નવી દિલ્હી: કારતક મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસે ભગવાન શિવે ત્રિપુરાસુર રાક્ષસનો વધ કર્યો હતો અને ભગવાન વિષ્ણુએ પણ મત્સ્ય અવતાર લીધો હતો. તેથી જ આ દિવસે દેવ દિવાળી (Dev Deepawali 2022) ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે પવિત્ર નદીઓમાં સ્નાન અને દીવાનું દાન કરવાનું વિશેષ મહત્વ છે, પરંતુ આ વર્ષે કારતક પૂર્ણિમા તિથિ તારીખ 7 અને 8 નવેમ્બરે છે. 8મીએ ચંદ્રગ્રહણ હોવાથી દેવ દિવાળી તારીખ 7મી નવેમ્બરે એટલે કે, આજે ઉજવવામાં (Dev Deepawali will be celebrated on 7 November) આવી રહી છે.
દેવ દિવાળી 2022: આજે સોમવારે તારીખ 07 નવેમ્બરના રોજ દેવ દીવાળી છે. કાર્તિક પૂર્ણિમાના રોજ પ્રદોષ કાળમાં દેવ દિવાળી ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસે ભગવાન શિવની નગરી કાશીમાં ગંગાના કિનારે દેવ દીપાવલીનો ભવ્ય નજારો જોવા મળે છે. ધાર્મિક માન્યતાઓ અનુસાર, કાર્તિક પૂર્ણિમાના દિવસે, તમામ દેવી-દેવતાઓ કાશીમાં દીવો પ્રગટાવે છે અને તહેવારની ઉજવણી કરે છે, જેને દેવ દિવાળી કહેવામાં આવે છે.
- દેવ દિવાળી મુહૂર્ત 2022:
- કાર્તિક પૂર્ણિમા તિથિ શરૂ થાય છે: આજે, સોમવાર, 04:15 કલાકે
- કાર્તિક પૂર્ણિમા તિથિ સમાપ્ત થાય છે: આવતીકાલે, મંગળવાર, 04:31 કલાકે
- સિદ્ધિ યોગ: આજે સવારે 10:37 વાગ્યા સુધી
- રવિ યોગ: 06:48 સુધી સવારથી રાત્રે 12:37 સુધી
પૂજા પદ્ધતિ: કોઈપણ શિવ મંદિરમાં ષોડશોપચાર પૂજા વિધિવત કરો. ગૌરીતનો દીવો પ્રગટાવો. ચંદનના ધૂપ સાથે અબીર અર્પણ કરો. ખીર પુરી અને ગુલાબના ફૂલ ચઢાવો. શિવલિંગ પર ચંદનથી ત્રિપુંડ બનાવો અને બરફી ચઢાવો. આ પછી 'ઓમ દેવદેવાય નમ' મંત્રનો જાપ કરો.
દેવ દિવાળીનો શુભ સમય: સમય તારીખ 07 નવેમ્બરના રોજ દેવ દિવાળીનો શુભ સમય સાંજે 05:14 થી સાંજે 07:49 સુધીનો છે. આ દિવસે દેવ દીપાવલીનો મુહૂર્ત 02 કલાક 35 મિનિટનો છે.
ગંગાસ્નાનમાં ડૂબકી: પવિત્ર નદી ઘાટ પર ભક્તો તેમના પૂર્વજો માટે દીવાનું દાન કરશે. આ સાથે અન્ય ભક્તો પણ દીવાનું દાન કરીને ગંગામાં સ્નાન કરશે. કાર્તિક પૂર્ણિમાને ઉત્તર ભારતમાં ગંગાસ્નાન તહેવાર તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. લાખો લોકો ગંગામાં સ્નાન કરે છે, પરંતુ આ વખતે ગ્રહણ સવારે 8:29 વાગ્યે શરૂ થશે અને ગ્રહણ રાત્રે 8:19 વાગ્યે સમાપ્ત થશે. તેથી ભક્તો સવારે 8.30 વાગ્યા પહેલા સ્નાન કરી શકે છે. ત્યાર બાદ સાંજે 18:19 વાગ્યે ગ્રહણ બાદ ગંગામાં સ્નાન કરીને પુણ્ય પ્રાપ્ત કરી શકાય છે.
સ્નાનનું મહત્ત્વઃ દેવ દિવાળીના દિવસે પવિત્ર નદીના જળથી સ્નાન કરવું જોઈએ અને દીવો દાન કરવો જોઈએ. આ દીવો નદીના કિનારે કરવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે, આ દિવસે શિવે રાક્ષસ ત્રિપુરાસુરનો વધ કર્યો હતો અને વિષ્ણુએ પણ મત્સ્ય અવતાર લીધો હતો. એવું માનવામાં આવે છે કે, કારતક પૂર્ણિમાના દિવસે તમામ દેવી દેવતાઓ સ્વર્ગમાંથી પૃથ્વી પર આવે છે અને ગંગામાં સ્નાન કરીને દીપોત્સવનો તહેવાર ઉજવે છે. દેવ દિવાળી પર, લોકો તેમના ઘરના મુખ્ય દરવાજાને દીવાઓ અને સુંદર રંગોળીથી શણગારે છે.
દેવતાઓ પૃથ્વી પર: કાર્તિક પૂર્ણિમાનું હિન્દુ ધર્મમાં વિશેષ મહત્વ છે. કારતક માસ દરમિયાન પૂજા, અનુષ્ઠાન, જપ, તપ અને દીવા દાનનું વિશેષ મહત્વ છે. કારતક મહિનામાં જ દેવી લક્ષ્મીનો જન્મ થયો હતો અને આ મહિનામાં ભગવાન શ્રી હરિ વિષ્ણુ પણ ચાર મહિનાની યોગનિદ્રામાંથી જાગી ગયા હતા. એવું માનવામાં આવે છે કે, દેવ દિવાળીના દિવસે દેવતાઓ પૃથ્વી પર આવે છે અને દિવાળી ઉજવે છે. આ પ્રસંગે ગંગા ઘાટને શણગારવામાં આવે છે. ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર દેવ દિવાળીના દિવસે ગંગા નદીમાં સ્નાન કરવાથી વ્યક્તિ મોક્ષની પ્રાપ્તિ કરે છે. આ દિવસે ગુરુ નાનક જયંતિ પણ ઉજવવામાં આવે છે. હિંદુ અને શીખ ધર્મના અનુયાયીઓ દેવ દિવાળી ધામધૂમથી ઉજવે છે.
