ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਬੀਜੇਪੀ ਨੇ ਕਿਵੇਂ ਪਕੜ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਕਿਵੇਂ ਹਾਸ਼ੀਏ ਉੱਤੇ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ, ਇਹ ਬਹੁਤ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ। ਇਕ ਪਾਸੇ ਕਾਂਗਰਸ ਖਾਮ ਫੈਕਟਰ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਰਹੀ, ਉਥੇ ਹੀ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਇਸ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ 'ਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ। ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਉੱਚ ਜਾਤੀ, ਪਟੇਲ, ਓਬੀਸੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਵਰਗ ਸਮਾਜ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਵਾਲੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਦਿੱਗਜ ਨੇਤਾ ਚਿਮਨਭਾਈ ਪਟੇਲ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਚੜ੍ਹਤ ਲਗਾਤਾਰ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਡਵਾਨੀ ਦੀ ਰੱਥ ਯਾਤਰਾ ਨੇ ਮਾਹੌਲ ਬਣਾਇਆ।
ਗਾਂਧੀਨਗਰ/ ਗੁਜਰਾਤ : 1985 ਤੱਕ ਭਾਜਪਾ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਹਾਸ਼ੀਏ 'ਤੇ ਸੀ। 182 ਸੀਟਾਂ ਵਾਲੀ ਰਾਜ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਇਸ ਦੇ 9 ਜਾਂ 11 ਵਿਧਾਇਕ ਚੁਣੇ ਗਏ। ਨਗਰ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤੀ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨਾਂਹ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1987-88 ਵਿੱਚ ਰਾਮਸ਼ੀਲਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਯਾਤਰਾ ਹੋਈ। 1989 ਵਿੱਚ ਬੋਫੋਰਸ ਤੋਪਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਵਿੱਚ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਰੋਧੀ ਲਹਿਰ ਉੱਠੀ ਸੀ। ਭਾਜਪਾ ਆਗੂ ਲਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਡਵਾਨੀ ਦੀ ਸੋਮਨਾਥ ਤੋਂ ਅਯੁੱਧਿਆ ਤੱਕ ਦੀ ਰੱਥ ਯਾਤਰਾ ਨੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਫੈਸਲਾਕੁੰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। Gujarat Assembly Election 2022
ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, 1995 ਵਿੱਚ, ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਆਪਣੇ ਦਮ 'ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਈ। ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਜਦੋਂ ਸੂਬੇ 'ਚ ਕਾਂਗਰਸ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ 37 ਫੀਸਦੀ ਵੋਟਾਂ ਪਈਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਵੋਟ ਜਨਸੰਘ/ਭਾਜਪਾ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਜਾਂ ਜਨਤਾ ਦਲ ਵਿਚਕਾਰ ਵੰਡੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।
Gujarat Election : ਅਡਵਾਨੀ ਦੀ ਰੱਥ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਚਿਮਨਭਾਈ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਕਾਰਨ ਗੁਜਰਾਤ 'ਚ ਭਾਜਪਾ ਉਭਰੀ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਚਿਮਨਭਾਈ ਪਟੇਲ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਾਧਵ ਸਿੰਘ ਸੋਲੰਕੀ ਅਤੇ ਜੀਨਾਭਾਈ ਦਾਰਜੀ ਵਰਗੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਦਿੱਗਜ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਸਰਗਰਮ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਸਨਤ ਮਹਿਤਾ, ਪ੍ਰਬੋਧ ਰਾਵਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸਿਆਸੀ ਆਧਾਰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਨਤਾ ਦਲ (ਗੁਜਰਾਤ) ਦਾ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਰਲੇਵਾਂ ਭਾਜਪਾ ਲਈ ਚੰਗਾ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। ਹੁਣ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਰੋਧੀ ਵੋਟ ਜੋ ਭਾਜਪਾ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਦਲ/ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚਕਾਰ ਵੰਡੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਹੁਣ ਭਾਜਪਾ ਵੱਲ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ 1980 ਦੀਆਂ ਰਾਜ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (ਜੇਪੀ) ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (ਸੈਕੂਲਰ) ਨੂੰ 23 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ, ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ 14 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਸਨ। 1990 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ 26.69 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਦਲ ਨੂੰ 29.36 ਫੀਸਦੀ ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਸਨ। 1995 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ 42.51 ਫੀਸਦੀ ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਸਨ। ਚਿਮਨਭਾਈ ਪਟੇਲ ਦੀ ਗੈਰ-ਮੌਜੂਦਗੀ 'ਚ ਜਨਤਾ ਦਲ ਨੂੰ ਸਿਰਫ 2.82 ਫੀਸਦੀ ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ।
Gujarat Election : ਅਡਵਾਨੀ ਦੀ ਰੱਥ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਚਿਮਨਭਾਈ ਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਕਾਰਨ ਗੁਜਰਾਤ 'ਚ ਭਾਜਪਾ ਉਭਰੀ 80 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੰਤ ਅਤੇ ਨੱਬੇ ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਵੱਡੇ ਵਿਕਾਸ ਨੇ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਲੋਕਪ੍ਰਿਅਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਪਹਿਲਾ ਰਾਮਜਨਮ ਭੂਮੀ ਅੰਦੋਲਨ, ਦੂਜਾ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ, ਬਾਣੀਆਂ, ਪਟੇਲਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉੱਚ ਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਭਾਜਪਾ ਵੱਲੋਂ ਓ.ਬੀ.ਸੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਛੜੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਦਾ ਖਿੱਚੋਤਾਣ। ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾ ਡਾ. ਅਨਿਲ ਪਟੇਲ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਰਟੀ ਕੇਡਰ ਦੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਪਹੁੰਚ ਨੇ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਪਟੇਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਓਬੀਸੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੀਆਂ 146 ਉਪ-ਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾਈ, ਆਟੋ-ਰਿਕਸ਼ਾ ਚਾਲਕਾਂ ਅਤੇ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵਰਗੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਜਪਾ ਰਾਹੀਂ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਸੋਸ਼ਲ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕੇਂਦਰੀਕਰਣ ਅਤੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਹੋਰ ਡੂੰਘੀਆਂ ਹੋਈਆਂ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, ਜੇਕਰ ਗੋਧਰਾ ਕਾਂਡ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਵੋਟ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਤੁਸ਼ਟੀਕਰਨ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਵੀ. ਇਹ ਉਹ ਕਾਰਕ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਰਹਿਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਸੁਧੀਰ ਰਾਵਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਅਸਥਿਰਤਾ ਤੋਂ ਸਥਿਰਤਾ ਵੱਲ ਲਿਜਾਇਆ ਅਤੇ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਇਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਨਾਲ ਅਗਵਾਈ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪਕੜ ਦਾ ਮੰਤਰ ਹੈ। ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਅਤੇ 20 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੱਤਾ ਸੰਭਾਲ ਰਹੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਰਵਿੰਦਰ ਰਿੰਦਾ ਦੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ਲੈ ਸਸਪੈਂਸ ਬਰਕਰਾਰ, ਹੁਣ ਇਹ ਪੋਸਟ ਆਈ ਸਾਹਮਣੇ !
