હૈદરાબાદઃ ઈતિહાસમાં એવી ઘણી તારીખો નોંધાયેલી છે જેને કોઈ ઈચ્છે તો પણ ભૂલી શકતું નથી. 13 એપ્રિલ 1919નો એ બૈસાખી દિવસ પણ લોકોને અંગ્રેજ સરકારની ક્રૂરતાની યાદ અપાવતો હતો. આ તે દિવસ હતો જ્યારે બ્રિટિશ અધિકારી જનરલ ડાયરે રોલેટ એક્ટના વિરોધમાં જલિયાવાલા બાગમાં એકઠા થયેલા હજારો લોકો પર ગોળીબાર કર્યો હતો.
આ પણ વાંચોઃ PM Modi in Rozgar Mela: પીએમ મોદી રોજગાર મેળામાં 71,000 નિમણૂક પત્રોનું કરશે વિતરણ
ડાયરના છેલ્લા શબ્દો શું હતાઃ આ હત્યાકાંડમાં ઓછામાં ઓછા 1200 લોકો માર્યા ગયા અને સેંકડો ઈજાગ્રસ્ત થયા હતા. કહેવાય છે કે, ભગવાનના દરબારમાં દરેકને ન્યાય મળે છે. આ ઘટના બાદ જનરલ ડાયરે કહ્યું હતું કે, તેઓ દરરોજ રાત્રે ઊંઘી શકતા નથી. આ ઘટના પછી જ તેમની તબિયત બગડી અને થોડા જ દિવસોમાં તેઓ લકવાગ્રસ્ત થઈ ગયા. જનરલ ડાયરે તેના મિત્રને કહ્યું, 'તે દિવસ પછી હું રાત્રે સૂઈ શક્યો નહીં. હું વારંવાર એક જ વસ્તુ જોઉં છું. જનરલ ડાયરે મરતા પહેલા કહ્યું હતું કે, કેટલાક લોકો કહે છે કે મેં સારું કર્યું છે અને કેટલાક લોકો કહે છે કે મેં બહુ ખરાબ કર્યું છે. હવે મારે મરવું છે જેથી હું ઉપર જઈ શકું અને મારા સર્જકને પૂછી શકું કે મેં સારું કર્યું છે કે ખરાબ.
હન્ટર કમિટીની રચનાઃ આ હત્યાકાંડ બાદ મામલાની તપાસ માટે હન્ટર કમિટીની રચના કરવામાં આવી હતી. તે જ સમયે, જનરલ ડાયરે પોતાને નિર્દોષ જાહેર કરવા માટે સ્પષ્ટતા આપવાનું શરૂ કર્યું. તેમણે કહ્યું કે, તેના ઉપરી અધિકારીઓએ ફાયરિંગની પરવાનગી આપી દીધી છે. આ પ્રયાસ જાણી જોઈને કરવામાં આવ્યો હતો કારણ કે, બળવાખોરો એક મોટું કાવતરું ઘડી રહ્યા હતા અને પરિસ્થિતિ હાથમાંથી નીકળી ગઈ હોત. ડાયરના વકીલ ઈંગ્લેન્ડથી પાછા ફર્યા અને કહ્યું કે ડાયરના પગલાંને યોગ્ય માનવામાં આવે છે.
આ પણ વાંચોઃ Umesh pal murder case: માફિયા અતીક અહમદ અને અશરફ બંને આરોપી, પ્રયાગરાજ કોર્ટમાં સુનાવણી
ફ્રી પ્રેસ અને ફ્રી સ્પીચઃ જનરલ ડાયરે 1921માં લખ્યું હતું કે, મહાત્મા ગાંધી જેવી વ્યક્તિ આ દેશની સરકાર ચલાવી શકશે નહીં, તેથી અહીં બ્રિટિશ શાસન જરૂરી છે. તેમણે લખ્યું કે, ફ્રી પ્રેસ અને ફ્રી સ્પીચ જેવી બાબતો પ્રબુદ્ધ લોકો માટે છે, તેને ભારતના લોકો સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી. જણાવી દઈએ કે, ડાયરનો જન્મ ભારતમાં જ થયો હતો. તેમનો જન્મ પંજાબના મુરી પ્રાંતમાં થયો હતો જે હવે પાકિસ્તાનમાં છે.
આ હત્યાકાંડમાં કેટલી ગોળીઓ ચાલીઃ જલિયાવાલા બાગમાંથી બહાર નીકળવાનો એક જ રસ્તો હતો અને તે પણ ઘણો સાંકડો હતો. આ તે રસ્તો છે જ્યાંથી ડનરલ ડાયર આવ્યો હતો. કહેવાય છે કે, આ હત્યાકાંડમાં 1650 ગોળી ચલાવવામાં આવી હતી. ગોળી વાગવાથી ઘણા લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા, જ્યારે ઘણા લોકો બચવા માટે કૂવામાં કૂદી પડ્યા હતા. આખો કૂવો ભરાઈ ગયો અને લોકો મૃત્યુ પામ્યા. કૂવામાંથી 200 મૃતદેહો બહાર કાઢવામાં આવ્યા હતા. આ હત્યાકાંડ માટે આદેશ આપનાર ફ્રાન્સિસ ઓડ્વાયરને ઉધમ સિંહે લંડનમાં મારી નાખ્યો હતો.
