ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਪੂਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਰ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਸਰਬੰਸ ਦਾਨੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਿਆਦਾਤਰ ਜੀਵਨਕਾਲ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜੁਲਮਾਂ ਦਾ ਟਾਕਰਾ ਕਰਦਿਆਂ ਨਿਕਲਿਆ ਪਰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ (ਬਿਹਾਰ) ਵਿੱਚ ਬੀਤਿਆ। ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜਨਮ ਸਥਲੀ ਹੈ ਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਇਥੇ ਬੜੇ ਉਤਸਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਸਾਲ ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਤੇ ਸਿਰਫ ਸੰਕੇਤਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਿੱਖ ਰਵਾਇਤ ਮੁਤਾਬਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਯਾਦਗਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣੂੰ ਕਰਵਾਉਣਾ ਜਰੂਰੀ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (Guru Gobind Singh parkash purb:life and memories)।
ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਨਮ
ਦਸਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਪਟਨਾ, ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ 22 ਦਸੰਬਰ 1666 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ (Guru Gobind Singh was born at Patna Sahib) । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ ਜਾਂ ਤਖ਼ਤ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਅਸਥਾਨ 1950 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਜਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲ ਵੀ ਇੱਥੇ ਹੀ ਬਿਤਾਏ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪਟਨਾ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀਆਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਵੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਅਜਾਇਬ ਘਰ ’ਚ ਸੁਸ਼ੋਭਤ ਹਨ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਵਸਤਾਂ
ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਗੈਲਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ (a small museum is situated in gurdwara patna sahib) ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਝ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੇ "ਹੁਕਮਨਾਮੇ" ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਆਦੇਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ। ਹੋਰ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਕਿਰਪਾਨ, ਹਾਥੀ ਦੰਦ ਦੀ ਬਣੀ ਜੁੱਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਜੋੜਾ, ਚਾਰ ਲੋਹੇ ਦੇ ਤੀਰ ਅਤੇ ਸੋਨੇ ਦੀ ਪਲੇਟ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਪੰਘੂੜਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸੰਭਾਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਥੇ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਹੋਰ ਵਕਾਰੀ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ਸੰਭਾਲ
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਵੱਕਾਰੀ ਵਿਰਾਸਤ ਵੀ ਇਸ ਅਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪੰਘੂੜਾ (ਪੰਘੂੜਾ) ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੋਨੇ ਦੀ ਪਲੇਟ ਵਾਲਾ ਸਟੈਂਡ ਹੈ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਸੌਂਦੇ ਸਨ। ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਸੁੰਦਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ।
ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਅਤਿ ਖਾਸ ਯਾਦਗਾਰਾਂ
ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: ‘ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ’ਜਿਸ ਨੂੰ ‘ਬੜੇ ਸਾਹਿਬ’ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਹਸਤਾਖਰ ਹਨ (signature of sri guru gobind singh)। ‘ਛਬੀ ਸਾਹਿਬ’, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਤੇਲ ਨਾਲ ਪੇਂਟ ਕੀਤੀ ਜਵਾਨੀ ਵੇਲੇ ਦੀ ਤਸਵੀਰ। ਹੋਰ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਸੈਫ (ਤਲਵਾਰ), ਇੱਕ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਗੋਲ਼ੀ (ਗੋਲ੍ਹੀ), ਚਾਰ ਲੋਹੇ ਦੇ ਤੀਰ, ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਲੋਹੇ ਦੀ ਚੱਕਰੀ, ਖੰਡਾ, ਬਾਘਨਾਖ-ਖੰਜਰ, ਇੱਕ ਲੱਕੜ ਦਾ ਕੰਘਾ, ਦੋ ਲੋਹੇ ਦਾ ਚਾਕਰ, ਹਾਥੀ ਦੇ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਬਣੀ ਚੰਦਨ ਦੀ ਇੱਕ ਜੋੜੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। , ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਲਈ ਚੰਦਨ ਦੀ ਲੱਕੜ ਦੀ ਬਣੀ ਜੁੱਤੀ, ਸ੍ਰੀ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਤਿੰਨ ਲੱਕੜ ਦੇ ਕਤਾਈ ਦੇ ਯੰਤਰ, ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ "ਹੁਕਮਨਾਮਿਆਂ" ਵਾਲੀ ਪੁਸਤਕ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਰਨ ਪਟਨਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ 355ਵੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਦੇ ਸਮਾਗਮ ਕੀਤੇ ਰੱਦ
