काय सांगता! वायू प्रदूषणावर लक्ष ठेवण्यासाठी दहावीच्या विद्यार्थ्याकडून उपग्रहाची निर्मिती, खर्च जाणून बसेल धक्का!

करुर (तामिळनाडू) Satellite to Monitor Air Pollution : सध्या दिल्लीसह मुंबईत वायू प्रदूषण चर्चेचा विषय बनलाय. यातच एका चहा विक्रेत्याच्या मुलानं वायू प्रदूषणाच्या पातळीचं निरीक्षण करण्यासाठी एक अनोखा उपग्रह तयार केलाय. तामिळनाडूमधल्या करुर येथील 16 वर्षीय जयप्रकाश यानं हे उपग्रह तयार केलंय. यासाठी त्यानं विज्ञान शिक्षक रामचंद्रन आणि भरणी स्कूल ग्रुपचे प्राचार्य डॉ. रामसुब्रमण्यम यांचं मार्गदर्शन घेतलंय.

• उपग्रहाची किंमत अत्यंत कमी : जयप्रकाशन पृथ्वीच्या पृष्ठभागापासून 10 ते 20 किलोमीटर अंतरावरील ट्रॉपोस्फियरमधील वायू प्रदूषणाची पातळी शोधण्यासाठी तयार केलेल्या छोट्या उपग्रहाची किंमतही खूप कमी आहे. कोट्यवधी खर्च करून तयार केलेल्या उपग्रहांप्रमाणे जयप्रकाश यान केवळ 30 हजार रुपयांच्या बजेटमध्ये या उपग्रहाचं काम पूर्ण केलंय.

काय म्हणाला जयप्रकाश : ईटीव्ही भारतला दिलेल्या एका विशेष मुलाखतीत, जयप्रकाश यानं स्पष्ट केलं की, त्याचा उपग्रह हा मुळात हेलियम बलून आहे. जो पारंपारिक अवकाश आधारित उपग्रहांना किफायतशीर पर्याय प्रदान करतो. या संपूर्ण प्रकल्पाची किंमत केवळ तीस हजार रुपये आहे. ज्यामुळं औद्योगिक प्रदूषण पातळीचं सतत निरीक्षण करणे किफायतशीर दरानं शक्य होईल. या उपग्रहाची रचना कारखान्यांमधून उत्सर्जित होणारे वायू शोधून काढण्यासाठी करण्यात आलीय. हा उपग्रह प्रदूषणाचे वाढणारे प्रमाण शोधून काढण्यासाठी मदत करणार आहे. जयप्रकाश याचा शोध प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या अधिकाऱ्यांना वायू प्रदूषकांवर प्रभावीपणे देखरेख ठेवण्यासाठी आणि त्यांचं व्यवस्थापन करण्यासाठी व्यावहारिक आणि किफायतशीर उपाय देऊ शकतो.

इस्रोचे शास्त्रज्ञ होण्याचं जयप्रकाशचं स्वप्न : वायू प्रदूषणाचा मुकाबला करून आणि प्रदूषणमुक्त जगासाठी योगदान देऊन जयप्रकाशला देशाची सेवा करायची आहे. पैशांची कमतरता असूनही, त्यानं आपल्या शाळेत ग्रिफॉन एरो स्पेस क्लबची स्थापना केलीय. जे एक हजाराहून अधिक विद्यार्थ्यांना उपग्रह पद्धती आणि वैज्ञानिक शोधांमध्ये वापरल्या जाणार्‍या उपकरणांबद्दल ज्ञान देतं. भरणी एज्युकेशन ग्रुपचे प्राचार्य डॉ. रामसुब्रमण्यम यांनी घोषणा केलीय की, जयप्रकाश याचा हेलियम बलून उपग्रह विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभागानं आयोजित केलेल्या राष्ट्रीय विज्ञान परिषदेत प्रदर्शित केला जाईल. इस्रोच्या बेंगळुरू सॅटेलाइट सेंटरचे माजी संचालक मैलास्वामी अन्नादुराई यांनी जयप्रकाशला मार्गदर्शन केलंय. जे सध्या लांब अंतरावरील वायू प्रदूषणास कारणीभूत असलेल्या इतर वायूंचा शोध घेण्यासाठी मिनी उपग्रह विकसित करण्यावर काम करत आहेत.

हेही वाचा :