દિલ્હી : હિંદુ ધર્મમાં મકરસંક્રાંતિના તહેવારનું વિશેષ મહત્વ છે. ભારતના ઘણા રાજ્યોમાં મકરસંક્રાંતિનો તહેવાર ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. આ વખતે મકરસંક્રાંતિ 2023નો તહેવાર 15 જાન્યુઆરીએ ઉજવવામાં આવશે. વિવિધ પરંપરાઓના રંગોથી શણગારેલા આ તહેવારનું ખૂબ મહત્વ છે. મકરસંક્રાંતિનું બીજું નામ ખીચડી છે. પરંતુ દરેક રાજ્યમાં મકરસંક્રાંતિ ઉજવવાની અલગ અલગ રીતો અને અલગ-અલગ નામ છે. આ અહેવાલમાં અમે તમને જણાવીશું કે કયા રાજ્યમાં મકર સંક્રાંતિ કેવી રીતે ઉજવવામાં આવે છે.
ગુજરાતમાં ઊતરાયણ: ગુજરાતમાં મકર સંક્રાંતિને ઊતરાયણ તરીકે ઊજવવામાં આવે છે. આ દિવસે લોકો દાન કરે છે. તથા નાના મોટા સૌ પ્રેમથી પંતગબાજીનો લહાવો લે છે.
પંજાબમાં લોહરી તરીકે: પંજાબ અને તેની નજીકના રાજ્ય હરિયાણામાં, આ તહેવાર 14 જાન્યુઆરીના એક દિવસ પહેલા 13 જાન્યુઆરીએ ઉજવવામાં આવે છે. બંને રાજ્યોમાં આ તહેવાર લોહરી તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. રાત્રે અગ્નિદેવની પૂજા કરતી વખતે તેમાં તલ, ગોળ, ચોખા અને શેકેલી મકાઈનો ભોગ લગાવવામાં આવે છે. આ તહેવાર નવવિવાહિત કન્યા અને નવજાત બાળક માટે ખૂબ જ ખાસ છે. આ તહેવાર પર દરેક વ્યક્તિ એકબીજાને તલમાંથી બનાવેલી મીઠાઈ ખવડાવે છે અને લોહરી લોકગીતો ગાય છે.
બિહારમાં મકર સંક્રાંતિનું મહત્વ: બિહારમાં મકરસંક્રાંતિને ખીચડીના નામથી પણ ઓળખવામાં આવે છે. બિહારમાં અડદની દાળ, ચોખા, તલ, ખટાઈ અને ઊનના કપડાં દાન કરવાની પરંપરા છે. અહીં દહીં ચુડાના તહેવારનું આયોજન કરવામાં આવે છે. તે જ સમયે, બજારો તિલકૂટની સુગંધથી ગુંજી ઉઠે છે. બિહારમાં સદીઓથી તિલકૂટ દાન કરવાની અને તેનો સ્વાદ ચાખવાની પરંપરા ચાલી આવે છે.
આ પણ વાંચો: નિરાશાઃ માંજાની માર્કેટમાં મંદી, ભાવ વધારાને કારણે બજાર ખાલીખમ
યુપીમાં: મકર સંક્રાંતિ દેશના સૌથી મોટા રાજ્ય યુપીમાં મકરસંક્રાંતિને દાનનો તહેવાર માનવામાં આવે છે. તે 14 જાન્યુઆરીના રોજ ઉજવવામાં આવે છે. જો કે, હિંદુ કેલેન્ડર મુજબ, મકરસંક્રાંતિના મુહૂર્ત પણ બદલાય છે. યુપીમાં સંક્રાંતિના દાનને તહેવાર સાથે જોડવામાં આવ્યું છે. યુપીમાં સંક્રાંતિના દિવસે દાન આપવામાં આવે છે. કહેવાય છે કે દાન કરવાથી તમારી બધી પરેશાનીઓ દૂર થઈ જાય છે. આ ઉપરાંત ગંગા ઘાટ પર મેળાઓનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે. યુપીમાં કેટલીક જગ્યાએ તેને ખીચડી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. રાજ્યમાં આ દિવસે દરેક જગ્યાએ રંગબેરંગી પતંગો આકાશમાં લહેરાતા જોવા મળે છે.
ઉત્તરાખંડમાં મકર સંક્રાંતિની પરંપરા: ઉત્તરાખંડમાં મકરસંક્રાંતિને ખીચડી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ દિવસે લોકો સૂર્યાસ્ત પહેલા ગંગામાં સ્નાન કરવા જાય છે. ગંગોત્રી, દેવપ્રયાગ, ઋષિકેશ અને હરિદ્વારના ગંગા ઘાટ પર ભક્તો સ્નાન કરવા ઉમટી પડે છે. લોકો સૂર્યોદય પહેલા સ્નાન કરે છે અને સૂર્યોદય સમયે જળ ચઢાવે છે. મકરસંક્રાંતિ નિમિત્તે મંદિરોમાં સવારથી સાંજ સુધી ભારે ભીડ જામે છે. આ સિવાય કાળી દાળ, ચોખા અને સરસવના તેલનું દાન કરવામાં આવે છે. બીજી તરફ ઉત્તરાખંડમાં તહેવાર પર અડદની દાળ અને ચોખાની ખીચડી ખાવામાં આવે છે.
રાજસ્થાનમાં મકરસંક્રાંતિ એક અલગ પરંપરા: રાજસ્થાનમાં આ દિવસે પુત્રવધૂ તેની સાસુને મીઠાઈ અને ફળ આપે છે અને તેમના આશીર્વાદ માંગે છે. આ સિવાય 14 અંકમાં કોઈપણ ભાગ્યશાળી વસ્તુનું દાન કરવાનું અલગ મહત્વ છે. આ રીતે મકરસંક્રાંતિ દ્વારા ભારતીય સભ્યતા અને સંસ્કૃતિની ઝલક એક અલગ જ રૂપમાં જોવા મળે છે.
મહારાષ્ટ્રમાં મકરસંક્રાંતિનું મહત્વ: મહારાષ્ટ્રમાં, મકર સંક્રાંતિ પર, લોકો એકબીજાને તલ અને ગોળ આપે છે અને કહે છે. આ ઉપરાંત આ દિવસે ગુલ નામનો હલવો વહેંચવાની પણ પરંપરા છે. તેમનું માનવું છે કે આવું કરવાથી ઘરમાં સુખ-સમૃદ્ધિ આવે છે. મહિલાઓ ખાસ પ્રકારની 'હલ્દી-કુમકુમ' વિધિ કરે છે.
પશ્ચિમ બંગાળમાં મકર સંક્રાંતિ: પશ્ચિમ બંગાળના ગંગાસાગરમાં મકરસંક્રાંતિ પર એક વિશાળ મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે. ગંગાસાગરમાં આ તહેવાર પર સ્નાન કર્યા પછી તલનું દાન કરવાની પરંપરા છે. એવું કહેવાય છે કે આ દિવસે માતા યશોદાએ ભગવાન કૃષ્ણને પ્રાપ્ત કરવા માટે વ્રત રાખ્યું હતું. ઉપરાંત, આ દિવસે માતા ગંગા ભગીરથની પાછળ ગયા હતા અને ગંગા સાગરમાં કપિલ મુનિના સંન્યાસને મળ્યા હતા. આ જ કારણ છે કે દર વર્ષે મકરસંક્રાંતિના દિવસે ગંગા સાગરમાં ભારે ભીડ જામે છે.
કર્ણાટકમાં ઈલુ બિરોધુ: મકરસંક્રાંતિ કર્ણાટકમાં 'ઈલુ બિરોધુ' નામથી ઉજવવામાં આવે છે. અહીં મહિલાઓ ઓછામાં ઓછા 10 પરિવારો સાથે 'અલ્લુ બેલા' (તાજી કાપેલી શેરડી, તલ, ગોળ અને નાળિયેરનો ઉપયોગ કરીને બનાવેલ પ્રાદેશિક સ્વાદિષ્ટ) ની આપલે કરે છે. આ સમયે, એક લોકપ્રિય કન્નડ કહેવત છે કે 'એલુ બેલા થીંદુ ઓલે મથાડી' જેનો અર્થ થાય છે 'તલ અને ગોળનું મિશ્રણ ખાઓ અને માત્ર સારું બોલો'.
તમિલનાડુમાં પોંગલ: મકરસંક્રાંતિને તમિલનાડુમાં પોંગલ કહેવામાં આવે છે. આ ચાર દિવસનો તહેવાર છે, જેમાં ભોગી પોંગલ, સૂર્ય પોંગલ, મટ્ટુ પોંગલ, કન્યા પોંગલ ઉજવવામાં આવે છે. આ પ્રસંગે ચોખાની વાનગીઓ બનાવવામાં આવે છે અને ભગવાન કૃષ્ણની પૂજા કરવામાં આવે છે.
આ પણ વાંચો: મકરસંક્રાંતિ 2023: જાણો ક્યારે છે મકરસંક્રાંતિ, શુભ સમય અને મહત્વ
આંધ્રપ્રદેશ, તેલંગાણામાં મકરસંક્રાંતિ: આ તહેવાર આંધ્ર પ્રદેશ, તેલંગાણામાં ચાર દિવસ સુધી ચાલે છે. પ્રથમ દિવસ ભોગી પાંડુગા છે, જ્યારે લોકો જૂની વસ્તુઓ ભોગી (બોનફાયર) માં ફેંકે છે. બીજો દિવસ પેડ્ડા પાંડુગા છે, જેનો અર્થ થાય છે 'મોટો તહેવાર'. આ દિવસે લોકો પ્રાર્થના કરે છે, નવા વસ્ત્રો પહેરે છે અને મહેમાનોને મિજબાની માટે આમંત્રિત કરીને દિવસની ઉજવણી કરે છે. ઘરના પ્રવેશદ્વારને 'મુગ્ગુ' ડિઝાઇનથી શણગારવામાં આવ્યો છે. ત્રીજા દિવસે કનુમા, જે ખેડૂતો માટે ખૂબ જ ખાસ છે. તેઓ તેમના પશુઓની પૂજા કરે છે અને તેમને સુખ અને સમૃદ્ધિના રૂપમાં પ્રદર્શિત કરે છે. અગાઉ આ પ્રસંગે કોક ફાઈટનું પણ આયોજન કરવામાં આવતું હતું, જેના પર હવે પ્રતિબંધ મુકવામાં આવ્યો છે. ચોથા દિવસે, મુક્કાનુમા પર, ખેડૂતો સારા પાક માટે માટી, વરસાદ અને અગ્નિ જેવા તત્વોની પૂજા કરે છે. લોકો છેલ્લા દિવસે માંસમાંથી બનેલી વાનગીઓ ખાય છે.
આસામમાં મકર સંક્રાંતિ: આસામમાં મકર સંક્રાંતિને માઘ બિહુ અથવા ભોગલી બિહુ કહેવામાં આવે છે. આ દિવસે લણણીનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે, જે માઘમાં લણણીની મોસમનો અંત દર્શાવે છે. આસામના તહેવારમાં મેજી નામની ઝૂંપડીઓ વાંસ, પાંદડા અને છાલમાંથી બનાવવામાં આવે છે. આમાં મિજબાનીનું આયોજન કરવામાં આવે છે અને બાદમાં તે ઝૂંપડાઓને બાળી નાખવામાં આવે છે.
કેરળમાં મકરા વિલક્કુ: કેરળમાં મકર સંક્રાંતિ ઉજવવામાં આવે છે કારણ કે સબરીમાલા મંદિર પાસે મકરા વિલક્કુ (પોનમ્બલામેડુ ટેકરી પરની જ્યોત) જોવા માટે હજારો લોકો ઉમટી પડે છે. જ્યારે આકાશી નક્ષત્ર મકર જ્યોતિ આકાશમાં દેખાય છે. માન્યતા છે કે ભગવાન અયપ્પા સ્વામી આ દિવ્ય પ્રકાશના રૂપમાં પોતાની હાજરી દર્શાવે છે અને તેમના ભક્તોને આશીર્વાદ આપે છે. (MAKAR SANKRANTI IS CELEBRATED IN DIFFERENT STATES )
