ETV Bharat / sukhibhava

Gyan Netra : शरीरातील उष्णता कृत्रिमरित्या नियंत्रित करण्याचा मार्ग होईल मोकळा

author img

By

Published : Dec 26, 2022, 5:06 PM IST

शास्त्रज्ञांनी शरीराचे तापमान नियंत्रणासाठी जबाबदार असलेल्या चेतापेशी (न्यूरॉन्स) ओळखल्या आहेत. यामुळे उष्णता कृत्रिमरित्या नियंत्रित करण्याचा मार्ग (artificially control body temperature) मोकळा होईल, असे संशोधकांनी सांगितले. यामुळे सनबर्न, हायपोथर्मिया आणि लठ्ठपणा यांसारख्या समस्यांवर नवीन उपचार करणे शक्य होईल, असे म्हटले जाते. जपानमधील नागोया विद्यापीठातील शास्त्रज्ञांनी हे संशोधन केले आहे.

Gyan Netra
शरीरातील उष्णता कृत्रिमरित्या नियंत्रित करण्याचा मार्ग होईल मोकळा

टोकियो :साधारणपणे, मानव आणि इतर सस्तन प्राण्यांच्या शरीराचे तापमान 37 अंश सेल्सिअस पर्यंत मर्यादित असते. जेव्हा ते चढ-उतार होते तेव्हा शरीराची कार्ये विस्कळीत होतात. परिणामी, सनबर्न (Sunburn) आणि हायपोथर्मियासारख्या (Hypothermia) समस्या उद्भवू शकतात. हायपोथालेमस नावाचा मेंदूचा एक भाग शरीरातील महत्त्वपूर्ण कार्ये नियंत्रित करतो.

शास्त्रज्ञांच्या पथकाने उंदरांवर प्रयोग केले : शास्त्रज्ञांनी आधीच ओळखले आहे की, त्यातील प्रीऑप्टिक क्षेत्र उष्णता शोषण्यात भूमिका बजावते. उदाहरणार्थ, जेव्हा शरीरात संसर्ग होतो तेव्हा प्रोस्टॅग्लॅंडिन ई (Prostaglandin e) तयार होते. प्रीऑप्टिक क्षेत्र हे ओळखते आणि व्हायरस आणि बॅक्टेरियाशी लढण्यासाठी शरीराचे तापमान वाढवण्याचा आदेश देते. कोणते न्यूरॉन्स विशेषतः या सूचना जारी करतात हे स्पष्ट नाही. हे ओळखण्यासाठी प्राध्यापक काझुहिरो नाकामुरा यांच्या नेतृत्वाखालील शास्त्रज्ञांच्या पथकाने उंदरांवर प्रयोग केले. या आदेश प्रीऑप्टिक क्षेत्रातील (EP3) न्यूरॉन्समधून येत असल्याचे आढळले.

समस्यांवर नवीन उपचार करणे शक्य होईल : शास्त्रज्ञांनी शरीराचे तापमान नियंत्रणासाठी जबाबदार असलेल्या चेतापेशी (न्यूरॉन्स) ओळखल्या आहेत. यामुळे उष्णता कृत्रिमरित्या नियंत्रित करण्याचा (artificially control body temperature) मार्ग मोकळा होईल, असे संशोधकांनी सांगितले. यामुळे सनबर्न, हायपोथर्मिया आणि लठ्ठपणा यांसारख्या समस्यांवर नवीन उपचार करणे शक्य होईल, असे म्हटले जाते. जपानमधील नागोया विद्यापीठातील शास्त्रज्ञांनी हे संशोधन केले आहे. स्थानिक मेंदूचे तापमान संवेदना करण्याव्यतिरिक्त, (POA) न्यूरॉन्स परिधीय तापमानाविषयी चढत्या न्यूरल मार्गाद्वारे माहिती देखील प्राप्त करतात. 25-50% (POA) न्यूरॉन्स जे स्थानिक मेंदूच्या तापमानवाढीमुळे सक्रिय होतात ते देखील त्वचेच्या तापमानवाढीमुळे सक्रिय होतात.

शरीराच्या तपमानाचे नियमन : हे मज्जासंस्थेच्या सर्वात गंभीर कार्यांपैकी एक आहे. परिघातील शरीराचे तापमान मोजणारे रेणू आणि पेशी, ही माहिती मेंदूपर्यंत पोहोचवणारे न्यूरल मार्ग आणि होमिओस्टॅटिक प्रतिसादाचे समन्वय साधणारे मध्यवर्ती सर्किट यांची रूपरेषा काढतो. आम्ही या क्षेत्रातील काही प्रमुख अनसुलझे समस्यांबद्दल देखील चर्चा करतो, ज्यात खालील गोष्टींचा समावेश होतो: मेंदूतील तापमान संवेदनाची भूमिका, उबदार सेन्सरची आण्विक ओळख, थंडीसाठी लेबल केलेल्या रेषेचे मध्यवर्ती प्रतिनिधित्व आणि थर्मोरेग्युलेटरी चे न्यूरल सब्सट्रेट्स वर्तन आम्ही सुचवितो की, आण्विकरित्या परिभाषित सर्किट विश्लेषणासाठी दृष्टिकोन नजीकच्या भविष्यात या विषयांमध्ये नवीन अंतर्दृष्टी प्रदान करेल.

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.