নেশ্যনেল ডেস্ক,৭ মে': যোৱা মাহৰ শেষৰ ফালে ভাৰতে ৬ খন দেশলৈ পিয়াঁজ ৰপ্তানিৰ ওপৰত থকা নিষেধাজ্ঞা উঠাই লোৱাৰ ফলত দেশৰ দুখন নিকটতম চুবুৰীয়া দেশত বিপৰীত ফলাফল দেখা গৈছে । যদিও বাংলাদেশত এই পিয়াজৰ মূল্য হ্ৰাস পাইছে, প্ৰতিবেদন অনুসৰি নেপালত প্ৰকৃততে ইয়াৰ মূল্য দুগুণ হ'ব ।
২৭ এপ্ৰিলত ভাৰত চৰকাৰে বাংলাদেশ, সংযুক্ত আৰৱ আমিৰশ্বাহী, ভূটান, বাহৰেইন, মৰিচাছ আৰু শ্ৰীলংকালৈ ৯৯,১৫০ মেট্ৰিক টন পিয়াঁজ ৰপ্তানিৰ অনুমতি দিয়ে । ইয়াৰ পিচত, ৪ মে'ত ঘোষণা কৰা হয় যে ২০২৪ চনত শক্তিশালী খাৰিফ শস্য উৎপাদন আৰু অনুকূল বাৰিষাৰ পূৰ্বানুমানৰ বাবে ভাৰতে শুকুৰবাৰৰ পৰা পিয়াঁজ ৰপ্তানিৰ ওপৰত থকা নিষেধাজ্ঞা প্ৰত্যাহাৰ কৰিছে ।
দিল্লীত এখন সংবাদমেলত উপভোক্তা পৰিক্ৰমা বিভাগৰ সচিব নিধি খাৰেয়ে কয়, "পিয়াঁজ ৰপ্তানিৰ ওপৰত থকা সকলো নিষেধাজ্ঞা আজিৰ পৰা কাৰ্যকৰী হোৱাকৈ আঁতৰোৱা হৈছে। ই মূলতঃ এইবছৰৰ ৰবি উৎপাদন আৰু স্বাভাৱিক বাৰিষাতকৈ অধিক হোৱাৰ বাবে খাৰিফ সম্ভাৱনা অনুমোদিত কৰাৰ কথা বিবেচনা কৰি আছে ।"
তেওঁ লগতে কয় যে "বৰ্তমানৰ বজাৰৰ পৰিস্থিতি যি পাইকাৰী বজাৰ আৰু খুচুৰা ব্যৱসায় আৰু লগতে আন্তৰ্জাতিক উপলব্ধতা আৰু মূল্য পৰিস্থিতি দুয়োটাতে স্থিৰ আছিল । চৰকাৰী জৰীপ অনুসৰি চলিত বছৰত পিয়াঁজ উৎপাদন হৈছে প্ৰায় ১৯১ লাখ টন । যি প্ৰায় ১৭ লাখ টন মাহিলী ঘৰুৱা ব্যৱহাৰৰ কথা বিবেচনা কৰি যুক্তিসঙ্গতভাৱে আৰামদায়ক ।
ভাৰত কিয় পিয়াঁজৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস ?
চীনৰ পিচতে ভাৰত হৈছে বিশ্বৰ দ্বিতীয় সৰ্ববৃহৎ পিয়াঁজ উৎপাদক, যি হৈছে বিশ্বব্যাপী উৎপাদনৰ প্ৰায় ২০ শতাংশ । দেশৰ অনুকূল জলবায়ু, বিশাল কৃষিভূমি আৰু সুপ্ৰতিষ্ঠিত জলসিঞ্চন প্ৰণালীয়ে ইয়াক পিয়াঁজ খেতিৰ বাবে এক আদৰ্শ স্থান কৰি তুলিছে ।
ভাৰতত বিভিন্ন কৃষি-জলবায়ুৰ পৰিস্থিতি আছে যি গোটেই বছৰটোত বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ পিয়াঁজ খেতি কৰাৰ বাবে অনুকূল । পিয়াঁজ উৎপাদক মুখ্য ৰাজ্যবোৰৰ ভিতৰত আছে মহাৰাষ্ট্ৰ, কৰ্ণাটক, গুজৰাট, বিহাৰ, মধ্য প্ৰদেশ আৰু ৰাজস্থান । য'ত পিয়াঁজ খেতিৰ বাবে উপযুক্ত মাটি আৰু তাপমাত্ৰা থাকে ।
বৃহৎ উৎপাদনৰ সৈতে ভাৰতত ঘৰুৱা ব্যৱহাৰ আৰু ৰপ্তানিৰ বাবে পিয়াঁজৰ নিৰন্তৰ যোগান উপলব্ধ । প্ৰচুৰ যোগান আৰু তুলনামূলকভাৱে কম উৎপাদন ব্যয়ে ভাৰতীয় পিয়াঁজক বহুতো দেশৰ বাবে সুলভ কৰি তোলে, বিশেষকৈ দক্ষিণ এছিয়া আৰু পশ্চিম এছিয়াত ।
ভাৰত হৈছে বিশ্বৰ অন্যতম আগশাৰীৰ পিয়াঁজ ৰপ্তানিকৰ্তা । ই দক্ষিণ-পূব এছিয়া, পশ্চিম এছিয়া, ইউৰোপ আৰু উত্তৰ আমেৰিকাৰ দেশবোৰলৈ পিয়াঁজ ৰপ্তানি কৰে । ভাৰতে বিভিন্ন দেশৰ সৈতে বাণিজ্যিক চুক্তিও কৰিছে, যাৰ ফলত পিয়াঁজ ৰপ্তানি মসৃণভাৱে হ'ব পাৰে ।
জনসংখ্যা বৃদ্ধি, আহাৰৰ প্ৰকাৰ সলনি হোৱা আৰু পিয়াঁজৰ ওপৰত যথেষ্ট নিৰ্ভৰ কৰা ৰন্ধন প্ৰণালীৰ জনপ্ৰিয়তাৰ বাবে পিয়াঁজৰ বিশ্বব্যাপী চাহিদা ক্ৰমান্বয়ে বৃদ্ধি হৈ আহিছে । ভাৰতৰ এই বৰ্ধিত চাহিদা পূৰণ কৰাৰ সামৰ্থ্যই ইয়াক বহুতো দেশৰ বাবে এক নিৰ্ভৰযোগ্য উৎস কৰি তুলিছে ।
ভাৰতে শীতল ভঁৰাল সুবিধা আৰু দক্ষ পৰিবহণ প্ৰণালীৰ এক বিস্তৃত নেটৱৰ্ক বিকশিত কৰিছে, যি ঘৰুৱা আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰত পিয়াঁজ সংৰক্ষণ আৰু সময় মতে বিতৰণ কৰাৰ সুবিধা দিয়ে ।
ভাৰতে কিয় অস্থায়ীভাৱে পিয়াঁজ ৰপ্তানি নিষিদ্ধ কৰিছিল ?
আগৰ বছৰৰ তুলনাত ২০২৩-২৪ বৰ্ষত আনুমানিক কম খাৰিফ আৰু ৰবি শস্যৰ পৃষ্ঠভূমিত পৰ্যাপ্ত ঘৰুৱা উপলব্ধতা নিশ্চিত কৰিবলৈ আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰত চাহিদা বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে পিয়াঁজ ৰপ্তানি নিষিদ্ধ কৰা হৈছে । খাৰিফ শস্য আৰু পলমকৈ খাৰিফ শস্য উৎপাদনত আনুমানিক ২০ শতাংশ হ্ৰাস হোৱাৰ বিপৰীতে ঘৰুৱা যোগান বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে ২০২৩ চনৰ ৮ ডিচেম্বৰৰ পৰা পিয়াঁজৰ ৰপ্তানি নিষিদ্ধ কৰা হৈছিল । ৰপ্তানিৰ ওপৰত থকা নিষেধাজ্ঞাই চৰকাৰক ২০২৪ চনৰ ৰবি শস্যৰ আগমনলৈকে স্থিৰ মূল্য বজাই ৰখাত সহায় কৰিছিল ।
অঞ্চল আৰু জলবায়ুৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ভাৰতত খাৰিফ আৰু ৰবি দুয়োটা শস্য হিচাপে পিয়াঁজ খেতি কৰিব পাৰি ।
খাৰিফ পিয়াঁজৰ শস্য বাৰিষা ঋতুত (জুন-জুলাইৰ আশে পাশে) ৰোপণ কৰা হয় আৰু শৰৎ কালত (অক্টোবৰ-নৱেম্বৰৰ আশে পাশে) শস্য চপোৱা হয় । এই পিয়াঁজবোৰ সাধাৰণতে কম সময়ৰ বাবে সতেজ হৈ থাকে আৰু সাধাৰণতে শস্য চপোৱাৰ পিচতে ইয়াক খোৱা হয় ।
শীতকালত (অক্টোবৰ-নৱেম্বৰৰ আশে পাশে) ৰবি পিয়াঁজ ৰোৱা হয় আৰু বসন্ত কালত (মাৰ্চ-এপ্ৰিলৰ আশে পাশে) চপোৱা হয় । ৰবি পিয়াঁজ সাধাৰণতে সংৰক্ষণৰ বাবে পছন্দ কৰা হয় কিয়নো খাৰিফ পিয়াঁজৰ তুলনাত এইবোৰ বেছি দিনলৈ সতেজ হৈ থাকে ।
ভাৰতৰ পিয়াঁজ উৎপাদন হৈছে খাৰিফ আৰু ৰবি দুয়োটা ঋতুৰ মিশ্ৰণ । কিছুমান অঞ্চলত জলবায়ু, মাটিৰ পৰিস্থিতি আৰু বজাৰৰ চাহিদাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি অধিক গুৰুত্ব দিয়া হয় । সেয়েহে, যদিও পিয়াঁজ খাৰিফ শস্য, এই ঋতুত এইবোৰ একচেটিয়াভাৱে খেতি কৰা নহয় আৰু কেতিয়া ৰোপণ কৰা হয় তাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি বিভিন্ন ফলাফলৰ সৈতে বছৰজুৰি খেতি কৰিব পাৰি ।
ভাৰতৰ আটাইতকৈ বৃহৎ পিয়াঁজ উৎপাদক অঞ্চল কি ?
মহাৰাষ্ট্ৰ হৈছে ভাৰতৰ আগশাৰীৰ পিয়াঁজ উৎপাদক ৰাজ্য, যি দেশৰ মুঠ পিয়াঁজ উৎপাদনত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰাৰ বাবে জনাজাত । ই ৰাষ্ট্ৰীয় উৎপাদনৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ বহন কৰে, নাচিক, পুনে, আহমেদনগৰ আৰু চাটাৰাৰ দৰে জিলাবোৰে পিয়াঁজ খেতিৰ মুখ্য কেন্দ্ৰ হিচাপে কাম কৰে ।
ৰাজ্যখনত খাৰিফ আৰু ৰবি দুয়োটা ঋতুতে পিয়াঁজ খেতি কৰে । এই নিৰন্তৰ উৎপাদনে মহাৰাষ্ট্ৰক ভাৰতৰ অন্যান্য অঞ্চলৰ লগতে ৰপ্তানিৰ বাবে পিয়াঁজৰ মুখ্য যোগানকৰ্তা হিচাপে কাম কৰিবলৈ সক্ষম কৰে ।
পিয়াঁজ ৰপ্তানিত নিষেধাজ্ঞা আঁতৰোৱাত বাংলাদেশে কেনেকৈ লাভান্বিত হৈছে ?
ঢাকা ট্ৰিবিউনৰ এক প্ৰতিবেদন অনুসৰি, ভাৰতে পিয়াজৰ ওপৰত থকা নিষেধাজ্ঞা প্ৰত্যাহাৰ কৰাৰ পিচৰে পৰা পিয়াঁজৰ মূল্য যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে । হিলি বজাৰ হৈছে ভাৰত-বাংলাদেশ সীমান্তৰ ওচৰৰ বাংলাদেশৰ দিনাজপুৰ জিলাত থকা এখন বজাৰ । ই দুয়োখন দেশৰ মাজত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বাণিজ্যিক কেন্দ্ৰ হিচাপে কাম কৰে ।
হিলি বজাৰৰ বাসিন্দা আশ্ৰাফুল ইছলামে ঢাকা ট্ৰিবিউনৰ উদ্ধৃতিৰে কয় যে আমদানি ভাৰতৰ পৰা পুনৰ আৰম্ভ হোৱাৰ বাতৰিৰ পিচত দেওবাৰে প্ৰতি কিলোগ্ৰামত মূল্য হ্ৰাস পাইছে । সীমিত যোগানৰ বাবে ব্যৱসায়ীসকলে মূল্য বৃদ্ধি কৰিছিল । হঠাতে, দেওবাৰে সকলো দোকানত পিয়াঁজৰ প্ৰচুৰ পৰিমাণে উপলব্ধ হৈছে । তথাপিও, ভাৰতীয় পিয়াঁজ এতিয়াও অহা নাই বাবে ব্যৱসায়ীসকলৰ দ্বাৰা বজাৰত কেলেংকাৰী সংঘটিত কৰাৰ অভিযোগ কৰা হৈছে ।
হিলি বজাৰৰ পিয়াঁজ বিক্ৰেতাৰ মতে ভাৰতৰ সিদ্ধান্তৰ পিচতে ষ্টক কৰি থোৱা পিয়াজবোৰ মুকলি কৰিবলৈ বাধ্য হৈছে ।
কিন্তু, নেপালত পিয়াঁজৰ মূল্য কিয় বৃদ্ধি হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে ?
ভাৰতে পিয়াঁজ ৰপ্তানিৰ নিষেধাজ্ঞা প্ৰত্যাহাৰ কৰিছে যদিও ই প্ৰতি টনত নিম্নতম ৫৫০ ডলাৰ ৰপ্তানি মূল্য আৰোপ কৰিছে । যদিও এতিয়ালৈকে নেপালত প্ৰতি কিলোগ্ৰামত পিয়াঁজ এনআৰ৬০ত উপলব্ধ, নতুন ভাৰতীয় অৱস্থাই ৰঙা পিয়াঁজৰ মূল্য প্ৰতি কিলোগ্ৰামত এনআৰ১০০তকৈ অধিক বৃদ্ধি কৰিব পাৰে ।
নেপালৰ সৰ্ববৃহৎ পাচলি বাণিজ্য কেন্দ্ৰ কালিমতী ফ্ৰুইটছ এণ্ড ভেজিটেবল মাৰ্কেট ডেভেলপমেণ্ট ব'ৰ্ডৰ তথ্য বিষয়া বিনয় শ্ৰেষ্ঠৰ উদ্ধৃতি দি কাঠমাণ্ডু পোষ্টে কয় যে যোৱা মাহত ভাৰতীয় নিষেধাজ্ঞা স্বত্বেও পিয়াঁজৰ যোগান স্বাভাৱিক আছিল । কিন্তু এতিয়া, নিম্নতম ৰপ্তানিয়ে মূল্য অধিক বৃদ্ধি কৰিব পাৰে ।
ভাৰতে পিয়াঁজ ৰপ্তানিৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিছিল যদিও চোৰাং ব্যৱসায়ৰ বাবে নেপালত মূল্য বৃদ্ধি পাইছিল মুখ্যতঃ দক্ষিণ এছিয়াৰ দুয়োখন ৰাষ্ট্ৰৰ মাজত মূল্যৰ পাৰ্থক্যৰ বাবে ।
পিয়াঁজ ৰপ্তানিৰ ওপৰত থকা নিষেধাজ্ঞা ভাৰতৰ প্ৰত্যাহাৰৰ ফলত কিছুমানৰ মাজত আনন্দৰ চকুপানী আৰু আন সকলৰ মাজত দুখৰ চকুপানী দেখা গৈছে ।
চীন আৰু আমেৰিকাৰ দৰে দেশৰ লগতে ভাৰত বিশ্বব্যাপী শীৰ্ষ পিয়াঁজ উৎপাদক হিচাপে স্থান লাভ কৰিছে । পিয়াঁজ হৈছে ভাৰতীয় ৰন্ধন প্ৰণালীৰ এক মুখ্য উপাদান, যাৰ ফলত খাদ্য সুৰক্ষা আৰু অৰ্থনীতিৰ বাবে তেওঁলোকৰ উৎপাদন আৰু উপলব্ধতা গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰে ।
ভাৰতে বছৰি কোটি কোটি মেট্ৰিক টন পিয়াঁজ উৎপাদন কৰে । বতৰৰ পৰিস্থিতি, খেতিৰ পদ্ধতিৰ পৰিৱৰ্তন আৰু বজাৰৰ চাহিদাৰ দৰে কাৰকৰ বাবে সঠিক পৰিমাণটো বছৰে বছৰে উঠা-নমা হয় ।
যোৱা এক দশকত, ভাৰতত সাধাৰণতে পিয়াঁজ উৎপাদন বৃদ্ধি পাইছে, কৃষি প্ৰযুক্তিৰ অগ্ৰগতি, উন্নত জলসিঞ্চন আৰু সম্প্ৰসাৰিত খেতি ক্ষেত্ৰৰ দ্বাৰা চালিত । অৱশ্যে, বতৰৰ প্ৰকাৰ আৰু বজাৰৰ গতিশীলতাৰ তাৰতম্যৰ ফলত উৎপাদনত গুৰুত্বপূৰ্ণ তাৰতম্য হ'ব পাৰে ।
