ਭੀਲਵਾੜਾ: ਭਾਵੇਂ ਪੂਰੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਤਲਾ ਅਸ਼ਟਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਵਸਤਰਨਗਰੀ ਭੀਲਵਾੜਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਤਲਾ ਅਸ਼ਟਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਅਨੋਖੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸ਼ੀਤਲਾ ਅਸ਼ਟਮੀ 'ਤੇ ਭੀਲਵਾੜਾ ਸ਼ਹਿਰ 'ਚ 'ਮੁਰਦਿਆਂ ਦੀ ਸਵਾਰੀ' ਕੱਢੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਪਿਛਲੇ 425 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਹੋਲੀ ਤੋਂ 8 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਕੱਢੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ‘ਚਿਤੌੜ ਵਾਲੋਂ ਕੀ ਹਵੇਲੀ’ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਅਰਥੀ ’ਤੇ ਲੇਟ ਕੇ ਇੱਕ ਜਿਉਂਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਨੂੰ ਢੋਲ-ਢਮਕੇ ਨਾਲ ਮਰੇ ਹੋਏ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਲਈ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਾਲ ਭਰ ਵਿੱਚ ਜੋ ਵੀ ਗਲਤੀਆਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਜੋ ਵੀ ਬੁਰਾਈ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਮੁਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਲਾਉਣ ਨਾਲ ਦੂਰ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਲੋਕ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਗੁਲਾਲ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਇੱਥੇ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ 'ਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਦਾਖਲੇ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਈਡ ਭੀਲਵਾੜਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸਕੁਏਅਰ, ਗੋਲ ਪਯਾਉ ਸਕੁਏਰ, ਭੀਮਗੰਜ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੋਈ ਬਾਡਾ ਮੰਦਰ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਇਹ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਅਰਥੀ 'ਤੇ ਪਿਆ ਵਿਅਕਤੀ ਹੇਠਾਂ ਛਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਭੱਜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ, ਵੱਡੇ ਮੰਦਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਅਰਥੀ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਭੀਲਵਾੜਾ ਨਿਵਾਸੀ ਜਾਨਕੀ ਲਾਲ ਸੁਖਵਾਲ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਪੁਰਖੇ ਦੱਸਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਭੀਲਵਾੜਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਕਰਮ ਸੰਵਤ 1655 ਵਿੱਚ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਮੇਵਾੜ ਦੀ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨੇ ਭੂਮੀ ਦੇ ਰਾਵਲਾ ਦੇ ਠਾਕੁਰ ਨੂੰ ਤਾਂਬੇ ਦੀ ਪਲੇਟ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੱਤਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਸਬੂਤ ਅੱਜ ਵੀ ਰਾਵਲੇ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਹੈ। ਅੱਜ ਇਸ ਨੂੰ 425 ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਅੱਜ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਪਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ੀਤਲਾ ਅਸ਼ਟਮੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਦੋ ਥਾਵਾਂ ’ਤੇ ਭੈਰਵ ਨਾਥ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਚ ਪਟੇਲ ਵੱਡਾ ਮੰਦਰ ਵਿਖੇ ਮੀਟਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਦਾਨ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁੱਖ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦਾ ਵਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਪੰਚ ਚਿਤੌੜ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਵਿਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੋਂ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇਹ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਸਿਟੀਜ਼ਨ ਮੁਰਲੀ ਮਨੋਹਰ ਸੇਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਅੰਤਿਮ ਸਸਕਾਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮਕਸਦ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਅਪਸ਼ਬਦ ਬੋਲ ਕੇ ਆਪਣਾ ਗੁੱਸਾ ਕੱਢਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ ਮਾਫੀ ਮੰਗ ਕੇ ਮਾਫੀ ਮੰਗੀ। ਭੀਲਵਾੜਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਤਲਾ ਅਸ਼ਟਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਬੜੀ ਧੂਮਧਾਮ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੁਆਦੀ ਪਕਵਾਨ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾ ਕਾਲੂ ਲਾਲ ਗੁਰਜਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੇਵਾੜ ਖੇਤਰ 'ਚ ਹੋਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਿਨਾਂ 'ਤੇ ਰੰਗ ਅਤੇ ਗੁਲਾਲ ਖੇਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭੀਲਵਾੜਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਤਲਾ ਅਸ਼ਟਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਲੋਕ ਰੰਗਾਂ ਅਤੇ ਗੁਲਾਲ ਦੀ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਖੇਡ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਆ ਰਹੀ ਪਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਜ਼ਿੰਦਾ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਲੇਟ ਕੇ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ।
ਭੀਲਵਾੜਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਤਲਾ ਅਸ਼ਟਮੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਇੱਕ ਮ੍ਰਿਤਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸਸਕਾਰ ਵੀ ਖਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਵਿਚ ਲੋਕ ਊਠਾਂ ਅਤੇ ਘੋੜਿਆਂ 'ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਢੋਲ ਅਤੇ ਢੋਲ ਨਾਲ ਅਬੀਰ-ਗੁਲਾਲ ਉਡਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਗੁਲਾਲ ਦਾ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ, ਲੋਕ ਇਸ ਗੁਲਾਲ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ੀਤਲਾ ਅਸ਼ਟਮੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕੁਲੈਕਟਰ ਵੱਲੋਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਛੁੱਟੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਰਕਾਰੀ ਦਫ਼ਤਰ ਵੀ ਬੰਦ ਰਹੇ। ਇਸ ਵਾਰ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਮਨਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਸ਼ੀਤਲਾਸ਼ਟਮੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕਲੈਕਟਰ ਵੱਲੋਂ ਛੁੱਟੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Maharashtra Govt Employees : ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ 18 ਲੱਖ ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀ ਪੁਰਾਣੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਯੋਜਨਾ ਬਹਾਲੀ ਲਈ ਹੜਤਾਲ ਉੱਤੇ
