ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਡੈਸਕ: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ 14 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬਾਲ ਦਿਵਸ (Children's Day) ਦਾ ਖਾਸ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ 'ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹੁਨਰ ਤੋਂ ਪਰੇ, ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ 'ਚਾਚਾ ਨਹਿਰੂ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਡੂੰਘੇ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੀ ਅਟੁੱਟ ਵਕਾਲਤ ਕਾਰਨ ਇਹ ਪਿਆਰਾ ਖਿਤਾਬ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ।
ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਵਿਅਕਤੀਆਂ, ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਉੱਜਵਲ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਹਰ ਸਾਲ 14 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ 'ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਖਾਸ ਨੇੜਤਾ ਸੀ।
ਪਹਿਲਾਂ 20 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਬਾਲ ਦਿਵਸ: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਹਿਲੂ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਦੇ ਤਾਲਮੇਲ ਵਿੱਚ 20 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। 1964 ਵਿੱਚ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ, 14 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨੋਨੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮਤਾ ਪਾਸ ਕੀਤਾ।
ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਦਾ ਮਹੱਤਵ: ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਬਚਪਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇੱਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖਿਆ, ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਘਰੇਲੂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਰਗੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ (Children's Day History) ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਭਲਾਈ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਲਾਨਾ ਜਸ਼ਨ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼: ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਵਾਲਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚ ਮਹੱਤਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਦਰਪੇਸ਼ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗਰੀਬੀ, ਸਿੱਖਿਆ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਘਾਟ, ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਅਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਨ ਵਰਗੇ ਮੁੱਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਲੇਖਕ ਵਜੋਂ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ: ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ 'ਦਿ ਡਿਸਕਵਰੀ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ' (The Discovery Of India), 'ਗਲਿੰਪਸੇਜ਼ ਆਫ਼ ਵਰਲਡ ਹਿਸਟਰੀ' (Glimpses Of World history) ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ 'ਟੂਵਾਰਡ ਫ੍ਰੀਡਮ' (Toward Freedom) ਵਰਗੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਲੇਖਕ ਹਨ। ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕਿ 'ਅੱਜ ਦੇ ਬੱਚੇ ਕੱਲ੍ਹ ਦਾ ਭਾਰਤ ਬਣਾਉਣਗੇ।'
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਹੁੰਦਿਆਂ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾ ਯੋਜਨਾ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲੀ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਸਮੇਤ ਭੋਜਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਅਕਾਦਮਿਕਤਾ ਤੋਂ ਪਰੇ ਵਧੀ; ਉਹ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਇੱਛਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਰੂਪ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਦ੍ਰਿੜ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਦਾ ਸੀ।
ਨਹਿਰੂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ: ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਉੱਚ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸਿਜ਼ (AIIMS), ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ (IIT) ਅਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ (Indian Institutes of Management-IIM).
ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਸਮਰਪਣ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਸਹਾਇਕ ਐਮਓ ਮਥਾਈ ਨੇ ਕੀਤਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ 'ਮਾਈ ਡੇਜ਼ ਵਿਦ ਨਹਿਰੂ (1979)' (My Days With Nehru) ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ, 'ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਸੂਮ ਚਿਹਰਿਆਂ ਅਤੇ ਚਮਕਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਦੇਖਿਆ ਸੀ।
‘ਬੱਚੇ ਕੱਲ੍ਹ ਦਾ ਭੱਵਿਖ’: ਚਾਚਾ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਸਸਕਾਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 15 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸੋਗ ਜਤਾਇਆ ਸੀ। ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਨਹਿਰੂ ਦਾ ਪਿਆਰ 1958 ਦੀ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਨਾਰਾਇਣ ਚੌਧਰੀ ਦੇ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਜ਼ਾਹਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ, "ਮੈਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਦੇ ਬੱਚੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕੱਲ੍ਹ ਦਾ ਭਾਰਤ ਬਣਾਉਣਗੇ, ਅਤੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਾਂ- ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੇਗਾ।”
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਾਲ ਦਿਵਸ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਖਾਸ ਦਿਵਸ ਹੈ, ਜੋ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ 'ਤੇ ਉਸਦੇ ਡੂੰਘੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਲਾਨਾ ਜਸ਼ਨ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ, ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਦਿਮਾਗਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਉੱਜਵਲ ਭਵਿੱਖ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮੂਹਿਕ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਕਿਸਮਤ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇਣਗੇ।
ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਵਾਲੇ:-
- ਬੱਚੇ ਬਾਗ ਦੀਆਂ ਕਲੀਆਂ ਵਾਂਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕੱਲ੍ਹ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕ ਹਨ।
- ਭਾਰਤ ਨੇ ਬਚਪਨ ਦੀ ਮਾਸੂਮੀਅਤ, ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਜਨੂੰਨ ਅਤੇ ਤਿਆਗ, ਅਤੇ ਪਰਿਪੱਕਤਾ ਦੀ ਪੱਕੀ ਬੁੱਧੀ ਨੂੰ ਜਾਣਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਦਰਦ ਅਤੇ ਅਨੰਦ ਦੇ ਲੰਬੇ ਅਨੁਭਵ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ; ਅਤੇ ਬਾਰ ਬਾਰ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ, ਜਵਾਨੀ ਅਤੇ ਉਮਰ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਕੀਤਾ ਹੈ।
- ਸ਼ਾਂਤੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਸੁਪਨੇ ਅਲੋਪ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸੁਆਹ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
- ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਸਹਿਜ ਅਤੇ ਸਾਹਸ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸਾਹਸ ਦਾ ਕੋਈ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਲੱਭਦੇ ਹਾਂ।
- ਇੱਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਮਾਨਵਵਾਦ, ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ, ਤਰਕ, ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਸਾਹਸ ਅਤੇ ਸੱਚ ਦੀ ਖੋਜ ਲਈ ਹੈ।
- ਸਫਲਤਾ ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਡਰਪੋਕ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਘੱਟ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਨਤੀਜਿਆਂ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਹਨ।
- ਸਾਡੇ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਚੀਜ਼ ਬਚੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਖੋਹਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ, ਹਿੰਮਤ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਫੜਨਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਅਰਥ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
- ਸਮਾਂ ਬੀਤ ਚੁੱਕੇ ਸਾਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹੋ।
- ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਉਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੁਹਿਰਦ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਕੰਮ, ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਤੁਰੰਤ ਪਛਾਣਿਆ ਨਾ ਜਾਵੇ, ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਫਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
