हैदराबाद : जागतिक लोकसंख्या 15 नोव्हेंबर 2022 रोजी 8 अब्जांपर्यंत पोहोचण्याचा ( Global Population is Projected to Reach 8 Billion on 15 Nov ) अंदाज आहे आणि आज जागतिक ( India is to Surpass China as World Most Populated Country ) लोकसंख्या दिनानिमित्त प्रसिद्ध ( World Population Day 2022 ) झालेल्या जागतिक लोकसंख्या संभावना 2022 नुसार भारत 2023 मध्ये चीनला मागे टाकून जगातील सर्वाधिक लोकसंख्येचा देश बनण्याचा अंदाज आहे. “या वर्षीचा जागतिक लोकसंख्या दिवस एका मैलाचा दगड वर्षात येतो जेव्हा आपण पृथ्वीच्या आठ अब्जव्या रहिवाशाच्या जन्माची अपेक्षा करतो.
UN सरचिटणीस अँटोनियो गुटेरेस यांचा संपूर्ण जगातील लोकांसाठी संदेश : आमची विविधता साजरी करण्याचा, आमची सामान्य मानवता ओळखण्याचा आणि आरोग्यामधील प्रगती पाहून आश्चर्य व्यक्त करण्याचा हा एक प्रसंग आहे. ज्याने आयुर्मान वाढवले आहे. माता आणि बालमृत्यूचे प्रमाण नाटकीयरित्या कमी केले आहे.” UN सरचिटणीस अँटोनियो गुटेरेस म्हणाले, “त्याच वेळी, आपल्या ग्रहाची काळजी घेणे ही आपल्या सामायिक जबाबदारीची आठवण करून देणारा आहे. आपण अद्याप एकमेकांशी केलेल्या वचनबद्धतेमध्ये कोठे कमी पडतो यावर विचार करण्याचा क्षण आहे,” असेही तो पुढे म्हणाला.
जागतिक लोकसंख्या 1950 नंतर सर्वात कमी वेगाने वाढतेय : वरवर पाहता, जागतिक लोकसंख्या 1950 नंतर सर्वात कमी वेगाने वाढत आहे. 2020 मध्ये ती 1 टक्क्यांच्या खाली घसरली आहे. संयुक्त राष्ट्रांच्या मते, 2030 मध्ये जगाची लोकसंख्या सुमारे 8.5 अब्ज आणि 2050 मध्ये 9.7 अब्ज इतकी वाढू शकते. 2080 च्या दशकात अंदाजे 10.4 अब्ज लोकांच्या शिखरावर पोहोचण्याचा आणि 2100 पर्यंत त्या पातळीवर राहण्याचा अंदाज आहे.
अलीकडच्या दशकांमध्ये अनेक देशांच्या जननक्षमतेत लक्षणीय घट : वर्ल्ड पॉप्युलेशन प्रॉस्पेक्ट्स 2022 ने म्हटले आहे की, अलीकडच्या दशकांमध्ये अनेक देशांच्या जननक्षमतेत लक्षणीय घट झाली आहे. सध्या, जागतिक लोकसंख्येपैकी फक्त दोन तृतीयांश लोक अशा देशात किंवा क्षेत्रात राहतात जिथे आजीवन प्रजनन क्षमता प्रति स्त्री 2.1 च्या खाली आहे. कमी मृत्युदर असलेल्या लोकसंख्येसाठी दीर्घकाळात शून्य वाढीसाठी आवश्यक पातळी असणे गरजेचे आहे. 2022 ते 2050 दरम्यान 61 देशांची लोकसंख्या एक टक्का किंवा त्याहून अधिक कमी होण्याचा अंदाज आहे. कारण प्रजननक्षमतेच्या कमी पातळीमुळे आणि काही प्रकरणांमध्ये, स्थलांतराचे वाढलेले दर यामुळे लोकसंख्या वाढीचे दर कमी राहणार आहेत.
2050 पर्यंत जागतिक लोकसंख्येतील निम्म्याहून अधिक वाढ आठ देशांची असेल : काँगोचे लोकशाही प्रजासत्ताक, इजिप्त, इथिओपिया, भारत, नायजेरिया, पाकिस्तान, फिलीपिन्स आणि टांझानियाचे संयुक्त प्रजासत्ताक, उप-सहारा आफ्रिकेतील देशांनी 2050 पर्यंत अपेक्षेनुसार निम्म्याहून अधिक वाढ करणे अपेक्षित आहे. "लोकसंख्या वाढ आणि शाश्वत विकास यांच्यातील संबंध जटील आणि बहुआयामी आहे." लिऊ झेनमिन म्हणाले, आर्थिक आणि सामाजिक व्यवहारांसाठी संयुक्त राष्ट्राचे उप-सचिव-जनरल म्हणतात, “जलद लोकसंख्या वाढीमुळे दारिद्र्य निर्मूलन, भूक आणि कुपोषणाचा सामना करणे आणि आरोग्य आणि शिक्षण प्रणालींचा व्याप्ती वाढवणे अधिक जटील बनते. याउलट, शाश्वत विकास उद्दिष्टे साध्य करणे, विशेषत: आरोग्य, शिक्षण आणि लैंगिक समानतेशी संबंधित, जननक्षमता पातळी कमी करण्यास आणि जागतिक लोकसंख्या वाढ कमी करण्यास हातभार लावेल,” असेही ते पुढे म्हणाले.
जागतिक लोकसंख्येचा वाटा 2050 पर्यंत 10 टक्क्यांवरून 16 टक्क्यांपर्यंत वाढण्याचा अंदाज : 65 आणि त्याहून अधिक वयाच्या जागतिक लोकसंख्येचा वाटा 2022 मध्ये 10 टक्क्यांवरून 2050 मध्ये 16 टक्क्यांपर्यंत वाढण्याचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. त्या वेळी, जगभरात 65 वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाच्या व्यक्तींची संख्या जास्त असेल अशी अपेक्षा आहे. 5 वर्षांखालील मुलांची संख्या दुप्पट आणि 12 वर्षांखालील मुलांइतकीच. वृद्ध लोकसंख्या असलेल्या देशांनी सार्वत्रिक आरोग्य सेवा आणि दीर्घकालीन काळजी प्रणाली स्थापित करणे आणि टिकाऊपणा सुधारणे यासह वृद्ध लोकांच्या वाढत्या संख्येनुसार सार्वजनिक कार्यक्रम स्वीकारले पाहिजेत. सामाजिक सुरक्षा आणि पेन्शन प्रणाली.
2050 मध्ये सरासरी जागतिक दीर्घायुष्य सुमारे 77.2 वर्षे राहण्याचा अंदाज : जन्माच्या वेळी जागतिक आयुर्मान 2019 मध्ये 72.8 वर्षांपर्यंत पोहोचले आहे. 1990 पासून जवळपास 9 वर्षांची सुधारणा आहे. मृत्यूदरात आणखी घट झाल्यामुळे 2050 मध्ये सरासरी जागतिक दीर्घायुष्य सुमारे 77.2 वर्षे राहण्याचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. तरीही 2021 मध्ये, सर्वात कमी विकसित देशांचे आयुर्मान जागतिक सरासरीपेक्षा 7 वर्षे मागे होते.
कोविड 19 चा लोकसंख्येवर परिणाम : COVID-19 साथीच्या रोगाचा लोकसंख्येतील बदलाच्या तीनही घटकांवर परिणाम झाला. 2021 मध्ये जन्माच्या वेळी जागतिक आयुर्मान घटून 71.0 वर्षांवर आले आहे. काही देशांमध्ये, साथीच्या रोगाच्या लागोपाठच्या लाटांमुळे गर्भधारणा आणि जन्माच्या संख्येत अल्पकालीन कपात होऊ शकते, तर इतर अनेक देशांसाठी, यावर परिणाम झाल्याचे फारसे पुरावे नाहीत. प्रजनन पातळी किंवा ट्रेंड. साथीच्या रोगाने आंतरराष्ट्रीय स्थलांतरासह सर्व प्रकारच्या मानवी गतिशीलतेवर कठोरपणे प्रतिबंध केला.
प्रजनन क्षमता कमी करण्याच्या उद्देशाने जगातील सरकारच्या पुढील कृतींचा आढावा : “प्रजनन क्षमता कमी करण्याच्या उद्देशाने सरकारच्या पुढील कृतींचा आता आणि शतकाच्या मध्यापर्यंत लोकसंख्या वाढीच्या गतीवर फारसा परिणाम होणार नाही, कारण तरुण आजच्या जागतिक लोकसंख्येची पूर्ण वयाची रचना आहेत, असे असले तरी, कमी प्रजननक्षमतेचा एकत्रित परिणाम, जर अनेक दशकांपर्यंत कायम ठेवला तर, शतकाच्या उत्तरार्धात जागतिक लोकसंख्या वाढीचा अधिक लक्षणीय घट होऊ शकतो,” जॉन विल्मोथ, संयुक्त राष्ट्रांच्या आर्थिक विभागाच्या लोकसंख्या विभागाचे संचालक.
