নেশ্যনেল ডেস্ক, 5 ফেব্ৰুৱাৰী: এগৰাকী অভিনেত্ৰীৰ হঠাৎ মৃত্যু হয়তো চাঞ্চল্যকৰ আৰু সমানেই দৃষ্টি আকৰ্ষণকাৰী । তাতোকৈ আচৰিত কথাটো হ’ল যেতিয়া অভিনেত্ৰীগৰাকীয়ে নিজেই ভুল তথ্যৰ আশ্ৰয় লয় আৰু কেন্সাৰৰ বাবে নিজৰ মৃত্যু হোৱা বুলি মিছাকৈয়ে দাবী কৰে । প্ৰশ্ন উত্থাপন হোৱা কথাটো হ’ল মডেল পুনম পাণ্ডেই নিজৰ প্ৰচাৰ আৰু প্ৰসাৰৰ বাবে চাৰ্ভাইকেল কেন্সাৰৰ সজাগতাৰ নাম লৈ নিজৰ মৃত্যু হোৱা বুলি ঘোষণা কৰিছিল ৷ এই ঘটনা আৰু ইয়াক কিয় গুৰুত্বসহকাৰে ল’ব লাগে সেই সন্দৰ্ভত ইটিভি ভাৰতে সাক্ষাৎ কৰিছিল তথ্য পৰীক্ষণ বিশেষজ্ঞ মুৰলীকৃষ্ণন চিন্নাদুৰাইক ৷
ইটিভি : এজন তথ্য পৰীক্ষক হিচাপে আপুনি ছ’চিয়েল মিডিয়াত পুনম পাণ্ডেৰ মৃত্যুৰ ঘটনাটো কেনেদৰে গ্ৰহণ কৰিছে ?
চিন্নাদুৰাই : প্ৰথমে এই খবৰ আহিছিল পাণ্ডেৰ অফিচিয়েল ইনষ্টাগ্ৰাম পেজযোগে । এই সন্দৰ্ভত আন ক’তো তথ্য পোৱা নগ’ল । ইনষ্টাগ্ৰাম পেজৰ এই দাবীৰ সমৰ্থনত কোনো চিকিৎসা প্ৰমাণ পোৱা নগ’ল । তিনিদিন পূৰ্বে মুম্বাইত ৰেড কাৰ্পেটত খোজ কাঢ়ি যোৱা ব্যক্তিজনৰ ছাৰ্ভাইকেল কেন্সাৰত আক্ৰান্ত হৈ মৃত্যু হোৱাৰ খবৰটো মুঠেই পতিয়ন যোগ্য নাছিল ।
অৱশ্যে অফিচিয়েল ইনষ্টাগ্ৰাম পেজত প্ৰকাশ পোৱাৰ বাবে বিভিন্ন সংবাদ মাধ্যমে এই খবৰ প্ৰকাশ কৰে । তথাপিও নথি-পত্ৰ আৰু প্ৰমাণৰ ভিত্তিত তথ্য-পৰীক্ষা কৰিব পৰা গ’লহেঁতেন । তেওঁৰ ‘মৃত্যু’ নিশ্চিত কৰা চিকিৎসা প্ৰতিবেদন আৰু মৃতকৰ মৃতদেহৰ অৱস্থা জানিব নোৱাৰাৰ বাবে তথ্য পৰীক্ষা কৰাটো একপ্ৰকাৰ প্ৰত্যাহ্বান হৈ পৰিছিল ।
ইটিভি : এই ভুৱা বাতৰিটোৰ প্ৰকৃত সত্য প্ৰকাশ হোৱাত কিয় পলম হ’ল ?
চিন্নাদুৰাই : 2 ফেব্ৰুৱাৰীৰ পুৱা পুনম পাণ্ডেৰ মৃত্যুৰ দাবী কৰি এটা ভুৱা ইনষ্টাগ্ৰাম পোষ্ট অভিনেত্ৰীগৰাকীৰ অফিচিয়েল ছ’চিয়েল মিডিয়া একাউণ্টযোগে পোষ্ট কৰা হয় । কিন্তু এই সন্দৰ্ভত ততাতৈয়াকৈ তেওঁৰ আত্মীয়ৰ সৈতে যোগাযোগ কৰিব পৰা নগ’ল । তেওঁৰ বন্ধু মুনাৱাৰ ফাৰুকিয়েও নিজৰ অফিচিয়েল পেজযোগে এই খবৰটো শুনি তেওঁ স্তম্ভিত হৈ পৰিছিল আৰু আৱেগিক হৈ পৰিছে বুলি উল্লেখ কৰিছিল ।
বিয়লি 4 বজালৈকে এই সন্দৰ্ভত কোনো প্ৰমাণ পোৱা নগ’ল বাবে এই বাতৰিৰ বিশ্বাসযোগ্যতা সন্দৰ্ভত প্ৰশ্ন উত্থাপন কৰে তথ্য পৰীক্ষা বিশেষজ্ঞৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পেনেলে । এই তথ্য নিশ্চিত কৰিবলৈ মুম্বাইৰ এজন তথ্য পৰীক্ষকে বিভিন্ন পৰ্যায়ত পুনম পাণ্ডেৰ ঘনিষ্ঠ বিভিন্ন লোকৰ সৈতে যোগাযোগ কৰে । তথ্য পৰীক্ষকে এই সিদ্ধান্তত উপনীত হ’ল যে পাণ্ডেৰ মৃত্যুৰ খবৰটো সঁচা নহয় ।
কিন্তু প্ৰমাণৰ ভিত্তিত ইয়াক প্ৰতিষ্ঠা কৰিবলৈ পৰ্যাপ্ত প্ৰমাণ নথকাৰ বাবে ইয়াক আনুষ্ঠানিকভাৱে ভুৱা বুলি উলাই কৰিব পৰা নগ’ল । এই ধৰণৰ ভুৱা বাতৰিক POST TRUTH বুলি ক’ব পাৰি । অৰ্থাৎ সংশ্লিষ্ট ব্যক্তি বা তেওঁলোকৰ পৰিয়ালে অস্বীকাৰ নকৰিলে মিছা বুলি প্ৰতিষ্ঠা কৰাটো কঠিন ।
ইটিভি : ছাৰ্ভাইকেল কেন্সাৰৰ সজাগতা সৃষ্টিৰ বাবে নিজৰ মৃত্যু ঘটা বুলি দাবী কৰে পুনম পাণ্ডেই । এই কথাটো কিয় ইতিবাচকভাৱে ল’ব নোৱাৰি ?
চিন্নাদুৰাই : ইয়াক ইতিবাচক বুলি ধৰিব নোৱাৰি । উদ্দেশ্য যিয়েই নহওক কিয়, এই কৌশল মৌলিকভাৱে ত্ৰুটিপূৰ্ণ । কাৰণ হ’ল মৃত্যুৰ একক ভুল তথ্যই এই ধৰণৰ কৰ্কট ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ ইয়াৰ পৰা সুস্থ হৈ উঠাসকলৰ আশাক ভেঙুচালি কৰে । এই মানসিক যুদ্ধৰ প্ৰভাৱৰ পৰা ভুক্তভোগী আৰু তেওঁলোকৰ ঘনিষ্ঠ লোকসকলৰ সুস্থ হৈ উঠাটো ইমান সহজ নহয় । যদি সজাগতাই লক্ষ্য হয়, তেন্তে সৎ পথ বাছি লোৱাটোৱেই হ’ব সমাধান, মিছা তথ্য অভিযানৰ আশ্ৰয় লোৱাৰ পৰিৱৰ্তে ।
ইটিভি : ভুল তথ্য আৰু ভুল তথ্য অভিযান । দুয়োটাৰ মাজত কি পাৰ্থক্য ? কিমান সময়ত ভুল তথ্য ভুল তথ্য অভিযানত পৰিণত হয়?
চিন্নাদুৰাই : কোনো ব্যক্তিয়ে জানি-বুজি বিয়পাই দিয়া ভুৱা তথ্য হ’ল মিছা তথ্য । ভুল তথ্যৰ সৃষ্টি আৰু প্ৰচাৰৰ বাবে আন্তঃগাঁথনি স্থাপন কৰি অভিযান চলোৱাৰ পদ্ধতিক ভুল তথ্য অভিযান বোলে । এই ভুল তথ্য জনোৱাৰ বাবে পুনম পাণ্ডেৰ অফিচিয়েল ইনষ্টাগ্ৰাম পেজে সৃষ্টি কৰা ভুৱা বাতৰিয়ে, এদিনৰ ভিতৰতে বিভিন্ন পৰ্যায়ত আৰু সমগ্ৰ দেশৰ বিভিন্ন সংগঠনৰ মাজত ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰিছে ।
"সত্য বুলি ভুৱা বাতৰি প্ৰকাশ কৰিবলৈ বাধ্য হৈছে সংবাদ মাধ্যমে । X (পূৰ্বৰ টুইটাৰ)কে ধৰি সামাজিক মাধ্যমৰ বিভিন্ন স্থানত আমি দেখিছিলো যে সেইদিনা #poonampandeydeath হেচটেগটোৰ অধীনত বিভিন্নজনে একেধৰণৰ বৰ্ণনাৰে টুইট পোষ্ট কৰিছিল । ব্যক্তিগত শোকসন্তপ্ত লোকসকলে একে বাক্যাংশ ব্যৱহাৰ কৰিছিল । এই ভুল তথ্য অভিযানৰ তীব্ৰতা বৃদ্ধিৰ বাবে তেওঁলোকে পৰিকল্পনা কৰিছিল আৰু কাৰিকৰী আৰু মানৱ সম্পদ স্থাপন কৰিছিল ।
ছ’চিয়েল মিডিয়া চাইটত কৃত্ৰিম স্বতঃস্ফূৰ্ত টুইটৰো পৰ্যবেক্ষণ কৰা হয় । এই ভুৱা অপপ্ৰচাৰক সঁচা বুলি বিশ্বাস কৰি বহু লোকে শোক প্ৰকাশ কৰে । ইয়াক গুৰুতৰ অপৰাধ বুলি গণ্য কৰি ভুৱা প্ৰচাৰ চলোৱা পুনম পাণ্ডে আৰু তেওঁৰ দলৰ বিৰুদ্ধে আইনী ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা উচিত ।
ইটিভি : উদ্দেশ্য সঠিক হ’লে অপৰাধমূলক ব্যৱস্থা হ্ৰাস হয় ? আমি কেৱল ভুল তথ্যক আওকাণ কৰিব নোৱাৰোনে ?
চিন্নাদুৰাই : আওকাণ কৰাটো কেতিয়াবা সঠিক আৰু কেতিয়াবা ই সৰ্বোত্তম কৌশল । কিন্তু এই ক্ষেত্ৰত আমি তেনেকৈ ভাবিব নোৱাৰো । শেহতীয়াকৈ বিশ্ব অৰ্থনৈতিক মঞ্চই 2024 চনৰ গ্ল’বেল ৰিস্ক ৰিপ’ৰ্ট দাখিল কৰিছে । এই প্ৰতিবেদনযোগে সমাজক বিঘ্নিত কৰাৰ প্ৰধান কাৰক ভুৱা বাতৰি আৰু ভুল তথ্য ।
বিশ্বজুৰি ভাৰত, আমেৰিকাকে ধৰি 50 শতাংশতকৈও অধিক দেশে এইবাৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনৰ বাবে আগ্ৰহেৰে বাট চাই আছে । বছৰটোৰ গুৰুত্বতালৈ চায় ইয়াক বিশ্ব নিৰ্বাচনৰ বছৰ বুলি কোৱা হয় । এই প্ৰেক্ষাপটত কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ দ্বাৰা সৃষ্টি হোৱা ভুৱা বাতৰি আৰু ডিপ ফেক কিছুমান বৃহৎ বিপদজনক কাৰকৰ ভিতৰত অন্যতম । অধিকাংশ দুৰ্বল দেশৰ তালিকাৰ শীৰ্ষ স্থানত আছে ভাৰত ।
WEF ৰ প্ৰতিবেদন বিবেচনা কৰি পুনম পাণ্ডেৰ ঘটনাক উদাহৰণ হিচাপে লৈ ৰাজনৈতিক দলসমূহে নিৰ্বাচনত মানুহক দোলা দিবলৈ পৰিকল্পিত ভুল তথ্য প্ৰচাৰত লিপ্ত হ’ব পাৰে । সেয়েহে পুনম পাণ্ডেৰ বিৰুদ্ধে ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰাটো বিবেচনাপূৰ্ণ হ’ব । নহ’লে গণতান্ত্ৰিক দৰ্শন বিৰোধী হ’ব ৷
ইটিভি : নিৰ্বাচন আহিল । বাতৰি সংস্থা আৰু গ্ৰাহকে এনে ভুৱা বাতৰি কেনেকৈ ধৰা পেলাব পাৰে?
চিন্নাদুৰাই : মিডিয়া হাউছে লাভ কৰা বাতৰিসমূহ বিভিন্ন পৰ্যায়ত পৰীক্ষা কৰি নিশ্চিত কৰিব লাগিব । বাতৰি প্ৰকাশ পোৱাৰ আগতে সূত্ৰ হাতত থকা উচিত । ইণ্টাৰনেটত পোৱা সকলো তথ্য নেটিজেনে বিশ্বাস কৰা উচিত নহয় । কোনো তথ্য প্ৰকাশ কৰাৰ আগতে তেওঁলোকে উৎসৰ বিষয়ে পৰীক্ষা কৰিব লাগে । চৰম আৱেগিক অস্থিৰতা সৃষ্টি কৰা যিকোনো বস্তু তৎক্ষণাত প্ৰকাস বা বিশ্বাস নকৰিব । সকলোৱে এনেদৰে কাম কৰিলে আমি নিজকে আৰু আমাৰ সমাজখনক ভুল তথ্য আৰু ভুল তথ্য অভিযানৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব পাৰিম ।
লগতে পঢ়ক : পুনম পাণ্ডেৰ বিৰুদ্ধে ক্ষোভ চেলিব্ৰিটিৰ, ক’লে- সস্তীয়াৰ প্ৰচাৰৰো সীমা থাকে
