हैदराबाद : अंध व्यक्ती वाचू शकते असे कधीच वाटलं नव्हतं, पण आज तेच घडतं आहे. लुई ब्रेल यांनी हे शक्य केलंय. अंध व्यक्ती डावीकडून उजवीकडे बिंदूंना स्पर्श करून ब्रेलमध्ये लिहिलेली कोणतीही माहिती आणि पुस्तके वाचतात. ब्रेल लिपीचे शोधक लुई ब्रेल यांच्या स्मरणार्थ दरवर्षी 4 जानेवारी रोजी 'जागतिक ब्रेल दिवस' साजरा केला जातो.
- ब्रेल लिपी म्हणजे काय ? ब्रेल ही एक प्रकारची सांकेतिक भाषा आहे. या अंतर्गत सहा उंचावलेल्या ठिपक्यांच्या तीन ओळींमध्ये एक कोड बनवला आहे. अंध व्यक्ती ब्रेलमध्ये लिहिलेली कोणतीही माहिती डावीकडून उजवीकडे बिंदूंना स्पर्श करून वाचू शकतात. हे तंत्रज्ञान आता संगणकातही वापरले जात आहे. जेणेकरून अंध व्यक्तींना आता तांत्रिकदृष्ट्या काम करता येईल.
या घटनेनंतर ब्रेल अंध झाला : फ्रान्समधील कुप्री गावात जन्मलेले लुई ब्रेल हे एका मध्यमवर्गीय कुटुंबातील होते. त्यांचे वडील सायमन रॅले ब्रेल हे राजाकडे काम करत असत. आर्थिक अडचणींमुळं लुईस वडिलांना त्यांच्या कामात मदत करत असे. आर्थिक चणचण नसताना खेळण्यांऐवजी लोक लाकूड, घोड्याचे नाल, दोरी, लोखंडी अवजारे इत्यादी जे काही घोड्याचे खोगीर बनवून ते खेळायचे. त्यांच्याकडे खेळणी होती. एके दिवशी खेळत असताना त्याच्या डोळ्यात चाकू घुसला. त्यामुळे त्याचा एक डोळा खराब झाला. हळूहळू त्यांच्या दुसऱ्या डोळ्यातील दृष्टीही खराब होऊ लागली. योग्य उपचार न मिळाल्यानं वयाच्या ८ व्या वर्षी ते पूर्णपणे अंध झाले. अंध झाल्यानंतर लुईस यांना अंध मुलांच्या शाळेत प्रवेश मिळाला. जेव्हा ते 12 वर्षांचे होते, तेव्हा त्यांना समजले की सैन्यासाठी एक विशेष सायफर कोड बनवला गेला आहे. त्याद्वारे संदेश अंधारातही वाचता येतील. यानंतर त्यांना अंधांसाठी 'ब्रेल लिपी' विकसित करण्याची कल्पना सुचली. 8 वर्षांच्या अथक परिश्रमानंतर आणि अनेक सुधारणांनंतर लुई ब्रेल यांनी 6 मुद्द्यांवर आधारित स्क्रिप्ट तयार केली. मात्र, त्यावेळी ब्रेल लिपीला मान्यता नव्हती.
मृत्यूनंतर आदर मिळाला : लुई ब्रेल यांच्या मृत्यूनंतर सुमारे 16 वर्षांनी ब्रेल लिपी ओळखली गेली. 6 जानेवारी 1852 रोजी वयाच्या 43 व्या वर्षी त्यांचे निधन झाले. ब्रेल लिपीला 1868 मध्ये अधिकृत मान्यता मिळाली. त्यानंतर, त्यांचे पार्थिव त्यांच्या गावात पुरण्यात आले.त्यांच्याकडे दुर्लक्ष केल्याबद्दल लष्कर आणि स्थानिक प्रशासनाने माफी मागितली. राष्ट्रगीतासह राष्ट्रध्वजात गुंडाळून त्यांच्या पार्थिवावर अंत्यसंस्कार करण्यात आले. नोव्हेंबर 2018 मध्ये संयुक्त राष्ट्रांच्या आमसभेने 4 जानेवारी हा जागतिक ब्रेल दिवस म्हणून अधिकृतपणे साजरा करण्याचा निर्णय घेतला. यानंतर 4 जानेवारी 2019 रोजी पहिला 'जागतिक ब्रेल दिवस' साजरा करण्यात आला. तेव्हापासून दरवर्षी ४ जानेवारीला 'जागतिक ब्रेल दिन' साजरा केला जातो.
हेही वाचा :
