নিউজ ডেস্ক, 2 ছেপ্তেম্বৰ : প্ৰকৃতিয়ে সদায় ৰহস্য ভাল পায় । বিজ্ঞান হয়তো বৰ্তমান বহুদূৰ আগবাঢ়ি গৈছে ৷ সম্প্ৰতি আমি বিগ বেঙৰ দৰে বিশ্ব ব্ৰহ্মাণ্ডৰ ৰহস্য উদঘাটনত ব্যস্ত ৷ কিন্তু এতিয়াও আমি দৈনন্দিত জীৱনত ব্যৱহাৰ কৰা এনে কিছুমান বিষয় আছে যিবোৰ ৰহস্য হৈয়েই আছে । বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিৰ অগ্ৰগতিৰ সত্বেও এতিয়ালৈ এই ৰহস্যবোৰ উদঘাটন কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা নাই বিজ্ঞানী তথা গৱেষকসকল ৷
আমি দেখাৰ দৰে পানী ইমান সহজ নহয় ? পানীত এক অদ্ভুত ৰহস্য লুকাই আছে, যাক এতিয়াও সঠিকভাৱে বৰ্ণনা কৰিব পৰা হোৱা নাই ৷ ধৰা হ’ল দুটা গিলাচত দুগিলাচ পানী ৷ এটা এগিলাচত স্বাভাৱিক তাপমাত্ৰাত ঠাণ্ডা পানী আছে আৰু আনটোত উতলা পানী । এতিয়া আপুনি দুয়োটা গিলাচ ৰেফ্ৰিজাৰেটৰত ৰাখিছে । প্ৰথমে কোনটো গিলাচৰ পানী বৰফ হ’ব ? আপুনি ভাবিছে চাগৈ এইটো আকৌ কেনে প্ৰশ্ন ?
ঠাণ্ডা পানীখিনি প্ৰথমে বৰফ হ’ব । কিন্তু এই উত্তৰ পানীৰ দৰে সহজ নহয় । গৰম পানীটো প্ৰথমে বৰফ পৰিব পাৰে । এতিয়াও পানীৰ এই অদ্ভুত আচৰণৰ কোনো সম্পূৰ্ণ বৈজ্ঞানিক ব্যাখ্যা নাই । পানীৰ এই অদ্ভুত আচৰণক এমপেম্বা প্ৰভাৱ বুলি কোৱা হয় ।
এপাষ্টো এমপেম্বা, তাঞ্জানিয়াৰ টেৰোৰ এজন বিদ্যালয়ৰ শিক্ষাৰ্থী । তেওঁৰ নামেৰে ইয়াক নামাকৰণ কৰা হয় । আইচক্ৰীম তৈয়াৰ কৰোতে এমপেম্বাই প্ৰথমে এই কথা লক্ষ্য কৰিছিল । উচ্চতৰ মাধ্যমিক শাখাত পঢ়ি থাকোতেই তেওঁ পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰ শিক্ষক ডেনিছ অছবৰ্ণক এই বিষয়ে জনায় ৷ ডেনিছ অছবৰ্ণে পৰীক্ষাগাৰত পৰীক্ষা কৰি দেখে এই কথা সত্য ৷
গৰম পানীখিনি প্ৰথমে বৰফ হৈ আছে । তেওঁ ১৯৬৯ চনত অছবৰ্ণে এমপেম্বাৰ সৈতে এখন কাকত এই সম্পৰ্কত এটা লেখা প্ৰকাশ কৰে । তেতিয়াৰ পৰা এই বিষয়টোৰ ওপৰত গৱেষকসকলে পৰীক্ষণ আৰম্ভ কৰে । ১৯৬৯ ৰ পৰা ২০২১ চনলৈ বাৱন্ন বছৰে গৱেষকসকলে পানীৰ এই অদ্ভুত আচৰণৰ সম্পূৰ্ণ এই তথ্য উদ্ঘাটন কৰিবলৈ অথবা কোনো বৈজ্ঞানিক ধাৰণালৈ আহিবলৈ সক্ষম হোৱা নাই ।
পানীক বৰফলৈ পৰিৱৰ্তন কৰিবলৈ প্ৰথমতে তাপমাত্ৰা হিমাংকলৈ নমাই অনা হয় । ইয়াৰ পাছত পানীৰ তাপমাত্ৰা শূন্য ডিগ্ৰীলৈ হ্ৰাস পালে পৰিস্থিতি ক্ৰমে সলনি হ'বলৈ লয় । প্ৰথমে বৰফৰ সৰু স্ফটিক তৈয়াৰ হ'ব আৰু তাৰ পিছত ইয়াৰ চাৰিওফালে পানী জমা হ'ব । কিন্তু এমপেম্বা প্ৰভাৱত থকা বৰফৰ অৰ্থ হৈছে যে প্ৰথম স্ফটিকটো গঠন হৈছে নে, নে গোটেই পানী বৰফ হ'ব লাগে তাৰ কোনো নিৰ্দিষ্ট ব্যাখ্যা নাই ।
সচৰাচৰ ধাৰণা অনুসৰি উতলাই দিয়া পানীখিনিৰ কিছুমান বাষ্পীভূত হৈছে । ফলস্বৰূপে, ঠাণ্ডা পানীৰ তুলনাত গৰম পানীৰ ভৰ যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে । সেইকাৰণে সেই গৰম পানী ঠাণ্ডা পানীতকৈ দ্ৰুতগতিত বৰফলৈ পৰিৱৰ্তিত হৈছে । এই ধাৰণাটোক আধাৰ হিচাপে লৈ কেইবাটাও পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা কৰি সাফল্যও লাভ কৰা হৈছে ৷ কিন্তু তাত্ত্বিকভাৱে এইটো গণনা কৰা সম্ভৱ নহয় । সেয়েহে কেৱল ভৰ হেৰুওৱাটোৱে পানীৰ এই অদ্ভুত আচৰণৰ একমাত্ৰ কাৰণ নহয় ৷ প্ৰকৃত কাৰণ এতিয়াও নিশ্চিত কৰিব পৰা হোৱা নাই ।
আন এক ব্যাখ্যা অনুসৰি, পানী উতলোৱাৰ ফলত পানীত থকা গেছীয় পদাৰ্থ ক্ৰমান্বয়ে বাহিৰলৈ ওলাই যায় । ফলস্বৰূপে, হিমাংক বৃদ্ধি হ'ব পাৰে । উদাহৰণস্বৰূপে, সাধাৰণতে পানীৰ হিমায়িত বিন্দু হৈছে শূন্য ডিগ্ৰী চেলচিয়াছ । অৱশ্যে, যদি কাৰ্বন ডাই অক্সাইড পানীত দ্ৰৱীভূত হয়, ইয়াৰ হিমায়িত বিন্দু -8 ডিগ্ৰী চেলচিয়াছলৈ হ্ৰাস হয় । একেদৰে, বহুতে বিশ্বাস কৰে যে হিমশীতল পৰিৱৰ্তনৰ বাবে গৰম পানীত সোনকালে বৰফ পৰিব পাৰে ।
ৰয়েল ছ’চাইটি অৱ কেমিষ্ট্ৰীয়ে ২০১২ চনত এখন প্ৰতিযোগিতাৰ আয়োজন কৰিছিল । এই প্ৰতিযোগিতাৰ মূল লক্ষ্য আছিল এমপেম্বা প্ৰভাৱৰ পৰা বাহিৰ হোৱাৰ পথ বিচাৰি উলিওৱা । প্ৰতিযোগিতাখনত প্ৰায় 22,000 প্ৰতিযোগীয়ে অংশগ্ৰহণ কৰিছিল । প্ৰতিযোগিতাত শেষত এটাই কথা প্ৰমাণিত হৈছিল যে, ঠাণ্ডা পৰিৱেশত গৰম পানী ৰাখিলে পাত্ৰটোৰ চৌদিশ সোনকালে শীতল হয়, কিন্তু স্বাভাৱিক অৱস্থাত থকা পানীৰ তাপমাত্ৰা এতিয়াও উচ্চ ।
ইফালে গৰম পানীৰ পাত্ৰটো পানীৰ বিভিন্ন উষ্ণতাৰ ফলত বিভিন্ন সময়ত বিভিন্ন ৰূপ লৈছে আৰু ই এমপেম্বা প্ৰভাৱক প্ৰভাৱিত কৰে । কিন্তু এই ব্যাখ্যাও সম্পূৰ্ণ নহয় । ফলস্বৰূপে, পানীৰ এই অদ্ভুত ৰহস্যৰ কাৰণ এতিয়াও অজ্ঞাত ।
লগতে পঢ়ক : জনা-নজনা: এভাৰেষ্টত থাকিলেও পঠিয়াব পাৰিব চিঠি
