Ordnance Factory Day: या कारखान्यात बनवला जातो भारतीय लष्करासाठी दारूगोळा

Published : Mar 18, 2024, 11:09 AM IST

भारतीय लष्करासाठी दारूगोळा

Indian Ordnance Factory Day 2024: भारतीय लष्करी सामर्थ्य स्वावलंबी होण्यासाठी प्रशिक्षित लष्करी कर्मचारी, आधुनिक शस्त्रे आणि तंत्रज्ञान आवश्यक आहे. आवश्यकतेनुसार लष्करी साहित्य वेळेवर उपलब्ध करून देण्यासाठी आयुध निर्माण करण्याची आवश्यकता आहे. इंडियन ऑर्डिनन्स फॅक्टरी डे २०२४च्या निमित्ताने याचे महत्तव जाणून घेण्याचा प्रयत्न करुयात.

मुंबई - Indian Ordnance Factory Day 2024: देशाच्या सुरक्षेसाठी भक्कम लष्करी संरचनेबरोबरच शस्त्रास्त्रे, दारूगोळा, उपकरणे आणि इतर साहित्याची गरज असते. या सामग्रीसाठी इतर देशांवर अवलंबून राहणे धोरणात्मक दृष्टिकोनातून धोकादायक आहे. हे लक्षात घेऊन बहुतांश देशांनी आपल्या क्षमतेनुसार शस्त्रनिर्मिती कारखाने उभारले आहेत. याच पद्धतीने भारतात स्वातंत्र्यापूर्वी आयुध निर्माणी निर्माण झाली. ऑर्डनन्स फॅक्टरी डे दरवर्षी 18 मार्च रोजी साजरा केला जातो. याच दिवशी कोलकाता जवळील कोसीपोर येथे 1801 मध्ये भारतातील पहिला ऑर्डनन्स फॅक्टरी स्थापन झाल्याच्या स्मरणार्थ हा दिवस साजरा केला जातो.

देशाचे संरक्षण मजबूत करण्यासाठी भारतीय शस्त्रास्त्र कारखान्यांच्या योगदानाचा सन्मान करण्यासाठी या दिवसाला अधिक महत्त्व प्राप्त झालंय. स्वातंत्र्यानंतर काळाबरोबर, भारत सरकारने शस्त्रास्त्र कारखाने आधुनिक आणि अधिक कार्यक्षम केले आहेत. इंडियन ऑर्डनन्स फॅक्टरीज, देशभरातील 41 उत्पादन युनिट्सचा समूह, भारतीय सशस्त्र दलांसाठी शस्त्रे, दारूगोळा आणि इतर उपकरणांच्या निर्मितीसाठीची जबाबदारी उचलतो. या कारखान्यांमध्ये सशस्त्र दलांसाठी उच्च दर्जाची शस्त्रे आणि उपकरणे तयार केली जातात.

इंडियन ऑर्डनन्स फॅक्टरी ऑर्गनायझेशन

इंडियन ऑर्डनन्स फॅक्टरी ऑर्गनायझेशन हा ४१ आयुध कारखान्यांचा समूह आहे. संरक्षण उत्पादनाचा 200 वर्षांपेक्षा जास्त अनुभव या संस्थेला आहे. ही संस्था जमीन, समुद्र आणि हवाई प्रणालींच्या क्षेत्रातील विस्तृत उत्पादन श्रेणीचे उत्पादन, चाचणी, लॉजिस्टिक, संशोधन, विकास आणि विपणनामध्ये गुंतलेली आहे. आयुध कारखाने संरक्षण हार्डवेअर आणि उपकरणांच्या स्वदेशी उत्पादनासाठी एकात्मिक आधार तयार करतात. सशस्त्र दलांना अत्याधुनिक रणांगण उपकरणांनी सुसज्ज करणे हे त्याचे प्राथमिक उद्दिष्ट आहे. ऑर्डनन्स फॅक्टरींच्या उत्पादनांना भारतात आणि परदेशात मिळणारे संरक्षण आमच्या उत्पादनांची आणि सेवांची गुणवत्ता दर्शवते. हे कारखाने निःसंशयपणे सशस्त्र दलांमागील प्रेरक शक्ती आहेत.

16 जून 2021 रोजी केंद्रीय मंत्रिमंडळाच्या निर्णयाची आठवण करून, भारत सरकारने विभागांतर्गत कार्यरत असलेल्या आयुध निर्माण मंडळाच्या 41 उत्पादन युनिट्स (ऑर्डनन्स फॅक्टरी) च्या कार्यांचे एकत्रीकरण करण्याचा निर्णय घेतला आहे. संरक्षण उत्पादन, संरक्षण मंत्रालय (भारत सरकार) ने 1 ऑक्टोबर 2021 पासून या 41 उत्पादन युनिट्सचे व्यवस्थापन, नियंत्रण, संचालन आणि देखभाल आणि ओळखल्या जाणाऱ्या गैर-उत्पादन युनिट्स 7 सरकारी कंपन्यांकडे हस्तांतरित करण्याचा निर्णय घेतला आहे.

नॅशनल ऑर्डनन्स फॅक्टरी डे २०२४ थीम: ऑर्डनन्स फॅक्टरी डे हा भारतातील पहिल्या ऑर्डनन्स फॅक्टरीच्या स्थापनेच्या स्मरणार्थ साजरा केला जाणारा वार्षिक कार्यक्रम आहे. 2024 मधील कार्यक्रमाची थीम 'ऑपरेशनल एफिशिअन्सी, रेडिनेस आणि मिशन अचिव्हमेंट इन द सी डोमेन' आहे. सागरी क्षेत्रामध्ये मिशन यशस्वी करण्यासाठी इष्टतम कार्यक्षमता आणि सज्जता सुनिश्चित करण्याच्या महत्त्वावर जोर देणे हे थीमचे उद्दिष्ट आहे. यामध्ये प्रगत तंत्रज्ञान, उपकरणे आणि प्रणालींचा विकास आणि तैनाती यांचा समावेश आहे जे भारतीय नौदल आणि इतर सागरी एजन्सींची परिणामकारकता सुधारू शकतात. एकंदरीत, हा कार्यक्रम देशाच्या सुरक्षा आणि सार्वभौमत्वाचे रक्षण करण्यासाठी आयुध निर्माणाद्वारे बजावलेल्या महत्त्वपूर्ण भूमिकेवर प्रकाश टाकण्याचा प्रयत्न करतो.

इंडियन ऑर्डनन्स फॅक्टरी डे २०२४

OFB ही भारतातील 'संरक्षणाची चौथी शाखा' किंवा 'सशस्त्र दलांमागील शक्ती' म्हणून ओळखली जाते.

OFB चे व्यवस्थापन संरक्षण मंत्रालयाच्या संरक्षण उत्पादन विभागाद्वारे केले जाते.

भारतीय आयुध कारखाने तिन्ही भारतीय सशस्त्र दलांना उत्पादने पुरवतात. शस्त्रास्त्रे आणि दारूगोळा, शस्त्रांचे भाग, चामडे आणि कापड वस्तू, रसायने आणि स्फोटके, पॅराशूट जगभरातील 30 हून अधिक देशांमध्ये आयात केले जात आहेत.

प्रमुख शस्त्रास्त्र उत्पादने