આ વર્ષમાં ફિલ્મ 'બાલા'ની બોલબાલા રહી હતી તો બીજી તરફ 'આર્ટિકલ 15', 'સાંડ કી આંખ' અને 'ગલી બોય'ની પણ એટલી જ ચર્ચા થઈ. કેટલીક ફિલ્મોએ દેશભરમાં સાર્થક ચર્ચાઓ શરૂ કરી હતી તો કેટલીક ફિલ્મોની બહુ ઓછી અસર પડી હતી.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ આ બધી ફિલ્મોમાં સૌથી વધુ કમાણી કરનારી ફિલ્મ હતી ઝોયા અખ્તરની 'ગલી બોય', જેમાં રણવીર સિંહે મુંબઈની ઝૂંપડપટ્ટીમાં રહેતા એક યુવાનનું પાત્ર ભજવ્યું હતું, જે રેપ દ્વારા સમાજ પ્રત્યે પોતાનો ગુસ્સો વ્યક્ત કરે છે. આ ફિલ્મમાં આલિયા ભટ્ટ પણ હતી. ફિલ્મમાં ધનિક અને ગરીબ વચ્ચેનું સામાજિક અંતર અને સુવિધાઓનાં અભાવને કારણે ગરીબ કેવી રીતે મોટું સ્વપ્ન પણ નથી જોતા તે પણ શ્રેષ્ઠ રીતે રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ અનુભવ સિંહાની 'આર્ટિકલ 15' જે ભારતીય સમાજમાં ફેલાયેલી જાતિવાદના મૂળને દર્શાવે છે. હિન્દી પ્રદેશની વાર્તાઓથી પ્રેરિત આ ફિલ્મને એક આદર્શવાદી પોલીસની નજરથી બતાવવામાં આવી છે. અભિનેતા આયુષ્યમાન ખુરાનાએ પોલીસ ઓફિસરની ભૂમિકા ભજવી છે. ફિલ્મે દેશવ્યાપી જાતિવાદ પર ચર્ચાને જોર આપ્યું હતું.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ અક્ષય ખન્ના અને રિચા ચડ્ઢા અભિનીત 'સેક્શન 375' ફિલ્મે બોલીવુડના પડદા પર દુષ્કર્મના મુદ્દાને ફરી જીવંત કર્યો હતો પરંતુ એકદમ અલગ અંદાજમાં. જે હિન્દી સિનેમા જતગમાં ભાગ્યે જ જોવા મળે છે. ફિલ્મમાં દુષ્કર્મની કથા દ્વારા કેવી રીતે કાયદો અને ન્યાયનો સંગમ મુશ્કેલ છે તે દર્શાવવા પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે. વાત જ્યારે દુષ્કર્મ જેવા અપરાધની આવે છે ત્યારે ફક્ત કાયદાને અનુસરવાથી ન્યાયની ખાતરી હોતી નથી.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ 'એક લડકી કો દેખા તો ઐસા લગા' ફિલ્મમાં સોનમ કપૂર મુખ્ય ભૂમિકામાં હતી. બોલીવૂડની પ્રથમ ફિલ્મ જે સજાતિય સંબોધોના વિષય પર આધારિત હતી. જોકે ફિલ્મના સ્ટીરિયોટિપિકલ અંદાજને કારણે ફિલ્મને આલોચનાનો પણ સામનો કરવો પડ્યો હતો.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ ફિલ્મ 'બાલા' જેની પટકથા અકાળે ટાલ પડવાની સમસ્યા પર આધારિત છે, જેનાથી આત્મવિશ્વાસ પર અસર પડે છે. આ ફિલ્મે સાબિત કરી બતાવ્યું કે, સમસ્યા આધારિત ફિલ્મો પણ બોક્સ-ઓફિસ પર સુપરહીટ સાબિત થઈ શકે છે. ફિલ્મમાં મુખ્ય ભૂમિકા તરીકે આયુષ્માન ખુરાનાની સાથે ભૂમિ પેડનેકરના પાત્ર દ્વારા 'ડાર્ક સ્કિન'નો વિષય પણ રજૂ કરવામાં આવ્યો છે. પરંતુ પાત્રના 'બ્રાઉન ફેસ'ને કારણે ઘણાને દુખ થયું હતું. અને નિર્માતાઓ તેની અસર યોગ્ય રીતે દર્શાવી શક્યા નહીં.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ રિતિક રોશન અભિનિત ફિલ્મ 'સુપર 30' બિહારના આનંદ કુમારની આત્મકથા છે, જે ગરીબ બાળકો પોતાના શહેરમાં કોચિંગ સેન્ટર ચલાવે છે. આ ફિલ્મમાં શિક્ષણના મહત્વ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. ફિલ્મના ડિરેક્ટર વિકાસ બહલ સામે જાતીય સતામણીના આક્ષેપોને કારણે ફિલ્મ પણ ચર્ચામાં રહી હતી. જોકે તેનાથી ફિલ્મના બોક્સ-ઓફિસ કલેક્શન પર કોઈ જ અસર થઈ નહીં.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ બોલીવૂડે ફિલ્મ 'સાંડ કી આંખ' દ્વારા સિલ્વર સ્ક્રીન ઉપર એક અલગ પ્રકારની સ્ટોરી રજૂ કરી હતી. તાપસી પન્નુ અને ભૂમિ પેડનેકર અભિનીત ફિલ્મ અનેક ચંદ્રકો જીતનારી હરિયાણાની 'શૂટર દાદીઓ' અને પ્રાક્ષી તોમરની જીવન કથા પર આધારિત છે.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ ફિલ્મ 'ગોન કેશ'માં એ વાત પર ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે કે, સમય પહેલાં વાળ ખરવાથી મનુષ્યને મજાકનું પાત્ર બનાવે છે. આ વર્ષે જોકે આ વિષય પર ઘણી ફિલ્મો આવી. જોકે આ બંને તેમાંથી અલગ તરી આવી હતી. 'ગોન કેશ'માં મુખ્ય ભૂમિકામાં શ્વેતા ત્રિપાઠી કે જે ડાન્સર બનવાનું સ્વપ્ન જોવે છે પરંતુ તેને એલોપેસીયા છે, આ એક એવો રોગ છે જેમાં તેના વાળ ખૂબ જ ઝડપથી ખરવા લાગે છે. ફિલ્મમાં તેની બિમારી તેને પોતાની અંદરની સુંદરતાથી પરિચિત કરાવે છે.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ મુખ્ય પ્રવાહથી અલગ દિગ્દર્શક સૌમિત્રા રાનાડેએ 1980ની ફિલ્મ, 'આલ્બર્ટ પિન્ટો કો ગુસ્સે ક્યોં આતા હૈ'ને ફરીવાર સિલ્વર સ્ક્રીન પર રજૂ કરી. જેમાં સામાજીક, રાજકીય અને સાંસ્કૃતિક ખામીને લીધે સામાન્ય માણસનો ગુસ્સો જોવા મળ્યો હતો. ફિલ્મમાં માનવ કૌલ અને નંદિતા દાસ મહત્વની ભૂમિકામાં હતા. જોકે આ ફિલ્મ બોક્સ ઓફિસ પર કંઈ ખાસ કમાણી કરી શકી નહીં.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ રાની મુખર્જીની 'મર્દાની 2'નો હેતુ હતો કે, માઇનોર અને ઓછી ઉંમરના ગુનેગારો દ્વારા કરવામાં આવી રહેલા ગુનાઓની વધતી ઘટનાઓ પ્રતિ દેશને જાગરૂત કરવામાં આવે. સ્ત્રીઓ વિરૂદ્ધ થયેલા ગુનાઓથી ઈન્સપાયર્ડ 'મર્દાની 2'એ પોતાની જોરદાર સ્ટોરીલાઈનથી દેશને શોક અને સમજ બન્ને આપ્યાં.
આ વર્ષમાં ફિલ્મ 'બાલા'ની બોલબાલા રહી હતી તો બીજી તરફ 'આર્ટિકલ 15', 'સાંડ કી આંખ' અને 'ગલી બોય'ની પણ એટલી જ ચર્ચા થઈ. કેટલીક ફિલ્મોએ દેશભરમાં સાર્થક ચર્ચાઓ શરૂ કરી હતી તો કેટલીક ફિલ્મોની બહુ ઓછી અસર પડી હતી.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ આ બધી ફિલ્મોમાં સૌથી વધુ કમાણી કરનારી ફિલ્મ હતી ઝોયા અખ્તરની 'ગલી બોય', જેમાં રણવીર સિંહે મુંબઈની ઝૂંપડપટ્ટીમાં રહેતા એક યુવાનનું પાત્ર ભજવ્યું હતું, જે રેપ દ્વારા સમાજ પ્રત્યે પોતાનો ગુસ્સો વ્યક્ત કરે છે. આ ફિલ્મમાં આલિયા ભટ્ટ પણ હતી. ફિલ્મમાં ધનિક અને ગરીબ વચ્ચેનું સામાજિક અંતર અને સુવિધાઓનાં અભાવને કારણે ગરીબ કેવી રીતે મોટું સ્વપ્ન પણ નથી જોતા તે પણ શ્રેષ્ઠ રીતે રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ અનુભવ સિંહાની 'આર્ટિકલ 15' જે ભારતીય સમાજમાં ફેલાયેલી જાતિવાદના મૂળને દર્શાવે છે. હિન્દી પ્રદેશની વાર્તાઓથી પ્રેરિત આ ફિલ્મને એક આદર્શવાદી પોલીસની નજરથી બતાવવામાં આવી છે. અભિનેતા આયુષ્યમાન ખુરાનાએ પોલીસ ઓફિસરની ભૂમિકા ભજવી છે. ફિલ્મે દેશવ્યાપી જાતિવાદ પર ચર્ચાને જોર આપ્યું હતું.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ અક્ષય ખન્ના અને રિચા ચડ્ઢા અભિનીત 'સેક્શન 375' ફિલ્મે બોલીવુડના પડદા પર દુષ્કર્મના મુદ્દાને ફરી જીવંત કર્યો હતો પરંતુ એકદમ અલગ અંદાજમાં. જે હિન્દી સિનેમા જતગમાં ભાગ્યે જ જોવા મળે છે. ફિલ્મમાં દુષ્કર્મની કથા દ્વારા કેવી રીતે કાયદો અને ન્યાયનો સંગમ મુશ્કેલ છે તે દર્શાવવા પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે. વાત જ્યારે દુષ્કર્મ જેવા અપરાધની આવે છે ત્યારે ફક્ત કાયદાને અનુસરવાથી ન્યાયની ખાતરી હોતી નથી.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ 'એક લડકી કો દેખા તો ઐસા લગા' ફિલ્મમાં સોનમ કપૂર મુખ્ય ભૂમિકામાં હતી. બોલીવૂડની પ્રથમ ફિલ્મ જે સજાતિય સંબોધોના વિષય પર આધારિત હતી. જોકે ફિલ્મના સ્ટીરિયોટિપિકલ અંદાજને કારણે ફિલ્મને આલોચનાનો પણ સામનો કરવો પડ્યો હતો.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ ફિલ્મ 'બાલા' જેની પટકથા અકાળે ટાલ પડવાની સમસ્યા પર આધારિત છે, જેનાથી આત્મવિશ્વાસ પર અસર પડે છે. આ ફિલ્મે સાબિત કરી બતાવ્યું કે, સમસ્યા આધારિત ફિલ્મો પણ બોક્સ-ઓફિસ પર સુપરહીટ સાબિત થઈ શકે છે. ફિલ્મમાં મુખ્ય ભૂમિકા તરીકે આયુષ્માન ખુરાનાની સાથે ભૂમિ પેડનેકરના પાત્ર દ્વારા 'ડાર્ક સ્કિન'નો વિષય પણ રજૂ કરવામાં આવ્યો છે. પરંતુ પાત્રના 'બ્રાઉન ફેસ'ને કારણે ઘણાને દુખ થયું હતું. અને નિર્માતાઓ તેની અસર યોગ્ય રીતે દર્શાવી શક્યા નહીં.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ રિતિક રોશન અભિનિત ફિલ્મ 'સુપર 30' બિહારના આનંદ કુમારની આત્મકથા છે, જે ગરીબ બાળકો પોતાના શહેરમાં કોચિંગ સેન્ટર ચલાવે છે. આ ફિલ્મમાં શિક્ષણના મહત્વ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. ફિલ્મના ડિરેક્ટર વિકાસ બહલ સામે જાતીય સતામણીના આક્ષેપોને કારણે ફિલ્મ પણ ચર્ચામાં રહી હતી. જોકે તેનાથી ફિલ્મના બોક્સ-ઓફિસ કલેક્શન પર કોઈ જ અસર થઈ નહીં.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ બોલીવૂડે ફિલ્મ 'સાંડ કી આંખ' દ્વારા સિલ્વર સ્ક્રીન ઉપર એક અલગ પ્રકારની સ્ટોરી રજૂ કરી હતી. તાપસી પન્નુ અને ભૂમિ પેડનેકર અભિનીત ફિલ્મ અનેક ચંદ્રકો જીતનારી હરિયાણાની 'શૂટર દાદીઓ' અને પ્રાક્ષી તોમરની જીવન કથા પર આધારિત છે.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ ફિલ્મ 'ગોન કેશ'માં એ વાત પર ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે કે, સમય પહેલાં વાળ ખરવાથી મનુષ્યને મજાકનું પાત્ર બનાવે છે. આ વર્ષે જોકે આ વિષય પર ઘણી ફિલ્મો આવી. જોકે આ બંને તેમાંથી અલગ તરી આવી હતી. 'ગોન કેશ'માં મુખ્ય ભૂમિકામાં શ્વેતા ત્રિપાઠી કે જે ડાન્સર બનવાનું સ્વપ્ન જોવે છે પરંતુ તેને એલોપેસીયા છે, આ એક એવો રોગ છે જેમાં તેના વાળ ખૂબ જ ઝડપથી ખરવા લાગે છે. ફિલ્મમાં તેની બિમારી તેને પોતાની અંદરની સુંદરતાથી પરિચિત કરાવે છે.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ મુખ્ય પ્રવાહથી અલગ દિગ્દર્શક સૌમિત્રા રાનાડેએ 1980ની ફિલ્મ, 'આલ્બર્ટ પિન્ટો કો ગુસ્સે ક્યોં આતા હૈ'ને ફરીવાર સિલ્વર સ્ક્રીન પર રજૂ કરી. જેમાં સામાજીક, રાજકીય અને સાંસ્કૃતિક ખામીને લીધે સામાન્ય માણસનો ગુસ્સો જોવા મળ્યો હતો. ફિલ્મમાં માનવ કૌલ અને નંદિતા દાસ મહત્વની ભૂમિકામાં હતા. જોકે આ ફિલ્મ બોક્સ ઓફિસ પર કંઈ ખાસ કમાણી કરી શકી નહીં.
10 ફિલ્મો જેણે આપ્યો સામાજિક સંદેશ રાની મુખર્જીની 'મર્દાની 2'નો હેતુ હતો કે, માઇનોર અને ઓછી ઉંમરના ગુનેગારો દ્વારા કરવામાં આવી રહેલા ગુનાઓની વધતી ઘટનાઓ પ્રતિ દેશને જાગરૂત કરવામાં આવે. સ્ત્રીઓ વિરૂદ્ધ થયેલા ગુનાઓથી ઈન્સપાયર્ડ 'મર્દાની 2'એ પોતાની જોરદાર સ્ટોરીલાઈનથી દેશને શોક અને સમજ બન્ને આપ્યાં.
Intro:Body:
There was caste divide, women's empowerment and class schisms but also everyday problems like balding and India's obsession with fair skin in a year that saw several Hindi films straddle box office success and cerebral content too. So, if 2019 was the year of Bala, it was also about Article 15, Saandh ki Aankh and Gully Boy. Some sparked meaningful conversations and there were many others which barely scratched the surface.
Of the lot, the biggest grosser was Zoya Akhtar's Gully Boy, starring Ranveer Singh as a young man from the slums of Mumbai channelising his anger through street rap. The film, also starring Alia Bhatt, was a sharp view on the class divide that separates the rich and poor in the country and how those without means are discouraged from dreaming big.
Anubhav Sinha's Article 15, which offered a critical look at deep-rooted casteism in Indian society. Inspired by stories from the Hindi heartland, the film, seen through the eyes of an idealistic police officer played by Ayushmann Khurrana, sparked a debate on casteism.
Bala which revolved around premature hair loss and the impact on self-confidence, credited viewers for accepting issue-based movies. Headline by Ayushmann Khurrana, the film also dealt with prejudices about dark skin through the character of Bhumi Pednekar. But the 'brown face' of the character was deemed offensive by many, undoing the very prejudice that the movie wanted to address.
Bollywood offered a counter narrative with the progressive Saand ki Aankh. Taapsee Pannu and Bhumi Pednekar featured in the film, a biopic on multiple award winners "shooter dadis" Chandro and Prakashi Tomar of Haryana.
Hrithik Roshan starrer Super 30, a biopic on Bihar's Anand Kumar, who runs a coaching centre for underprivileged students in his home town, put the spotlight on the importance of education. Though the film was plagued by controversies after its director Vikas Bahl was accused of sexual harassment by a former junior, the movie was a box office success.
Off the mainstream track, director Soumitra Ranade remade the 1980 film Albert Pinto Ko Gussa Kyon Aata Hai, epitomising the common man's anger in the face of social, political and cultural rot. The film, starring Manav Kaul and Nandita Das in pivotal roles, did not make any waves at the box office.
Ek Ladki Ko Dekha Toh Aisa Laga, starring Sonam Kapoor in the lead role, was one of the first major Bollywood productions to deal with homosexuality though there was some criticism that the film approached the topic in a stereotypical manner.
On a somewhat lighter vein, Gone Kesh focused on how premature hair loss can make a person the subject of ridicule. In a year where there were one too many movies focusing on the subject, these two stood out. Gone Kesh, starring Shweta Tripathi as an aspiring dancer diagnosed with alopecia, a condition where she starts losing hair rapidly, also offered the message about inner beauty.
Rani Mukherji's Mardaani 2 aimed at making the country aware of the new and growing threat that women face from underage criminals committing sexual crimes. Inspired by true crimes against women by juveniles, Mardaani 2 shocked and gripped the nation with its brilliant storyline that is inspired by crimes against women by juveniles.
Section 375 starring Akshaye Khanna and Richa Chadha, brought back the subject of rape on the Bollywood screen, quite unlike it has ever been done before, and with rare profundity. The film tries understanding law and justice as detached entities through the tale of a rape, and how these two notions are rarely ever fated to meet. Director Ajay Bahl's film states: When it comes to a crime as sensitive as rape, simply following the law is not necessarily enough to ensure justice is served.
Conclusion:
