હૈદરાબાદ : પુરૂષોમાં ઘણા કારણો જવાબદાર હોઈ શકે છે, જે બાળકોના જન્મમાં અવરોધ ઉભો કરે છે, જેમ કે કોઈ શારીરિક સ્થિતિ, રોગ, અકસ્માત અથવા વધતી ઉંમર વગેરે. સાયન્સ જર્નલ હ્યુમન મોલેક્યુલર જિનેટિક્સ (human molecular genetics) માં પ્રકાશિત થયેલા તાજેતરના અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે, અમુક જનીનોમાં પરિવર્તન થવાથી પુરુષોમાં જરૂરી માત્રામાં શુક્રાણુના ઉત્પાદનમાં (impotence prevention in men) ઘટાડો થઈ શકે છે. જેના કારણે તેઓ નપુંસકતાનો શિકાર બની શકે છે. રિસર્ચમાં એવા 8 જનીન શોધવાનું કહેવામાં આવ્યું છે, જે આ સ્થિતિ માટે જવાબદાર હોઈ શકે છે.
શુક્રાણુઓની સંખ્યામાં ઘટાડો : હૈદરાબાદના વૈજ્ઞાનિકોના જૂથ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા આ સંશોધનમાં એવા 8 જનીનો મળી આવ્યા છે, જે પુરુષોના શુક્રાણુઓની સંખ્યામાં ઘટાડો અથવા તેમના નબળી ગુણવત્તાવાળા શુક્રાણુઓ માટે જવાબદાર છે. નોંધનીય છે કે, આ સંશોધન સેન્ટર ફોર સેલ્યુલર મોલેક્યુલર બાયોલોજી હૈદરાબાદ, સેન્ટર ફોર ડીએનએ ફિંગરપ્રિંટિંગ એન્ડ ડાયગ્નોસ્ટિક અને મમતા ફર્ટિલિટી હોસ્પિટલના વૈજ્ઞાનિકો દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું.
8 જનીનો અભ્યાસ : સંશોધન દરમિયાન વૈજ્ઞાનિકોએ આ 8 જનીનોમાંથી એક CETN1 અને તેના મ્યુટેશનનો અભ્યાસ કર્યો અને જાણવાનો પ્રયાસ કર્યો કે, શું આ જનીન અને તેનું મ્યુટેશન પુરુષોમાં શુક્રાણુના ઉત્પાદન કે ગુણવત્તાને અસર કરી શકે છે કે કેમ. જેના પરિણામોમાં એવું બહાર આવ્યું હતું કે, ઉક્ત જનીનમાં પરિવર્તનની સ્થિતિમાં કોષોનું વિભાજન બંધ થઈ ગયું હતું. જેના કારણે જરૂરી માત્રામાં શુક્રાણુ ઉત્પન્ન કરવાની પ્રક્રિયા અને તેમની ગુણવત્તા પર અસર પડી હતી. નોંધપાત્ર રીતે પુરુષોમાં નપુંસકતા અથવા પુરુષોમાં શુક્રાણુઓની સંખ્યા ઓછી થવાના કારણો જાણવા માટે પહેલા સંશોધન કરવામાં આવે છે. પરંતુ મોટાભાગના પરિણામોમાં આ સમસ્યા માટે જીવનશૈલીના કારણો અને સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત પરિસ્થિતિઓને જવાબદાર માનવામાં આવે છે.
નપુંસક પુરુષોનું પરીક્ષણ : જો કે, સંશોધનમાં એ પણ સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું છે કે, એવું નથી કે જે પુરૂષોમાં આ જનીનો હોય છે તેઓ સંપૂર્ણપણે બાળક પેદા કરવામાં અસમર્થ હોય છે. નેક્સ્ટ જનરેશન સિક્વન્સિંગની મદદથી આ સ્થિતિને ઉકેલવી પણ શક્ય બની શકે છે. સંશોધનના મુખ્ય વૈજ્ઞાનિક ડૉ.સુધાકર દિગ્માર્થીએ સંશોધનના તારણોમાં જણાવ્યું છે કે, સંશોધન પ્રક્રિયા દરમિયાન જનીનના તમામ આવશ્યક ભાગોને ક્રમબદ્ધ કરવામાં આવ્યા હતા. ત્યારબાદ નેક્સ્ટ જનરેશન સિક્વન્સિંગમાં પ્રથમ 47 નપુંસક પુરુષોનું પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું. સંશોધનના આગળના તબક્કામાં દેશના વિવિધ ભાગોમાંથી લગભગ 1500 નપુંસક પુરુષો પર આ પ્રક્રિયા અપનાવવામાં આવી હતી. જેના ખૂબ જ સકારાત્મક પરિણામો આવ્યા હતાં.
જીવનશૈલીના કારણો : નોંધપાત્ર રીતે આ સંશોધન તેના પ્રકારનું પ્રથમ સંશોધન છે, જેમાં ઉલ્લેખિત 8 જનીન અને નપુંસકતા વચ્ચેના સંબંધ પર સંશોધન કરવામાં આવ્યું છે. પરંતુ આ પહેલા પણ વિદેશી દેશોમાં નપુંસકતાના કારણો અથવા શુક્રાણુ સંબંધિત સમસ્યાઓ વિશે સંશોધન કરવામાં આવ્યું છે. વર્ષ 2013માં વર્લ્ડ કોંગ્રેસ ફોર સેક્સ્યુઅલ હેલ્થ 2013માં રજૂ કરાયેલા સંશોધનમાં નપુંસકતાના મૂળ અને સંભવિત કારણો વિશે વિગતવાર માહિતી આપવામાં આવી હતી. તત્કાલીન ડેટાના આધારે આ સંશોધનમાં એવી પણ આશંકા વ્યક્ત કરવામાં આવી હતી કે, વર્ષ 2025 સુધીમાં ભારતમાં નપુંસક પુરુષોની સંખ્યા સૌથી વધુ હશે. જેના માટે જવાબદાર કારણોમાં અનિયમિત જીવનશૈલીને મહત્વ આપવામાં આવ્યું હતું.
જીવનશૈલી અને આહાર : વર્તમાન સમયમાં પણ આ આગાહીને સંપૂર્ણપણે નકારી શકાય તેમ નથી કારણ કે, છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભારતમાં નપુંસકતાના કિસ્સાઓ સતત વધી રહ્યા છે. ડોકટરોના જણાવ્યા મુજબ, મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, તેમની જીવનશૈલી અને આહાર વધુ ખરાબ થઈ રહ્યો છે, તેના કારણે શારીરિક અને માનસિક રોગોમાં વધારો થાય છે અને ધૂમ્રપાન અથવા કોઈપણ પ્રકારના નશાને લગતી આદતો જવાબદાર છે.
નિષ્ણાતો શું કહે છે : ETV ભરત સુખીભાવે લખનૌ સ્થિત સેક્સોલોજિસ્ટ ડૉ. ઈમામ બેગ પાસેથી પણ પુરુષોમાં નપુંસકતાના કિસ્સાઓ વધવાના કારણો વિશે માહિતી લીધી હતી. તેમણે કહ્યું કે, એ વાત સાચી છે કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં યુવાનોમાં નપુંસકતાના કેસમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. આજના યુગમાં મોટી સંખ્યામાં પુરૂષો સંતાનોત્પતિ સમસ્યાનો સામનો કરી રહ્યા છે.
ખરાબ જીવનશૈલી : સેક્સોલોજિસ્ટ ડૉ. ઈમામ બેગ કહે છે કે, છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોમાં ડાયાબિટીસ, હ્રદયરોગ, હાઈ બ્લડ પ્રેશર અને વધતી જતી માનસિક તાણ જેવી કોમોર્બિડિટીઝના કેસો નાની ઉંમરે પણ પુરુષોમાં વધી રહ્યા છે. જેના માટે દોડતી જીંદગી, ખરાબ જીવનશૈલી અને ડાયટ સ્ટાઈલને જવાબદાર ગણીએ તો ખોટું નહીં હોય. આ સિવાય ઘણી વખત નર્વસ સિસ્ટમથી સંબંધિત રોગો, અકસ્માત, કેન્સર અને અન્ય ગંભીર બીમારીઓ અને તેની સારવારના કારણે પણ પુરુષોમાં નપુંસકતા આવી શકે છે અથવા તેમના શુક્રાણુઓની ગુણવત્તા બગડે છે.
