ਭੀਲਵਾੜਾ: ਭਾਵੇਂ ਪੂਰੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਤਲਾ ਅਸ਼ਟਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਵਸਤਰਨਗਰੀ ਭੀਲਵਾੜਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਤਲਾ ਅਸ਼ਟਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਅਨੋਖੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸ਼ੀਤਲਾ ਅਸ਼ਟਮੀ 'ਤੇ ਭੀਲਵਾੜਾ ਸ਼ਹਿਰ 'ਚ 'ਮੁਰਦਿਆਂ ਦੀ ਸਵਾਰੀ' ਕੱਢੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਪਿਛਲੇ 425 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਤੋਂ 8 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕੱਢੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ‘ਚਿਤੌੜ ਵਾਲੋਂ ਕੀ ਹਵੇਲੀ’ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਅਰਥੀ ’ਤੇ ਲੇਟ ਕੇ ਇੱਕ ਜਿਉਂਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਨੂੰ ਢੋਲ-ਢਮਕੇ ਨਾਲ ਮਰੇ ਹੋਏ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਲਈ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਲ ਭਰ ਵਿੱਚ ਜੋ ਵੀ ਗਲਤੀਆਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਜੋ ਵੀ ਬੁਰਾਈ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਮੁਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਲਾਉਣ ਨਾਲ ਦੂਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਲੋਕ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਗੁਲਾਲ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇੱਥੇ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ 'ਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਦਾਖਲੇ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਈਡ ਭੀਲਵਾੜਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸਕੁਏਅਰ, ਗੋਲ ਪਯਾਉ ਸਕੁਏਰ, ਭੀਮਗੰਜ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੋਈ ਬਾਡਾ ਮੰਦਰ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਇਹ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਅਰਥੀ 'ਤੇ ਪਿਆ ਵਿਅਕਤੀ ਹੇਠਾਂ ਛਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਭੱਜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ, ਵੱਡੇ ਮੰਦਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਅਰਥੀ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਭੀਲਵਾੜਾ ਨਿਵਾਸੀ ਜਾਨਕੀ ਲਾਲ ਸੁਖਵਾਲ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਪੁਰਖੇ ਦੱਸਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਭੀਲਵਾੜਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਕਰਮ ਸੰਵਤ 1655 ਵਿੱਚ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਮੇਵਾੜ ਦੀ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨੇ ਭੂਮੀ ਦੇ ਰਾਵਲਾ ਦੇ ਠਾਕੁਰ ਨੂੰ ਤਾਂਬੇ ਦੀ ਪਲੇਟ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੱਤਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਸਬੂਤ ਅੱਜ ਵੀ ਰਾਵਲੇ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਹੈ। ਅੱਜ ਇਸ ਨੂੰ 425 ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਅੱਜ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਪਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ੀਤਲਾ ਅਸ਼ਟਮੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਭੈਰਵ ਨਾਥ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਚ ਪਟੇਲ ਵੱਡਾ ਮੰਦਰ ਵਿਖੇ ਮੀਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਦਾਨ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁੱਖ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦਾ ਵਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਪੰਚ ਚਿਤੌੜ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਵਿਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੋਂ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।