বিশেষ প্ৰতিবেদন, 30 মে’: এক্সিট প'ল আৰু জনমত সমীক্ষা হৈছে ভোটাৰৰ আচৰণ বুজা আৰু নিৰ্বাচনৰ ফলাফলৰ ভৱিষ্যতবাণী কৰাৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ । যদিও জনমত সমীক্ষা আৰু এক্সিট প'ল দুয়োটাই ভোটাৰৰ পছন্দৰ সূচক, দুয়োটা কিন্তু একে নহয় ।
জনসাধাৰণে নিৰ্বাচনৰ অন্তিম পৰ্যায়ৰ পিছত এক্সিট প’ল আশা কৰিব পাৰে ৷ কিয়নো বিভিন্ন বাতৰি সংস্থা আৰু সংবাদ মাধ্যমে এক্সিট প’লৰ জৰিয়তে নিৰ্বাচনী ফলাফলৰ ভৱিষ্যতবাণী লৈ আহে । অৱশ্যে, মন কৰিবলগা কথাটো হৈছে ইয়াৰ দক্ষতা কেৱল ভোটগণনাৰ দিনাহে নিৰ্ধাৰণ কৰা হয় ।
জনমত সমীক্ষা আৰু এক্সিট প’লৰ মাজৰ প্ৰাথমিক পাৰ্থক্যটো হ'ল যে, ভোটাৰে প্ৰকৃততে তেওঁৰ ভোট দিয়াৰ আগতে জনমত সমীক্ষা পৰিচালনা কৰা হয় । ভোটাৰসকলে এইবাৰ কাৰ পক্ষত ভোটদান কৰিব, সেয়া প্ৰায়ে সোধা পৰিলক্ষিত হয় ৷
লগতে পঢ়ক: দেশৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশ সীমান্ত সুৰক্ষাৰ ওপৰতে নিৰ্ভৰশীল - Border Security
এজন ভোটাৰে ভোট দিয়াৰ পিছত ভোটকেন্দ্ৰৰ বাহিৰলৈ ওলাই যোৱাৰ ঠিক পিছতে এক্সিট প’ল লোৱা হয় । অৱশ্যে, পূৰ্বৰ তথ্যই জনমত সমীক্ষা আৰু এক্সিট প'ল দুয়োটাৰ বিশ্বাসযোগ্যতাৰ ওপৰত প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰা দেখা গৈছে ।
জনমত সমীক্ষা:
প্ৰাক-নিৰ্বাচন বা প্ৰাক-ভোটদান নিৰ্বাচন, যাক জনমত সমীক্ষা বুলিও কোৱা হয়, নিৰ্বাচনৰ আগৰ দিনবোৰত, সপ্তাহ বা পৰৱৰ্তী মাহবোৰত সম্পন্ন কৰা হয় । এই জৰীপবোৰ সাধাৰণ জনতা বা একাংশ ভোটাৰৰ জনগাঁথনিৰ পৰা ৰাজনৈতিক পছন্দৰ ওপৰত মতামত সংগ্ৰহ কৰাৰ উদ্দেশ্যে কৰা হৈছে ।
- সময়: নিৰ্বাচনৰ বহু আগতে ভোটাৰসকলক তেওঁলোকৰ ধাৰণা আৰু অভিপ্ৰায় ব্যক্ত কৰাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰাৰ বাবে মতামত জৰীপ কৰা হয় । এইটোৱে এটা ৰাজনৈতিক প্ৰচাৰৰ ক্ষেত্ৰত স্থানান্তৰিত গতিশীলতাৰ অন্তৰ্দৃষ্টি প্ৰদান কৰে ।
- নমুনা সংগ্ৰহ: ভোটাৰসকলৰ পছন্দ সম্পৰ্কে জানিবলৈ জনমত সমীক্ষাত পঞ্জীভুক্ত ভোটাৰৰ এক বিশেষ নমুনা সঘনাই ব্যৱহাৰ কৰা হয় ।
- প্ৰশ্ন: উত্তৰদাতাসকলৰ ভোট দিয়াৰ পৰিকল্পনা, পছন্দৰ ৰাজনৈতিক দল আৰু মাজে মাজে বিভিন্ন নীতিগত বিষয়ৰ বিষয়ে অনুসন্ধান কৰা হয় । এই নিৰ্বাচনবোৰে জনমত আৰু নিৰ্বাচনৰ ফলাফলৰ ওপৰত ইয়াৰ সাম্ভাব্য প্ৰভাৱ মূল্যায়ন কৰে ৷
- ভুল-ত্ৰুটিৰ সীমা: জনমত সমীক্ষাত ভুল-ত্ৰুটিৰ সীমাই সূচায় যে ফলাফলবোৰ কিমান সন্দেহজনক । ইয়াৰ সীমা প্ৰতিনিধিত্ব আৰু নমুনাৰ আকাৰৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰণ কৰা হয় ।
- ভৱিষ্যতৰ মূল্যায়ন: জনমত সমীক্ষা তথ্যৰ এক উপযোগী উৎস হ'ব পাৰে ৷ কিন্তু সেইবোৰ নিৰ্বাচনৰ ফলাফলৰ সঠিক সূচক নহয় । ভোটাৰৰ অংশগ্ৰহণ আৰু জনমতৰ অন্তিম মূহুৰ্তৰ পৰিৱৰ্তনকে ধৰি চলকবোৰৰ দ্বাৰা ফলাফল প্ৰভাৱিত হ'ব পাৰে ।
অতীতত লোকসভা নিৰ্বাচনৰ বাবে জনমত সমীক্ষাৰ শুদ্ধতা অনিয়মীয়া আছিল । জনমত সমীক্ষা আৰু আসনৰ পূৰ্বানুমান হৈছে, বিকাশশীল সমাজৰ অধ্যয়ন কেন্দ্ৰই(চি এছ ডি এছ) সঠিকভাৱে প্ৰকাশ কৰা সফলতাৰ লগতে বিফলতাৰ এক মিশ্ৰিত মূল্যায়ন ।
বিশ্লেষণ অনুসৰি, ১৯৯৮ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনৰ প্ৰাক-নিৰ্বাচনী জনমত সমীক্ষা প্ৰায় সঠিক আছিল ৷ কিন্তু ১৯৯৯ চনৰ নিৰ্বাচনী প্ৰক্ষেপণে ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টি(বিজেপি) ৰ নেতৃত্বত ৰাষ্ট্ৰীয় গণতান্ত্ৰিক মিত্ৰজোঁটৰ(এন ডি এ) প্ৰদৰ্শনক সাধাৰণভাৱে অতিৰিক্ত অনুমান কৰা হৈছিল ।
২০০৪ চনত লোকসভা নিৰ্বাচনৰ প্ৰকৃত ফলাফল প্ৰকাশ হোৱাৰ পিছত বহুতো নিৰ্বাচনী ভাষ্যকাৰৰ বাবে আচৰিত হোৱাৰে পাল আছিল । নিৰ্বাচনী প্ৰক্ৰিয়া চলি থকাৰ সময়ত লোৱা মতামত আৰু এক্সিট প'লে কংগ্ৰেছৰ নেতৃত্বত থকা ইউনাইটেড প্ৰগ্ৰেছিভ এলায়েন্স(ইউপিএ) ক সম্পূৰ্ণৰূপে আণ্ডাৰএষ্টিমিট কৰে ।
পাঁচ বছৰৰ পিছত অৰ্থাৎ ২০০৯ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনত জনমত সমীক্ষাই আকৌ এবাৰ কংগ্ৰেছ নেতৃত্বাধীন ইউ পি এৰ জয়ৰ পূৰ্বানুমান কৰাত ব্যৰ্থ হয় ৷ ভৱিষ্যতবাণীবোৰে সেই সময়ত কংগ্ৰেছৰ উত্থান দেখিবলৈ পোৱাত বিফল হৈছিল । ২০০৪ চনত ২২২ খন আসনৰ পৰা ২০০৯ চনত ২৬২ খন আসনলৈ ইউ পি এৰ মুঠ আসন বৃদ্ধি পাইছিল ।
ইফালে, 2014 চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনত এন ডি এ য়ে ২৫৭ ৰ পৰা ৩৪০ খন আসন লাভ কৰিব বুলি ভৱিষ্যতবাণী কৰা হৈছিল । যি প্ৰকৃততে 336 খনতকৈও অধিক আসন লাভ কৰিছিল ।
2019 ৰ লোকসভা নিৰ্বাচনত ভোটাৰসকলে অনুমান কৰিছিল যে এন ডি এ য়ে প্ৰায় 285 খন আসন জিকিব । অৱশ্যে বিজেপি নেতৃত্বাধীন মিত্ৰজোঁটে লাভ কৰা 353 খন আসনৰ ভিতৰত বিজেপিয়ে অকলে 303 খন আসন দখল কৰিছিল ৷ যি এক বিশাল বিজয় হিচাপে পৰিচিত আছিল ।
এক্সিট প'ল: ভোটকেন্দ্ৰৰ বাহিৰত কৰা এক্সিট প’ল জৰীপত ভোটাৰসকলক তেওঁলোকৰ ভোটদানৰ পছন্দৰ বিষয়ে প্ৰশ্ন কৰা হয় । ভোটাৰসকলে এই ৰণনীতি ব্যৱহাৰ কৰোঁতে তেওঁলোকৰ বাছনিৰ বিষয়ে প্ৰকৃত মতামত দিয়াৰে সম্ভাৱনা অধিক ৷
ভোটদানৰ পিছত জনমত সমীক্ষাৰ বিপৰীতে এক্সিট প'ল সম্পন্ন কৰি তাৎক্ষণিক নিৰ্বাচনোত্তৰ বিশ্লেষণ আগবঢ়োৱা হয় । লক্ষণীয়ভাৱে, কোনো চৰকাৰী বিষয়াসকলৰ সলনি ব্যক্তিগত কোম্পানী বা সংবাদ মাধ্যমসমূহে এক্সিট প'লত অংশগ্ৰহণ কৰে ৷
- সময়: নিৰ্বাচনৰ দিনাই অনুষ্ঠিত হোৱা এক্সিট প'লৰ ফলাফলবোৰ ভোটগ্ৰহণ শেষ হোৱাৰ পিছতহে ৰাজহুৱা কৰা হয় । তেওঁলোকে ভোটদানৰ প্ৰকাৰৰ এক অৱলোকন প্ৰকাশ কৰে ।
- নমুনা সংগ্ৰহ: এক্সিট প'লে ভোটাধিকাৰ সাব্যস্ত কৰা ভোটাৰসকলৰ পৰা তথ্য সংগ্ৰহ কৰে ৷ এই ব্যৱস্থাত জনমত জৰীপৰ বিপৰীতে ভোটাৰৰ সৈতে প্ৰত্যক্ষ সাক্ষাৎ লোৱা হয় ৷ এই পদ্ধতিটোৱে ভোটাৰসকলৰ প্ৰকৃত পছন্দক প্ৰতিফলিত কৰে ।
- প্ৰশ্ন: এক্সিট প’ল জৰীপে ভোটাৰসকলক তেওঁলোকৰ প্ৰাৰ্থীৰ পছন্দৰ বিষয়ে সোধে ৷ লগতে কিছুমান ক্ষেত্ৰত চলকবোৰে তেওঁলোকৰ পছন্দক প্ৰভাৱিতও কৰে । এই জৰীপবোৰৰ লক্ষ্য হৈছে নিৰ্বাচনৰ তাৎক্ষণিক ফলাফলৰ ওপৰত আলোকপাত কৰা ।
- ভুল-ত্ৰুটিৰ সীমা: জনমত সমীক্ষাত সাধাৰণতে এক্সিট প’লতকৈ অধিক ত্ৰুটি থাকে ।
- ভৱিষ্যতৰ মূল্যায়ন: এই প্ৰক্ৰিয়াৰে লাভ কৰা তথ্যই এক্সিট প'লবোৰ অধিক সঠিক বুলি দেখুৱায় ৷ কিয়নো সেইবোৰে প্ৰকৃত ভোটদানৰ তথ্য দাঙি ধৰে ৷
নিয়মাৱলী: নিৰপেক্ষ আচৰণৰ নিশ্চয়তা দিবলৈ জনপ্ৰতিনিধিত্ব আইন 1951-ৰ ধাৰা 126 এ-ৰ দ্বাৰা এক্সিট প'লবোৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰা হয় । এই ধাৰাটোৱে ভোটগ্ৰহণৰ আৰম্ভণিৰ পৰা ত্ৰিশ মিনিটৰ ভিতৰত যিকোনো ৰাজ্যত এক্সিট প’ল অনুষ্ঠিত আৰু প্ৰচাৰ কৰাটো নিষিদ্ধ কৰে ।
ভোটাৰৰ আচৰণৰ ওপৰত আগতীয়া প্ৰভাৱ নপৰিবলৈ এই আইনবোৰ ভাৰতীয় নিৰ্বাচন আয়োগে(ই চি আই) তত্বাৱধান কৰে ।
ট্ৰিভিয়া: ভাৰতীয় জনমত প্ৰতিষ্ঠানটোৱে ১৯৫৭ চনত দ্বিতীয় লোকসভা নিৰ্বাচনৰ সময়ত দেশৰ প্ৰথম এক্সিট প’ল অনুষ্ঠিত কৰিছিল । চেণ্টাৰ ফৰ দা ষ্টাডি অৱ ডেভেলপিং ছ’চাইটিজৰ সঞ্চালক সঞ্জয় কুমাৰে ভোটদানৰ সঠিক মূল্যায়নৰ বাবে সংগঠিত জৰীপৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে ।
