ਹੈਦਰਾਬਾਦ : ਹਰ ਸਾਲ 30 ਜੂਨ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗ੍ਰਹਿ ਦਿਵਸ (International Asteroid Day) ਯਾਨੀ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਡੇਅ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਖ਼ਤਰੇ ਬਾਰੇ ਜਨਤਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਸੰਕਟ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਡੇਅ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
ਸਾਲ 2017 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹਰ 30 ਜੂਨ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਡੇਅ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੇ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਦਰਅਸਲ, 30 ਜੂਨ, 1908 ਨੂੰ ਰੂਸ ਵਿ' ਤੁੰਗੂਸਕਾ ਨਦੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਧਮਾਕਾ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਚਲਦੇ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਖ਼ਤਰੇ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ 30 ਜੂਨ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਡੇਅ ਮਨਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ।
ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਡੇਅ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
ਹਰ ਸਾਲ ਲੋਕਾਂ 'ਚ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਖ਼ਤਰੇ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਇਸ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਖ਼ਤਰੇ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲੀ ਭਿਆਨਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਣ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਡੇਅ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਹੋਵੋਗੇ, ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਦਾ ਆਕਾਰ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪੂਰੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਕ ਗ੍ਰਹਿ ਤੂੜੀ ਦੇ ਦਾਣੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 600 ਮੀਲ ਦੀ ਚੌੜਾਈ ਤੱਕ ਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਸੈਂਕੜੇ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਚੌੜੇ ਖੇਤਰ 'ਚ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪ੍ਰਕੀਰਿਆ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਟੁੱਟਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ
ਸੌਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ, ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਨੇਕ ਗ੍ਰਹਿ ਤੇ ਖਗੌਲਿਕ ਪਿੰਡ ਤੈਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੰਗਲ ਅਤੇ ਜੁਪੀਟਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਚਲਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਮੀਟੀਓਰਾਈਟਸ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੌਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਗਠਨ ਦੌਰਾਨ ਚੱਟਾਨਾਂ ਨਾਲ ਬਣੇ ਪਿੰਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਸੈਂਕੜੇ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਚੌੜੇ ਖੇਤਰ 'ਚ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਮਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇੱਕ ਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਊਲਕਾ ਪਿੰਡ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਸੂਰਜ ਦੇ ਚੱਕਰ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਗ੍ਰਹਿ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਡਿੱਗ ਕੇ ਬੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਊਲਕਾ ਪਿੰਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ, ਗ੍ਰਹਿ ਜੋ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਟਕਰਾਉਂਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਊਲਕਾ ਪਾਤਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਲਾਂਕਿ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਬੇਹਦ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
1801 'ਚ ਹੋਈ ਸੀ ਪਹਿਲੇ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਖੋਜ
ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਆਮਤੌਰ 'ਤੇ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਬੈਲਟ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸੌਰਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਮੰਗਲ ਤੇ ਬ੍ਰਹਸਪਤੀ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਦਾ ਇੱਕ ਖ਼ੇਤਰ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜਿਥੇ ਗ੍ਰਹਿ ਸੂਰਜ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ ਐਸਟ੍ਰੋਇਡ ਦੀ ਖੋਜ ਸਾਲ 1801 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਪੈਦਾਇਸ਼ ਤੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਬਾਰੇ ਮੁੱਖ ਰਹੱਸ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗ੍ਰਹਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਇਹ ਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸੰਸਧਾਨ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਲਈ ਉਪਯੋਗੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
