हैदराबाद : कोरोना महामारी पसरल्यापासून जगभरातील लोकांना एकच प्रश्न पडला आहे, की या आजारावर लस कधी येणार? जगभरातील विविध वैद्यकीय संस्था आणि औषधनिर्माण कंपन्या लवकरात लवकर कोरोनावरील लस तयार करण्याचा प्रयत्न करत आहेत. त्यापैकी बऱ्याच कंपन्यांना यामध्ये काही प्रमाणात यशही मिळताना दिसून येत आहे. सध्या कोव्हॅक्सिन, कोव्हिशील्ड, स्पुटनिक-५ अशा विविध लसी चाचण्यांच्या विविध टप्प्यांमध्ये असल्याच्या बातम्या आपण वाचत आहोत. चांगली गोष्ट म्हणजे, दिवसेंदिवस या लसी अधिक परिणामकारक ठरत असल्याबाबत बातम्या समोर येत आहेत.
जागतिक आरोग्य संघटनेने दिलेल्या माहितीनुसार, सध्या जगभरात १५०हून अधिक कोरोना लसींवर संशोधन आणि चाचण्या सुरू आहेत. यामधील ४४ लसी या क्लिनिकल ट्रायलच्या टप्प्यात आहेत, तर ११ लसींची मोठ्या प्रमाणात चाचणी सुरू आहे. गेल्या दोन आठवड्यांमध्येच फायझर आणि मॉडर्ना या कंपन्यांनी आपापल्या कोरोना लसी या ९० टक्क्यांहून अधिक परिणामकारक असल्याचा दावा केला आहे. यासोबतच, रशियाच्या स्पुटनिक-५ लसीनेही तिसऱ्या टप्प्यामध्ये ९२ टक्के परिणामकारकता दाखवल्याचा दावा रशियाने केला आहे. या बातम्या अर्थातच चांगल्या, आणि आशादायक आहेत.
मॉडर्ना..
अमेरिकेतील औषधनिर्माण कंपनी मॉडर्नाने आपली कोरोना लस ९४.५ टक्के परिणामकारक असल्याचा दावा केला आहे. या लसीची सध्या तिसऱ्या टप्प्यातील चाचणी सुरू आहे. त्यामधील अहवालानुसार मॉडर्नाने हा दावा केला आहे. या लसीची सध्या ३० हजार स्वयंसेवकावर चाचणी सुरू आहे. या सर्वांमध्ये मोठ्या प्रमाणात कोणतेही दुष्परिणाम आढळून आले नाहीत. मात्र, काहींना अंगदुखी आणि लसीचे इंजेक्शन दिलेल्या जागेवर दुखणे अशा प्रकारचे दुष्परिणाम आढळून आल्याचे कंपनीने स्पष्ट केले.
फायझर आणि मॉडर्नाने आपल्या तिसऱ्या टप्प्यातील चाचणी एकाच वेळी सुरू केली होती. मात्र, फायझरचा अहवाल लवकर आणि मॉडर्नाचा उशिरा प्राप्त झाला. लसीचा पहिला डोस आणि दुसरा डोस यामध्ये तीन आठवड्यांचा कालावधी असायला हवा असा नियम आहे. मात्र, मॉडर्नाने अधिक खबरदारी बाळगत चार आठवड्यांनंतर दुसरा डोस दिल्यामुळे हा उशीर झाला.
मॉडर्ना सध्या आपल्या लसीचा वापर गंभीर रुग्णांवर करण्यासाठीची परवानगी मिळवण्याचा प्रयत्न करत आहे. तसेच, या वर्षाअखेर आपल्या लसीचे २० दशलक्ष डोस तयार करण्याचा कंपनीचा मानस आहे.
फायझर..
कोरोना लस बनवण्याच्या शर्यतीत सध्या फायझर आघाडीवर आहे. मोठ्या प्रमाणात घेतलेल्या चाचणीचा प्रिलिमिनरी डेटा जाहीर करणारी ही पहिली कंपनी ठरली आहे. आपली कोरोना लस ही ९० टक्के परिणामकारक असल्याचा दावा या कंपनीने केला असला, तरी डेली मेलने दिलेल्या माहितीनुसार ही लस घेतलेल्या स्वयंसेवकांना मोठ्या प्रमाणात हँगओव्हर, ताप आणि अंगदुखी असे दुष्परिणाम दिसून आले. विशेष म्हणजे, दुसऱ्या डोसनंतर हे दुष्परिणाम अधिकच जाणवल्याचे एका स्वयंसेविकेने सांगितले.
मात्र, कंपनीने दिलेल्या माहितीनुसार, आपल्याला प्लासेबो देण्यात आला आहे, की लसीचा डोस देण्यात आला आहे, याबाबत या स्वयंसेवकांना माहिती नव्हती. त्यामुळे दुष्परिणाम आढळलेले लोक प्लासेबो दिलेल्या गटातीलही असू शकतात.
मॉडर्नाप्रमाणेच फायझरही आपल्या लसीचा वापर गंभीर रुग्णांवर करण्यासाठीची परवानगी मिळवण्याचा प्रयत्न करत आहे. याबाबत ते डिसेंबरमध्ये अमेरिका सरकारकडे निवेदन करतील. यासाठी कंपनीला ४४ हजार स्वयंसेवकांवरील दोन महिन्यांच्या चाचण्यांचा अहवाल सरकारकडे सादर करावा लागणार आहे, जो या महिन्याच्या अखेरीस येण्याची शक्यता आहे.
स्पुटनिक-५
रशियाच्या गाम्लेया नॅशनल रिसर्च इन्स्टिट्यूटने तयार केलेली स्पुटनिक-५ ही जगातील पहिली नोंदणीकृत लस म्हणता येईल. काही दिवसांपूर्वीच रशियन अधिकाऱ्यांनी ही लस ९२ टक्के परिणामकारक असल्याचा दावा केला होता. तिसऱ्या टप्प्यातील चाचणी पूर्ण होण्याआधीच लसीला मान्यता दिल्याबद्दल रशियावर जगभरातून टीका केली जात होती. मात्र, आता अधिकाऱ्यांनी तिसऱ्या टप्प्यातील चाचणीनंतरचा अहवाल सादर केला आहे.
ही लस सध्या भारतात आली असून, देशातील या लसीची चाचणी लवकरच सुरू होणार आहे. भारतात या लसीची चाचणी करण्याची जबाबदारी डॉ. रेड्डीजने घेतली आहे. देशात सुमारे दहा ठिकाणी या लसीची दुसऱ्या आणि तिसऱ्या टप्प्यातील चाचणी पार पडणार आहे. सुमारे १५०० स्वयंसेवक या चाचण्यांमध्ये सहभागी होतील.
केवळ लसी पुरेशा नाहीत..
जागतिक आरोग्य संघटनेचे प्रमुख टेड्रोस घेब्रेयेसूस यांनी मात्र कोरोनाच्या लढाईत केवळ लसी पुरेशा नसल्याचे म्हटले आहे. कोरोनावरील लस ही आपल्या या लढाईत मदत करेल. मात्र, सध्या असलेल्या वैद्यकीय साधनांची जागा ही लस घेईल असा विचार करणे चुकीचे ठरेल असे टेड्रोस म्हणाले.
शेअर मार्केटवर परिणाम..
मार्केट हे आजच्या घटनांवर बदलत नाही, तर पुढे काय होऊ शकते याच्या अंदाजावर बदलते. त्यामुळे जर पुढील ४-६ महिन्यांमध्ये सर्वकाही नॉर्मल होण्याची शक्यता निर्माण झाली, तर साहजिकपणे त्याचा मार्केटवर चांगला परिणाम होतो. फायझर आणि मॉडर्ना लसींच्या परिणामकारक असल्याच्या वृत्तांमुळे शेअर बाजारावर सकारात्मक परिणाम झाले आहेत. कारण, कोरोनाच्या पार्श्वभूमीवर लागू करण्यात आलेल्या लॉकडाऊनमुळे जगातील मोठमोठ्या अर्थव्यवस्थांचे कंबरडे मोडलेले असताना, लसींचे परिणामकारक ठरणे हा एक आशेचा किरण असल्याचे अर्थतज्ज्ञांनी म्हटले आहे.
त्यामुळेच मागील आठवड्यात फायझर आणि या आठवड्यात मॉडर्नामुळे शेअर बाजार अधिकाधिक उच्चांक गाठत आहे. अशीच परिस्थिती राहिली, तर अर्थव्यवस्था पूर्वपदावर येण्यासाठी आपल्याला कोणत्याही जादूची गरज भासणार नाही. केवळ सर्व व्यवहार सुरळीत केल्यानेही डॉमिनो इफेक्ट होत अर्थव्यवस्था हळूहळू पूर्वपदावर येईल.
इतर लसीही प्रगतीपथावर..
या तीन लसींव्यतिरिक्त, अ‌ॅस्ट्राझेनेका आणि ऑक्सफोर्ड विद्यापीठ मिळून तयार करत असलेली कोव्हिशील्ड ही लसही सकारात्मक परिणाम दाखवत आहे. ब्लूमबर्गने दिलेल्या माहितीनुसार, भारतात सिरम इन्स्टिट्यूट ही डिसेंबरपर्यंत कोव्हिशील्डचे दहा कोटी डोस तयार करण्याचा विचार करत आहे.
यासोबतच, जॉन्सन अँड जॉन्सन कंपनीही आता आपल्या लसीच्या तिसऱ्या टप्प्यातील चाचणी सुरू करेल. ऑक्टोबरमध्ये सुरक्षेच्या कारणास्तव चाचण्या थांबवाव्या लागल्याने जॉन्सन अँड जॉन्सन या शर्यतीत मागे पडले होते.
भारताची पहिली स्वदेशी बनावटीची लस कोव्हॅक्सिनही लवकरच आपल्या चाचण्यांचा तिसरा टप्पा सुरू करणार आहे. भारत बायोटेक आणि आयसीएमआर संयुक्तपणे या लसीची निर्मिती करत आहेत.
हेही वाचा : वर्षाअखेर उपलब्ध होणार बायोएनटेक आणि फायझर कंपनीची कोरोना लस
