গায়ক আৰু অভিনেতা নিক জ’নাছ, লেখক এন ৰাইচ, বিখ্যাত ভাৰতীয় অভিনেতা কমল হাছান আৰু অভিনেত্ৰী সোণম কাপুৰ, পাকিস্তানী ক্ৰিকেটাৰ ৱাছিম আক্ৰম আৰু অভিনেতা ফাৱাদ খান, বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত বসবাস কৰা এইসকল লোকৰ মাজত এটা মিল আছে ৷ আটাইকেইজনেই টাইপ ১ ডায়েবেটিছত আক্ৰান্ত ৷ টাইপ ১ ডায়েবেটিছ, যাক জুভেনাইল ডায়েবেটিছ বুলিও কোৱা হয়, এই ডায়েবেটিছ হোৱাটো কোনো সাধাৰণ সমস্যা নহয় ৷ দৰাচলতে সঠিক ব্যৱস্থাপনা আৰু চিকিৎসাৰ অভাৱত কেতিয়াবা ই ভুক্তভোগীৰ বাবে গুৰুতৰ বিপদৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে ৷ বিশেষজ্ঞসকলৰ মতে, ই এক অটোইম্যুন ৰোগ যিটো সাধাৰণতে ১৮ বছৰ বয়সলৈকে যিকোনো সময়তে আমনি কৰিব পাৰে ৷
জুভেনাইল ডায়েবেটিছ/টাইপ ১ ডায়েবেটিছ কি ?
ইন্দোৰৰ কোকিলাবেন হাস্পতালৰ আভ্যন্তৰীণ চিকিৎসাৰ পৰামৰ্শদাতা ডাঃ সঞ্জয় জৈনে কয় যে, টাইপ ১ ডায়েবেটিছ বা জুভেনাইল ডায়েবেটিছ হৈছে মানৱ শৰীৰত আজীৱন দেখা দিয়া এক সমস্যা ৷ যদিও ই এক গুৰুতৰ সমস্যা, কিন্তু সঠিক চিকিৎসা আৰু ব্যৱস্থাপনাৰ সহায়ত ৰোগীয়ে কিছুমান সমস্যাৰ বাহিৰেও স্বাভাৱিক জীৱন যাপন কৰিব পাৰে ৷
তেওঁ বুজাইছে যে, টাইপ ১ ডায়েবেটিছ আৰু টাইপ ২ ডায়েবেটিছ দুয়োটাৰে বাবে শৰীৰত ইনচুলিনৰ উৎপাদন বা পৰিমাণ হ্ৰাস হোৱাটোৱেই দায়ী ৷ কিন্তু টাইপ ২ ডায়েবেটিছত দুৰ্বল জীৱনশৈলী, কিছুমান প্ৰকাৰৰ ৰোগ বা ঔষধ আৰু চিকিৎসাৰ প্ৰভাৱ ইয়াৰ বাবে দায়ী হ’ব পাৰে, আনহাতে টাইপ ১ ডায়েবেটিছ হৈছে পিতৃ-মাতৃৰ পৰা সন্তানলৈ সংক্ৰমিত হোৱা ৰোগ ৷
তেওঁ বুজাইছে যে, টাইপ ১ ডায়েবেটিছ হৈছে এক অটোইম্যুন ৰোগ য’ত আমাৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাই পেনক্ৰিয়াচৰ ইনচুলিন উৎপাদনকাৰী বিটা কোষৰ বিৰুদ্ধে এন্টিব’ডি তৈয়াৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে, যিয়ে সেইবোৰ ধ্বংস কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে, যাৰ বাবে ইনচুলিন উৎপাদন হয় বন্ধ হৈ যায় নহয় ইয়াৰ পৰিমাণ কমিবলৈ আৰম্ভ কৰে ৷ যাৰ বাবে ৰক্তশৰ্কৰাৰ মাত্ৰা অনিয়মিত হ’বলৈ আৰম্ভ কৰে ৷
তেওঁ কয় যে, যদি পিতৃৰ টাইপ ১ ডায়েবেটিছ হয় তেন্তে শিশুটিৰ এই সমস্যা হোৱাৰ সম্ভাৱনা ১০% থাকে, আনহাতে মাতৃ যদি টাইপ ১ ডায়েবেটিছত আক্ৰান্ত হয় তেন্তে শিশুটিৰ এই সমস্যা হোৱাৰ সম্ভাৱনা ৮%-১০% থাকে ৷ কিন্তু যদি মাতৃ আৰু পিতৃ দুয়োৰে টাইপ ১ ডায়েবেটিছ হয়, তেন্তে শিশুটিৰ এই সমস্যা হোৱাৰ সম্ভাৱনা ৩০% বৃদ্ধি পায় ৷
লক্ষণ আৰু প্ৰভাৱ
ডাঃ সঞ্জয় জৈনে বুজাইছে যে, ইয়াৰ লক্ষণ বা প্ৰভাৱ সাধাৰণতে জন্মৰ পাঁচৰ পৰা দহ বছৰৰ পিছত শিশুৰ শৰীৰত দেখা দিবলৈ আৰম্ভ কৰিব পাৰে ৷ কিন্তু কেতিয়াবা এই লক্ষণ বা প্ৰভাৱ ২২ বা ২৫ বছৰ বয়সলৈকে যিকোনো সময়তে দেখা যায় ৷
তেওঁ কয় যে, এই সমস্যাৰ প্ৰভাৱ আক্ৰান্ত শিশুৰ শাৰীৰিক স্বাস্থ্যৰ ওপৰত যথেষ্ট দৃশ্যমান ৷ তেনে শিশুৰ বয়স আৰু শাৰীৰিক বিকাশ অনুসৰি সাধাৰণ শিশুৰ দৰে ওজন বৃদ্ধি নহয় ৷ বৰঞ্চ সমস্যাৰ প্ৰভাৱ বৃদ্ধি পোৱাৰ লগে লগে তেওঁলোকৰ ওজন কমিবলৈ আৰম্ভ কৰে ৷
এই অৱস্থাত আক্ৰান্ত শিশুৰ ভোক যথেষ্ট বৃদ্ধি পায় ৷ কিন্তু বেছিকৈ খোৱাৰ পিছতো ইহঁতৰ ওজন বৃদ্ধি নহয় ৷ ইয়াৰ বাহিৰেও তেওঁলোকে সঘনাই প্ৰস্ৰাৱ কৰিবলগীয়া হয়, অতি পিয়াঁহ অনুভৱ কৰে আৰু অতি সোনকালে ভাগৰুৱা হৈ পৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে ৷ কিন্তু খেলি থাকোঁতে বা আন কোনো কাৰণত আঘাত পালে তেওঁলোকৰ সেই আঘাত সোনকালে ভাল নহয় আৰু ঘাঁও সোনকালে ভাল নহয় ৷
চিকিৎসা
তেওঁ বুজাইছে যে, লক্ষণৰ ভিত্তিত তেজ, প্ৰস্ৰাৱ আৰু অন্যান্য পৰীক্ষাৰ সহায়ত টাইপ ১ ডায়েবেটিছ ধৰা পৰে ৷ ইনচুলিন গ্ৰহণ কৰাটোৱেই হৈছে টাইপ ১ ডায়েবেটিছৰ একমাত্ৰ চিকিৎসা ৷ যিহেতু এই বিকাৰত হয় শৰীৰত ইনচুলিন উৎপন্ন নহয় ইয়াৰ উৎপাদন অতি কম হয়, গতিকে এনে পৰিস্থিতিত বাহিৰৰ পৰা ভুক্তভোগীক ইনচুলিন দিয়াটো প্ৰয়োজনীয় হৈ পৰে ৷ যাতে ৰক্তশৰ্কৰাৰ পৰিমাণ নিয়ন্ত্ৰিত হৈ থাকে ৷
ইনচুলিনৰ পৰিমাণ আৰু কম্পাংক প্ৰদানৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে ভুক্তভোগীৰ অৱস্থা আৰু তেওঁ কিমান সঘনাই খাদ্য গ্ৰহণ কৰে তাৰ ওপৰত ৷ অৰ্থাৎ প্ৰতিবাৰেই ভুক্তভোগীয়ে ৩-৪ বা ৫ বাৰ খালে ইনচুলিন গ্ৰহণ কৰিব লাগে ৷ এই অৱস্থাত শিশু বা প্ৰাপ্তবয়স্কই হওক সকলো ভুক্তভোগীৰ শৰ্কৰাৰ নিৰীক্ষণ কৰাটো প্ৰয়োজনীয় যাতে তেওঁলোকৰ ইনচুলিনৰ মাত্ৰা নিৰ্ণয় কৰিব পৰা যায় ৷ ইয়াৰ উপৰিও খাদ্য পৰিৱৰ্তন অৰ্থাৎ খাদ্যৰ প্ৰতি মনোযোগ আৰু পৰিহাৰ কৰাটোও অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ ৷
চিকিৎসকে কয় যে, এই সমস্যাত ভুগি থকা শিশুৱে যদি কোনো ধৰণৰ জটিলতা নোহোৱাকৈ ২০ৰ পৰা ২৫ বছৰ বয়স অতিক্ৰম কৰে, তেন্তে তেওঁলোকৰ ইনচুলিনৰ প্ৰয়োজনীয়তা ক্ৰমান্বয়ে হ্ৰাস পাব পাৰে ৷ এনে পৰিস্থিতিত বয়স বৃদ্ধিৰ লগে লগে তেওঁলোকৰ স্বাস্থ্যৰ সৈতে জড়িত বিপদসমূহো তুলনামূলকভাৱে কমিবলৈ আৰম্ভ কৰে ৷ এনে ক্ষেত্ৰত ইনচুলিনৰ উপৰিও কিছুমান ঔষধো তেওঁলোকৰ চিকিৎসাত যোগ কৰিব পাৰি ৷ যিয়ে তেওঁলোকৰ দৈনন্দিন কাম-কাজ বজাই ৰখাত বহুত সহায় কৰে ৷ অৱশ্যে তেওঁলোকে গোটেই জীৱন খাদ্যাভ্যাসৰ লগতে আন কিছুমান গুৰুত্বপূৰ্ণ সাৱধানতাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখিবলগীয়া হয় ৷
আশংকা
ডাঃ সঞ্জয় জৈনে বুজাইছে যে, টাইপ ১ ডায়েবেটিছত ডায়েবেটিক কিট’এচিড’ছিছ, কম বেছি পৰিমাণে গুৰুতৰ দৃষ্টিশক্তিৰ বিসংগতি, বৃক্ক বিকল হোৱা আৰু সংক্ৰমণৰ সম্ভাৱনা অতি বেছি ৷
যদি আমি বিশেষভাৱে ডায়েবেটিক কিট’এচিড’ছিছৰ কথা কওঁ, যদি কোনো কাৰণত ভুক্তভোগীয়ে প্ৰয়োজনীয় পৰিমাণৰ ইনচুলিন গ্ৰহণ কৰা নাই বা কিছু মাত্ৰা হেৰুৱাইছে বা নিউমোনিয়া বা অনুৰূপ কোনো সংক্ৰমণ বা ৰোগত আক্ৰান্ত হৈছে, তেন্তে তেওঁৰ ডায়েবেটিক কিট’এচিড’ছিছ হোৱাৰ আশংকা থাকে আৰু তাৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি পাব পাৰে ৷ এইটো এটা অতি গুৰুতৰ অৱস্থা ৷ য’ত ভুক্তভোগীয়ে বমি, পেটৰ বিষ, উশাহ-নিশাহ লোৱাত অসুবিধা আৰু অচেতন হোৱাৰ দৰে লক্ষণ অনুভৱ কৰে ৷ এনে পৰিস্থিতিত ভুক্তভোগীক চিকিৎসালয়ত ভৰ্তি কৰাটো অতিকৈ প্ৰয়োজনীয় হৈ পৰে ৷
সাৱধানতা অৱলম্বন কৰা
তেওঁ বুজাইছে যে, টাইপ ১ ডায়েবেটিছৰ ব্যৱস্থাপনাৰ বাবে কিছুমান কথা মনত ৰখাটো অতি প্ৰয়োজনীয়, কিছুমান কথা তলত দিয়া ধৰণৰ-
- এই সমস্যাত ভুক্তভোগীয়ে নিয়মিতভাৱে চেনি পৰীক্ষা কৰি চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ লোৱাটো অতি প্ৰয়োজনীয় ৷
- ৰোগীয়ে এনে খাদ্য পৰিহাৰ কৰিব লাগে যিয়ে চেনিৰ মাত্ৰা বৃদ্ধি বা হ্ৰাস কৰে ৷ বিশেষকৈ এই সমস্যাত অৱস্থাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি শৰ্কৰাযুক্ত খাদ্য নিয়ন্ত্ৰণ বা পৰিহাৰ কৰাটো প্ৰয়োজনীয়, কাৰণ ই চেনি বৃদ্ধি কৰে ৷ একে সময়তে খাদ্যত প্ৰটিন আৰু ভিটামিন সমৃদ্ধ খাদ্যৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি কৰিলে অতি উপকাৰী ৷ ইয়াৰ উপৰিও এই অৱস্থাত অধিক আৰু অধিক পানী খোৱাৰ ফলতো বহু উপকাৰ পোৱা যায় ৷
- এই সমস্যাত ভুগি থকা লোকসকলে ২০ৰ পৰা ২৫ বছৰ বয়সৰ ভিতৰত জটিল ব্যায়াম কৰাৰ আগতে এবাৰ চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ ল’ব লাগিব ৷ আচলতে আমি যেতিয়া অধিক জটিল বা দীঘলীয়া ব্যায়াম কৰো তেতিয়া শৰীৰত গ্লুক’জৰ মাত্ৰা কমি যায় ৷ আৰু যিহেতু এই সমস্যাত ভুক্তভোগীয়ে বাহ্যিক ইনচুলিনৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিবলগীয়া হয়, গতিকে এই অৱস্থাত চেনিৰ মাত্ৰা নিয়ন্ত্ৰণহীন হৈ পৰিব পাৰে ৷ যিয়ে সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে ৷ এই সমস্যা শিশুৰ ক্ষেত্ৰত বেছিকৈ দেখা যাব পাৰে ৷
