हिंदी ही इंडो-आर्यन भाषा आहे. 1949 मध्ये, भारतीय संविधान सभेने नव्याने स्थापन झालेल्या राष्ट्राची अधिकृत भाषा म्हणून हिंदीचा स्वीकार केला. राष्ट्रभाषा प्रचार समिती, वर्धा यांच्या विनंतीवरून, या महत्त्वपूर्ण निर्णयाचे महत्त्व पटवून देण्यासाठी आणि प्रत्येक प्रदेशात हिंदीचा प्रसार करण्यासाठी 1953 पासून दरवर्षी 14 सप्टेंबर हा दिवस संपूर्ण भारतात हिंदी दिवस ( Hindi Diwas 2022 ) म्हणून साजरा केला जातो. या वेळी हिंदी दिनानिमित्त, प्रसिद्ध कवयित्री दीपाली जैन 'झिया' ( Poetry written by poet Deepali Jain Ziya ) यांनी हिंदीवर लिहिलेली कविता.
हिंदीवर लिहिलेली कविता
कबीरा की वाणी में भी हूं,
राधा की कहानी में भी हूं,
हूं तुलसी की चौपाई भी,
बिस्मिल्लाह की शहनाई भी,
भारत मां के माथे पर अंकित है वो बिंदी हूं
मैं हिंदी हूं, मैं हिंदी हूं...
हूं वेद पुराणों में भी मैं,
मन की संतानों में भी मैं,
मीरा के भजनों में भी हूं,
और अमृत वचनों में भी हूं,
गंगा की धारा जैसी पावन हूं, कालिंदी हूं,
मैं हिंदी हूं...
हिंदी भाषा आणि हिंदी दिवसांबद्दल काही तथ्ये :
- देशात आणि परदेशात राहणारे सुमारे 250 दशलक्ष भारतीय हिंदी बोलतात.
- 2011 च्या भारतातील लोकसंख्येनुसार, सुमारे 43.6% लोक हिंदी बोलतात.
- हिंदी सात भारतीय भाषांपैकी एक आहे. ज्याचा वापर वेब URL तयार करण्यासाठी केला जाऊ शकतो.
- हिंदी भाषा बाराव्या शतकापासून साहित्यिक भाषा म्हणून वापरली जाते.
- ऑक्सफर्ड डिक्शनरीमध्ये हिंदी भाषेतील अनेक शब्दांचा समावेश आहे जसे की- यार, पक्का, जुगाड, बिंदी, सूर्यनमस्कार इ.
- हिंदी लिपि ध्वन्यात्मक आहे. इंग्रजीच्या विपरीत, हिंदी वर्णमालेतील प्रत्येक अक्षराचा स्वतःचा वेगळा आणि वेगळा ध्वनी असतो आणि ते जसे उच्चारले जाते त्याच प्रकारे उच्चारले जाते.
- 1918 मध्ये हिंदी साहित्य संमेलनात महात्मा गांधींनी पहिल्यांदा हिंदीला राष्ट्रभाषा बनवण्याबाबत बोलले होते. त्यांनी हिंदीला लोकांची भाषाही म्हटले.
- 1977 मध्ये भारताचे पहिले परराष्ट्र मंत्री अटलबिहारी वाजपेयी यांनी संयुक्त राष्ट्र महासभेला हिंदीत संबोधित केले होते. 'नमस्ते' हा शब्द हिंदी भाषेत सर्वाधिक वापरला जाणारा शब्द आहे.
- हिंदीचे पहिले वेब पोर्टल 2000 मध्ये आले, तेव्हापासून हिंदीने इंटरनेटवर आपली छाप पाडण्यास सुरुवात केली. गुगलच्या म्हणण्यानुसार, गेल्या काही वर्षांत इंटरनेटवर हिंदी सामग्री शोधण्याचे प्रमाण खूप वाढले आहे.
- 19व्या शतकाच्या शेवटी हिंदी ही भाषा म्हणून ओळखली जाऊ लागली. त्यात हरियाणवी, ब्रज, अवधी, भोजपुरी, बुंदेली, बघेली, कन्नौजी, राजस्थानी इत्यादी अनेक बोली आहेत.
