ಹುಂದಾರಮನ್(ಕಾರ್ಗಿಲ್): ಯುದ್ಧ ಘಟಿಸಿ ದಶಕಗಳೆ ಕಳೆದರೂ ಈಗಲೂ ಅಂದಿನ ಕರಾಳತೆಯನ್ನು ತನ್ನೊಳಗೆ ಹುದುಗಿಸಿಕೊಂಡು, ಈಗ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿ ವಿದೇಶಿಗರನ್ನು ಕೈಬೀಸಿ ಕರೆಯುತ್ತಿದೆ ಆ ಪುಟ್ಟ ಹಳ್ಳಿ. 1971- 1999ರ ಆ ಎರಡೂ ಇಂಡೋ-ಪಾಕ್ ಸಮರದ ಕುರುಹುಗಳು ಈಗಲೂ ಹಚ್ಚಹಸಿರಾಗಿ ಕಾರ್ಗಿಲ್ ಸಮೀಪದ ಹುಂದಾರಮನ್ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿವೆ.
ಪಾಕ್ ಆಕ್ರಮಿಸಿದ್ದ ಗಡಿ ಭಾಗ ಹುಂದಾರಮನ್ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಶಿಯಾ ಮುಸ್ಲಿಮ ಮೂಲದ ಪುರ್ಗಿ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಮುದಾಯದ 32 ಕುಟುಂಬಗಳು ವಾಸವಾಗಿವೆ. ಆ ಕುಟುಂಬಗಳ ಬಹುತೇಕ ಪುರುಷರು ಸೇನೆಯ ಕಾವಲುಗಾರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಮಹಿಳೆಯರು ಕೃಷಿ, ಪ್ರಾಣಿ ಸಾಕಣೆಯಿಂದ ಜೀವನ ಸಾಗಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.
ಕಾರ್ಗಿಲ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹುಂದಾರಮನ್ ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸದ ಪುಟ ಸೇರಿದೆ. ಯುದ್ಧದ ಪಳಿಯುಳಿಕೆಗಳೆಲ್ಲವೂ ಈಗಿನ ಮ್ಯೂಸಿಯಂನಲ್ಲಿದ್ದು. ಯುದ್ಧದಿಂದ ನಾಶವಾಗಿರುವ ಹುಂದಾರಮನ್ ಹಳ್ಳಿ ಸದಾ ನಿದ್ರಿಸುವ ಮರಳು ಭೂಮಿಯಂತಿದೆ.
1971ರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಪಾಕ್ ಸೇನೆ ಬಳಸಿದ ಫಸ್ಟ್‌ಏಯ್ಡ್‌ ಬಾಕ್ಸ್‌ಗಳು, ನಿಸ್ತೇಜ ಸೆಲ್‌ಗಳು, ಸೇನಾ ಸಾಧನಗಳು, ಒಣಗಿದ ಆಹಾರ, ಮದ್ದು-ಗುಂಡುಗಳನ್ನ ಸೇರಿಸಿ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ. 2015ರ ಬಳಿಕ ಅಲ್ಲಿ ವಾಸವಿದ್ದ ಜನರಿಂದಲೇ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಈಗ ಸಣ್ಣ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಮಾಡಿ, ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿರಿಸಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಮೊಹ್ಮದ್‌ ಇಲಿಯಾಸ್ ತಿಳಿಸಿದರು.
