नवी दिल्ली : सुदान हा उत्तर आफ्रिकेतील सर्वात मोठा देश आहे. यावेळी येथे गृहयुद्धाची परिस्थिती आहे. 15 एप्रिलपासून परिस्थिती बिकट झाली आहे. तेथील लष्कर आणि निमलष्करी दल एकमेकांविरुद्ध लढत आहेत. दोघांमध्ये वर्चस्वाची लढाई आहे. दोघांनाही देशावर नियंत्रण हवे आहे. आतापर्यंत मिळालेल्या माहितीनुसार यामध्ये, 400 हून अधिक लोकांचा मृत्यू झाला आहे. तर, 4000 लोक जखमी झाल्याचे सांगण्यात येत आहे.
सुदानच्या संस्थांवर कब्जा करण्यावरून दोघांमध्ये भांडण : लढाई सुरू होण्यापूर्वी सुदानचे लष्करप्रमुख ले. लोक अब्देल फताह अल-बुरहान आणि रॅपिड सपोर्ट फोर्स (आरएसएफ) चे प्रमुख, जनरल मोहम्मद हमदान डगलो यांच्यात तणावाची परिस्थिती निर्माण झाली होती. मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, सुदानच्या संस्थांवर कब्जा करण्यावरून दोघांमध्ये भांडण झाले होते. बुरहानला देशाचा प्रमुख बनवायचा आहे, तर हमदानचा त्यावर आक्षेप आहे. यामध्ये 2019 मध्ये, बुरहान आणि हमदान यांनी मिळून सुदानचे हुकूमशाही अध्यक्ष ओमर अल-बशीर यांना हटवण्याचा संकल्प केला. दोघांना यशही मिळाले. समितीच्या माध्यमातून सरकार चालवण्याचा संकल्पही त्यांनी केला. पण नंतर बुरहानच्या महत्त्वाकांक्षा वाढतच गेल्या. आणि आता त्याला संपूर्ण देशाची आज्ञा आपल्या पाठीशी हवी आहे. दुसरीकडे, हमदानची इच्छा आहे की त्याने सुदानचे नेतृत्व करावे. हमदानने अलीकडच्या काळात केवळ आरएसएफलाच बळकटी दिली नाही तर अफाट संपत्तीही जमा केली आहे.
आरएसएफ म्हणजे काय : याची स्थापना 2013 मध्ये झाली. त्याचे मूळ जंजवीद मिलिशिया आहे. ते प्रामुख्याने पश्चिम सुदानमध्ये राहतात. ते मूळचे अरबी आहेत. दारफुर हे त्यांचे क्षेत्र आहे. हमदान फक्त दारफुरहून येतो. ऐंशीच्या दशकात जांजविद मिलिशियाला सुदान सरकारनेच बळ दिले. मात्र, त्यावेळी त्यांचे उद्दिष्ट काही वेगळेच होते. त्याला शेजारील देश चाडवर आपले वर्चस्व राखायचे होते. त्यावेळी चाड हे गृहयुद्धामुळे चर्चेत होते. दरम्यान, 2003 मध्ये, जंजाविद मिलिशियाने दारफुरमधील शेतकरी उठाव दडपण्यासाठी सरकारला मदत केली. एकीकडे लष्कर आणि हवाई दल आपला नाका घट्ट करत होते. तर, दुसरीकडे जमिनीवर असलेल्या जंजवीद मिलिशियाने बंडखोर आणि सर्वसामान्य नागरिकांवर खूप अत्याचार केले. त्यावेळची वर्तमानपत्रे बघितली तर तिथे महिलांवर कसे अत्याचार झाले, सर्वसामान्यांवरही अत्याचार झाले, पाण्यात विष मिसळले गेले, त्यांची मालमत्ता लुटली गेली असे यामध्ये लिहिले आहे.
सुदानचे राष्ट्राध्यक्ष बशीर यांना नरसंहारासाठी दोषी ठरवले : संयुक्त राष्ट्रांच्या आकडेवारीनुसार 2003-2008 दरम्यान तीन लाख लोक मारले गेले आहेत. 25 लाख लोकांना त्यांच्या घरातून हद्दपार करण्यात आले. 2007 मध्ये अमेरिकेने या घटनेला नरसंहार म्हटले होते. या घटनेला सुदान सरकार थेट जबाबदार असल्याचे अमेरिकेने म्हटले होते. 2009 मध्ये आंतरराष्ट्रीय गुन्हेगारी न्यायालयाने सुदानचे राष्ट्राध्यक्ष बशीर यांना नरसंहारासाठी दोषी ठरवले. असे असूनही बशीरवर कोणताही परिणाम झाला नाही. तसेच, जंजवीद मिलिशिया मजबूत होत गेली. 2013 मध्ये, राष्ट्रपतींनी या मिलिशियाला रॅपिड सपोर्ट फोर्स असे नाव दिले आणि त्याला देशाच्या संरक्षण व्यवस्थेचा एक भाग बनवले. आता त्याला घटनात्मक कवच मिळाले होते.
बशीरने लष्कर आणि आरएसएफला समांतर ठेवले : दुर्दैवाने आरएसएफचा दर्जा मिळाल्यानंतरही त्यांनी हिंसाचार सुरूच ठेवला. तो अजूनही नागरिकांचा छळ करतो. 2019 मध्ये, RSF ने सुदानची राजधानी खार्तूममध्ये 100 नागरिकांची हत्या केली. हेच लोक बशीरच्या विरोधात आंदोलन करत होते. अनेक लोक जखमी झाले आणि अनेकांना तुरुंगात टाकण्यात आले. तसेच, अलजझीराच्या म्हणण्यानुसार, आरएसएफला बशीरच्या संरक्षणाची जबाबदारी देण्यात आली होती, जेणेकरून कु-सारखी परिस्थिती उद्भवल्यास त्याला वाचवता येईल. वास्तविक, ही बशीरची युक्ती होती. बशीरने मुद्दाम लष्कर आणि आरएसएफला समांतर ठेवले, जेणेकरून एकाने बंड केले तर तो दुसऱ्याचा वापर करू शकेल. 2015 मध्ये, या सुदानी निमलष्करी दलाने येमेनमध्ये सौदी अरेबिया आणि यूएईला पाठिंबा दिला, त्या बदल्यात हमदानला पैसे आणि शस्त्रे दोन्ही देण्यात आले.
सुदान हा आफ्रिकेतील सर्वात मोठा देश होता : 2017 मध्ये, RSF ने सुदानच्या सोन्याच्या खाणीवर काम सुरू केले. यामध्ये त्यांनी रशियाच्या मर्सेनरी वॅगनर ग्रुपची मदत घेतली. त्यामुळे हमदानला अधिकाधिक पैसा तर मिळत गेलाच, पण देशावरील त्याचे वर्चस्वही वाढले. त्याच्या वाढत्या वर्चस्वामुळे बुरहान सावध झाला. मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, आरएसएफकडे 1.5 लाख फायटर आहेत. 2019 मध्ये दोघेही बशीरला हटवण्यासाठी एकत्र आले, पण नंतर वर्चस्वाच्या लढाईमुळे दोघे वेगळे झाले. दरम्यान, एकेकाळी सुदान हा आफ्रिकेतील सर्वात मोठा देश होता, पण 2011 मध्ये दक्षिण सुदान त्यातून वेगळे झाले. सुदान इजिप्तच्या दक्षिणेस आहे. त्याच्या पूर्वेला इरिट्रिया आणि इथिओपिया आहेत. लाल समुद्र त्याच्या ईशान्येला आहे. साहजिकच दक्षिण सुदान दक्षिणेत येते. त्याच्या पश्चिमेला चाड आणि लिबिया आहेत.
हेही वाचा : Dantewada Naxalite Attack Video: दंतेवाडा नक्षलवादी हल्ल्याचा व्हिडिओ आला समोर, 10 जवान झाले शहीद
