Navratri 2023 : नवरात्रीचे नऊ दिवस; 'ही' आहेत माता दुर्गेची नऊ रूपे...

Navratri 2023 : नवरात्र हा भारतातील सर्वात महत्वाचा आणि शुभ सण आहे. जगभरातील हा सण साजरा केला जातो. जो दुर्गा देवीच्या नऊ रूपांना समर्पित आहे. नवरात्री हा शब्द संस्कृत भाषेतून आला आहे . नव' म्हणजे 'नऊ' आणि 'रात्री' म्हणजे 'रात्र'. तर नवरात्रीत देवीची ९ रूपे ( Nine Names Of Devi Nav Durga ) कोणती आहेत जाणून घेऊया.

मुंबई Navratri 2023 : उद्या 15 ऑक्टोबर 2023 पासून शारदीय नवरात्रीला (Shardiya Navratri 2023) सुरुवात होत आहे. नवरात्रीच्या काळात दुर्गा देवीच्या नऊ रुपांची वेगवेगळ्या दिवशी पूजा केली जाते. पहिल्या दिवशी शैलपुत्री मातेची पूजा करण्याची परंपरा आहे. तर नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी घटस्थापना केली जाते.

1. शैलपुत्री देवी ( Goddess Shailputri ) - नवरात्रीची सुरुवात देवी शैलपुत्रीच्या पूजेने होते ज्याला पर्वताची कन्या म्हणूनही ओळखले जाते. कारण संस्कृतमध्ये कन्या म्हणजे 'पुत्री' आणि पर्वत म्हणजे 'शैल' (शैल+पुत्री = शैलपुत्री). ती नंदी नावाच्या पांढऱ्या बैलावर स्वार होते आणि तिच्या एका हातात त्रिशूल आणि दुसऱ्या हातात कमळ आहे. या दिवशी भक्त देवी शैलपुत्रीला शुद्ध देशी तूप किंवा त्यापासून बनवलेले अन्न अर्पण करतात जेणेकरून त्यांना निरोगी आयुष्याचा आशीर्वाद मिळेल. तिचा आवडता रंग पांढरा आहे.

2. देवी ब्रह्मचारिणी ( Goddess Brahmacharini ) - नवरात्रीच्या दुसऱ्या दिवशी, भक्त देवी ब्रह्मचारिणीची पूजा करतात. ज्याला भक्ती आणि तपश्चर्येची जननी म्हणूनही ओळखले जाते. तिच्या आशीर्वादासाठी साखरेचे पदार्थ अर्पण करतात. जेव्हा ती भगवान शिवाला प्रसन्न करण्यासाठी अनेक वर्षे गहन ध्यानात गुंतलेली होती. तिच्या उजव्या हातात जपमाळ (रुद्राक्ष माळ) आणि डाव्या हातात कमंडलू असलेली पांढरी वस्त्रे सजलेली आहेत. तिचा आवडता रंग लाल आहे.

3. चंद्रघंटा देवी ( Goddess Chandraghanta ) - तिसर्‍या दिवशी, भक्त चंद्रघंटा देवीची पूजा करतात. तिला 10 हात आहेत आणि त्यापैकी नऊ हातात त्रिशूळ, गदा, धनुष्य, बाण, कमळ, तलवार, घंटा आणि एक पाण्याचे भांडे आहे आणि एक हात तिच्या भक्तांना आशीर्वाद देणाऱ्या अभय मुद्रामध्ये आहे. तिच्या कपाळावर अर्धचंद्र आहे, म्हणूनच तिला चंद्रघंटा म्हणतात. ती वाघावर स्वार होते आणि तिचा आवडता रंग शाही निळा आहे. असे मानले जाते की, भक्तांनी तिला खीर अर्पण केल्यास ती त्यांचे सर्व दुःख दूर करते.

4. कुष्मांडा देवी ( Goddess Kushmanda ) - चौथ्या दिवशी, भक्त देवी कुष्मांडाची पूजा करतात, ज्याला कॉस्मिक एगची देवी म्हणूनही ओळखले जाते. तिने तिच्या दिव्य आणि तेजस्वी हास्याने जग निर्माण केल्याचा दावा केला जातो. तिला आठ हात असून ती सिंहावर स्वार होते. यावेळी, भक्त तिला मालपुआ देतात जे तिचे आवडते खाद्य मानले जाते. तिचा आवडता रंग पिवळा आहे.

5. देवी स्कंदमाता ( Goddess Skandamata ) - पंचमी किंवा मातृत्व आणि मुलांची देवी म्हणूनही ओळखली जाणारी, देवी स्कंदमातेची नवरात्रीच्या पाचव्या दिवशी तिच्या भक्तांद्वारे पूजा केली जाते. तिला चार हात आहेत. त्यापैकी दोन हातात कमळ धारण केले आहे आणि इतर दोन हातांमध्ये पवित्र कमंडलू आणि घंटा आहे. तिला तीन डोळे आणि चमकदार रंग आहे. देवीने भगवान कार्तिकेय किंवा स्कंद आपल्या मांडीवर घेतले आहे म्हणून तिला स्कंदमाता म्हणतात. तिचा आवडता रंग हिरवा आणि तिचे आवडते खाद्य केळी असल्याचं मानलं जातं.

6. देवी कात्यायनी ( Goddess Katyayani ) - नवरात्रीच्या सहाव्या दिवशी, भक्त देवी शक्तीच्या रुपांपैकी एक 'कात्यायनी' किंवा योद्धा देवीची पूजा करतात. तिला चार हात आहेत ज्यात तलवार, ढाल, कमळ आणि त्रिशूळ आहेत. ती सिंहावर स्वार होते. तिचा आवडता रंग राखाडी आहे. भाविक देवीला प्रसाद म्हणून मध अर्पण करून पूजा करतात.

7. कालरात्री देवी ( Goddess Kalaratri ) - नवरात्रीचा सातवा दिवस देवी पार्वतीच्या सर्वात उग्र स्वरूपांपैकी एकाला समर्पित आहे, ज्याला कालरात्री म्हणतात, ज्याला काली म्हणूनही ओळखले जाते. शुंभ आणि निशुंभ या राक्षसांना मारण्यासाठी देवीनं तिच्या त्वचेच्या रंगाचा त्याग केला आणि गडद रंग स्वीकारला. ती गाढवावर स्वार होते. तिला चार हात आहेत आणि तिच्याकडे तलवार, त्रिशूळ आणि एक फास आहे आणि चौथा हात भक्तांना आशीर्वाद देण्यासाठी अभय आणि वरद मुद्रा आहे. तिचा आवडता रंग केशरी आहे आणि प्रसाद म्हणून भक्त गूळ देतात.

8. देवी महागौरी ( Goddess Mahagauri ) - अष्टमी किंवा नवरात्रीचा आठवा दिवस हा बैल किंवा पांढर्‍या हत्तीवर स्वार होऊन हातात त्रिशूल आणि डमरू घेऊन चार हात असलेली देवी महागौरी यांना समर्पित आहे. तिचा आवडता रंग मोरपंखी हिरवा आहे. महागौरीला भाविक नारळ अर्पण करतात.

9. देवी सिद्धिदात्री ( Goddess Siddhidatri ) - देवी सिद्धिधात्री हे कमळावर विराजमान असलेल्या दुर्गेचं शेवटचं रूप आहे. तिला चार हात आहेत आणि तिच्या हातात गदा, चक्र, पुस्तक आणि कमळ आहे. तिचा आवडता रंग गुलाबी आहे. अनैसर्गिक घटनांपासून सुरक्षेसाठी आणि सुरक्षिततेसाठी उग्र देवी तिळानं प्रसन्न होते.

हेही वाचा -

1. ETV Bharat special story on garba : घरच्या घरी शिका दांडिया, गरबाच्या स्टेप्स; पाहा ईटीव्ही भारतची विशेष स्टोरी...