વારાણસી: ASIની ટીમ જ્ઞાનવાપી સંકુલનો પુરાતત્વીય સર્વે કરી રહી છે. 24મી જુલાઈના રોજ 4 કલાકના સર્વે બાદ 4 ઓગસ્ટે શરૂ થયેલા સર્વેનો આજે છઠ્ઠો દિવસ છે. સર્વેની કાર્યવાહી જેમ જેમ આગળ વધી રહી છે તેમ તેમ પુરાવાઓ બહાર આવી રહ્યા છે. સોમવારે થયેલી કામગીરીમાં ટીમે મુખ્ય ગુંબજ તેમજ ભોંયરું અને પશ્ચિમી દિવાલ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું હતું. આ દરમિયાન ટીમને કેટલાક એવા પુરાવા મળ્યા છે, જે એક માઈલસ્ટોન સાબિત થઈ શકે છે.
ત્રણેય ડોમની તપાસ ચાલુ: ASIની ટીમે સોમવારે પણ ત્રણેય ડોમની તપાસ ચાલુ રાખી હતી અને આજે પણ ટીમના સભ્યો સીડી વડે તેના પર ચડીને તપાસ કરશે. સોમવારે ટીમના એક સભ્યએ શિખર પર ચડીને તપાસ કરી હતી. આજે તેની વધુ ઉંડાણપૂર્વક તપાસ કરવામાં આવશે. ટીમે શિખર પર ફૂલોના પાંદડા જેવા આકાર જોયા છે, જે સાંકળના રૂપમાં ઉપરથી નીચે સુધી આવે છે. ASIની ટીમે તેની વીડિયોગ્રાફી અને ફોટોગ્રાફી સાથે તપાસ કરી છે. આમાં પશ્ચિમી દિવાલના ભાગ સાથે મેળ ખાતા તમામ આકારના પથ્થરો મળી આવ્યા છે. આ પત્થરો ઘણા વર્ષોથી પડેલા હતા જેના કારણે માટી અને ઘાસ એકઠા થવાના કારણે દેખાતા ન હતા. પરંતુ, સફાઈ કર્યા બાદ આ પથ્થરોને બહાર કાઢીને તેની લંબાઈ અને પહોળાઈ માપવામાં આવી રહી છે. એએસઆઈની ટીમે તેમની રચના અને તેઓ કયા સમયે તૈયાર થયા હતા તેની પણ તપાસ હાથ ધરી છે.
મોડી તપાસ શરૂ: ASIની ટીમે સોમવારે થોડી મોડી તપાસ શરૂ કરી હતી. સાવન સોમવાર હોવાને કારણે, કાર્યવાહી લગભગ 11:30 વાગ્યે શરૂ થઈ હતી અને સાંજે 4:30 વાગ્યે સમાપ્ત થઈ હતી. આજે સવારે 8 વાગ્યાથી કાર્યવાહી શરૂ થશે. સોમવારે ASIની ટીમે ઉત્તરીય ગુંબજનું પોત જોયું હતું. પથ્થરો પર હિંદુ ધર્મ સંબંધિત આકૃતિઓ બનાવવામાં આવી છે. બંને ગુંબજની તપાસ કર્યા બાદ ASIની ટીમે દક્ષિણના ગુંબજની પણ તપાસ કરી છે. શિખર અને તેમની દિવાલોનું ટેક્સચર મેચ કરવામાં આવ્યું છે. ઉત્તરીય દિવાલ પર પડેલો કાટમાળ અને વ્યાસજીના ભોંયરામાં પડેલા કાટમાળને એક જગ્યાએ ભેગો કરવામાં આવી રહ્યો છે અને ઘાસને દૂર કરીને તેની તપાસ કરવામાં આવી રહી છે. ઉત્તરીય દિવાલ તરફ નીચેના ભાગમાં કોતરેલા પથ્થરો દેખાય છે. જેનું ટેક્સચર વેસ્ટર્ન વોલના ટેક્સચર સાથે મેળ ખાતું હોય છે. GPR તકનીકનો ઉપયોગ કરીને, ટીમ સમગ્ર કેમ્પસની રચનાની ઊંડાઈ માપવા અને તેના પાયાને તપાસવા માટે પણ કામ કરી રહી છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આજે પણ એસઆઈની ટીમ જીપીઆરની મદદથી તમામ પુરાવા એકત્ર કરવાનું કામ કરશે. આજે વ્યાસજીના ભોંયરામાં સિવાય ટીમ મસ્જિદના અન્ય બે બેઝમેન્ટમાં પણ પ્રવેશ કરશે.
નિવેદનો પર નારાજગી: ચાલુ સર્વેક્ષણ દરમિયાન, મુસ્લિમ પક્ષે પણ વાદી મહિલાઓ અને વકીલો દ્વારા કરવામાં આવેલા નિવેદનો પર નારાજગી વ્યક્ત કરી છે. સતત ખોટા નિવેદનો અને ગુપ્તતાના ભંગ તરીકે અંદરથી મૂર્તિઓ અથવા અન્ય આકૃતિઓ શોધવાની બાબત અંગે વહીવટીતંત્રને પણ ફરિયાદ કરી હતી. આ પછી, વાદી સીતા સાહુ અને અન્ય વાદીના વકીલને નોટિસ જારી કરતી વખતે, વહીવટીતંત્રે તેમને ગુપ્તતા જાળવવા માટે પણ કહ્યું છે. અંદર ચાલી રહેલી કાર્યવાહી દરમિયાન તથ્યો બહાર આવવા અને સાચી માહિતી ન આપવા અંગે મુસ્લિમ પક્ષે અગાઉ પણ ઘણી વખત નારાજગી વ્યક્ત કરી છે. હાલ કાર્યવાહી બાદ એડવોકેટ સુધીર ત્રિપાઠીએ જણાવ્યું હતું કે ASI દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવેલા ડિજિટલ નકશા અનુસાર તે કાર્યવાહી કરી રહી છે. ડિજિટલ નકશા પર કામ કરવા માટે ટીમને પણ અલગ-અલગ ભાગોમાં વહેંચવામાં આવી છે, જે મુખ્ય ગુંબજ, પશ્ચિમી દિવાલ, મુખ્ય હોલ અને ભોંયરામાં વહેંચાયેલી છે.
એરિયલ વ્યૂ ફોટોગ્રાફી અને વિડિયોગ્રાફી: અત્યાર સુધીમાં ASI એ કેમ્પસમાં પશ્ચિમી દિવાલો પરના આંકડાઓ અને નિશાનો સિવાય 100 મીટર એરિયલ વ્યૂ ફોટોગ્રાફી અને વિડિયોગ્રાફીનું કામ કર્યું છે, દિવાલ પર કરવામાં આવેલ વ્હાઇટવોશને દૂર કરીને અંદર બનાવેલી કલાકૃતિઓના નમૂના લેવામાં આવ્યા છે અને તેની હકીકતો તપાસી છે. રાખ અને ચૂનો ધરાવતી માટીનો પણ પરીક્ષણ માટે ઉપયોગ કરવામાં આવી રહ્યો છે. દિવાલની કલાકૃતિઓ ઉપરાંત અંદરથી મળી આવેલી મૂર્તિઓ અને અન્ય વસ્તુઓની માપણી સાથે તેના નમૂના પણ લેવામાં આવ્યા છે. અત્યાર સુધીમાં જ્ઞાનવાપી કેમ્પસમાં અલગ-અલગ ચાર પ્રકારના મશીનનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. આમાં ડાયલ ટેસ્ટ ઈન્ડિકેટર, ડેપ્થ માઈક્રોમીટર અને કોમ્બિનેશન સેન્ડ વેર્નિયર વેવ પ્રોટેક્ટર ઉપરાંત GNSS મશીનનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે.
