ਦੇਹਰਾਦੂਨ/ਉਤਰਾਖੰਡ: ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੈਤਿਆ ਜਾਂ ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਨੇ ਡੰਗ ਲਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਰਕਾਰ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦੇਵੇਗੀ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਹੁਣ ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਦੇ ਹਰ ਡੰਗ 'ਤੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੇਗਾ। ਜੀ ਹਾਂ, ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸੋਧੇ ਹੋਏ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਕਾਰਨ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਧੂ ਮੱਖੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮਨੁੱਖੀ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਜੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਰਾਹਤ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪਹਿਲ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਰਾਹਤ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਤੈਤਿਆ ਦੇ ਕੱਟਣ 'ਤੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਮੁਆਵਜ਼ਾ: ਧਾਮੀ ਸਰਕਾਰ ਉਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਤੈਤਿਆ ਜਾਂ ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਦੇ ਕੱਟਣ ਲਈ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਅਦਾ ਕਰੇਗੀ। ਖੁਦ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪੁਸ਼ਕਰ ਸਿੰਘ ਧਾਮੀ ਦੇ ਸੁਝਾਅ 'ਤੇ ਸੂਬੇ 'ਚ ਇਹ ਨਵੀਂ ਪਹਿਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਨਿਯਮਾਂ 'ਚ ਸੋਧ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਦੇ ਡੰਗ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਰਾਹਤ ਦੀ ਰਕਮ ਵੀ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਤੈਤਿਆ ਅਤੇ ਮੱਖੀਆਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ-ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਵ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਬਾਘ, ਚੀਤੇ, ਰਿੱਛ ਜਾਂ ਹਾਥੀ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਤੈਤਿਆ ਅਤੇ ਮੱਖੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦਾ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਆਪਣਾ ਬਲੂਪ੍ਰਿੰਟ ਤਿਆਰ ਕਰਕੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਘਟਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੇਗਾ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯਤਨ ਵੀ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਜੰਗਲਾਤ ਮੰਤਰੀ ਸੁਬੋਧ ਉਨਿਆਲ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਦੇ ਡੰਗ ਨਾਲ ਕਈ ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਕਈ ਲੋਕ ਜ਼ਖਮੀ ਵੀ ਹੋਏ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਮਲੀ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਹੈ।
ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਤੈਤਿਆ ਦੇ ਹਮਲੇ ਵਧੇ : ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਤੈਤਿਆ ਅਤੇ ਮਧੂ ਮੱਖੀਆਂ ਬਾਰੇ ਲਿਆ ਗਿਆ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਬਿਨਾਂ ਕਾਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਧੂ ਮੱਖੀਆਂ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੈ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਕਰੀਬ ਇੱਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪੁਸ਼ਕਰ ਸਿੰਘ ਧਾਮੀ ਨੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਤੈਤਿਆ ਅਤੇ ਮੱਖੀਆਂ ਕਾਰਨ ਹੋਏ ਮਨੁੱਖੀ ਨੁਕਸਾਨ 'ਤੇ ਰਾਹਤ ਰਾਸ਼ੀ ਦੇਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।
ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਅਤੇ ਤੈਤਿਆ ਦੇ ਡੰਗਣ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ-
- ਸਾਲ 2022 'ਚ ਇਕੱਲੇ ਪਿਥੌਰਾਗੜ੍ਹ 'ਚ ਤਿੰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
- ਸਾਲ 2022 ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਅਤੇ ਤੈਤਿਆ ਦੇ ਡੰਗਣ ਨਾਲ 6 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ।
- ਚੰਪਾਵਤ, ਟਿਹਰੀ ਅਤੇ ਬਾਗੇਸ਼ਵਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।
- 2022 ਵਿੱਚ, ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਅਤੇ ਤੈਤਿਆ ਦੇ ਡੰਗ ਕਾਰਨ 6 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਸਨ।
- ਅਮਰੀਕਾ ਸਮੇਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਮਧੂ ਮੱਖੀਆਂ ਅਤੇ ਤੈਤਿਆ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੇ।
- ਸੀਐਮ ਧਾਮੀ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ ਕਰੀਬ ਇੱਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿਥੌਰਾਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਰਾਹਤ ਦੇਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ 11 ਨਵੰਬਰ 2019 ਨੂੰ ਇੱਕ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ, ਮਨੁੱਖੀ-ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਰਾਜ ਆਫ਼ਤ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਜਦਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਲ 2014 ਵਿੱਚ ਵੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ-ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਮੱਧੂ ਮੱਖੀਆਂ ਬਾਰੇ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਹੁਣ ਇਸ ਲਈ ਰਾਹਤ ਰਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਅਤੇ ਤੈਤਿਆ ਦੇ ਡੰਗ 'ਤੇ ਰਾਹਤ ਰਾਸ਼ੀ -
- ਮਾਮੂਲੀ ਸੱਟ ਲੱਗਣ 'ਤੇ 15,000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਾਹਤ ਰਾਸ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
- ਮਨੁੱਖੀ-ਜੰਗਲੀ ਟਕਰਾਅ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ 1 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
- ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਪਾਹਿਜ ਹੋ, ਤੁਹਾਨੂੰ 100,000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
- ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਪਾਹਿਜ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ 3 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦੀ ਮਦਦ।
- ਮੌਤ ਹੋਣ 'ਤੇ ਸਰਕਾਰ 6 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦੇਵੇਗੀ।
ਰਿੱਛਾਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਲਈ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਮੁਆਵਜ਼ਾ: ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਤਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੰਘਰਸ਼ ਰਾਹਤ ਵੰਡ ਫੰਡ ਰੂਲਜ਼ 2024 ਵਿੱਚ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਅਤੇ ਤੈਤਿਆ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਰਿੱਛਾਂ ਵਲੋਂ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿਰੁੱਧ ਵੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਪਹਿਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸੋਧੇ ਹੋਏ ਨਿਯਮਾਂ 'ਚ ਹੁਣ ਰਿੱਛਾਂ ਵਲੋਂ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ 'ਤੇ ਰਾਹਤ ਰਾਸ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਿਵੇਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਹਾਥੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਮਿਲਦਾ ਸੀ, ਜਦਕਿ ਰਿੱਛਾਂ ਵੱਲੋਂ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਰਾਹਤ ਰਾਸ਼ੀ ਦਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹੁਣ ਰਿੱਛ ਦੁਆਰਾ ਘਰ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ 'ਤੇ 15,000 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1.5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਦਾ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦੇਣ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗੀ ਰਾਹਤ: ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਮਾਨਵ-ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਅਤੇ ਤੈਤਿਆ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਅਤੇ ਤੈਤਿਆ ਦੇ ਡੰਗਾਂ ਲਈ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦੇਣ ਦੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਰਾਹਤ ਮਿਲੇਗੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਖੇਤਾਂ 'ਚ ਮਧੂ ਮੱਖੀਆਂ ਅਤੇ ਤੈਤਿਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥਕ ਬਣ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਅੰਕੜੇ ਵੀ ਇਕੱਤਰ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ 'ਤੇ ਅਧਿਐਨ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇਗਾ।
