ਵਾਰਾਣਸੀ/ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼: ਬ੍ਰਹਮਪੁਰਾਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਵਾਂ ਸਾਲ (ਚੈਤ੍ਰ ਨਵਰਾਤਰੀ 2024) ਚੈਤਰ ਸ਼ੁਕਲਪੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਤਸਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬ੍ਰਹਮਾ ਜੀ ਨੇ ਚੈਤਰ ਸ਼ੁਕਲਪੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਪਦਾ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਸੰਤਿਕ (ਚੈਤਰ) ਨਵਰਾਤਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਸੰਤ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੌਰਾਨ ਮਾਂ ਜਗਦੰਬਾ ਦੁਰਗਾਜੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਨਚਾਹੇ ਫਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਨਵਰਾਤਰੀ - ਇੱਥੇ 2 ਗੁਪਤ ਨਵਰਾਤਰੀ (ਅਸਾਧ ਅਤੇ ਮਾਘ ਦਾ ਸ਼ੁਕਲਪੱਖ) ਅਤੇ 2 ਸਿੱਧੀਆਂ ਨਵਰਾਤਰੀ (ਚੈਤਰ ਅਤੇ ਅਸ਼ਵਿਨ ਦਾ ਸ਼ੁਕਲਪੱਖ) ਹਨ। ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਸੰਤ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਕਤੀਸਵਰੂਪ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ, ਲਕਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਸਰਸਵਤੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਫਲਦਾਇਕ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਮਾਤਾ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਨੌਂ ਗੌਰੀ ਅਤੇ ਨੌਂ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸੁੱਖ, ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਮਾਂ ਜਗਦੰਬਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦੀ ਵਿਧੀ - ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਂ ਜਗਦੰਬਾ ਦੀ ਨਿਯਮਿਤ ਪੂਜਾ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੋਤਸ਼ੀ ਵਿਮਲ ਜੈਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਵਾਰ ਦੀ ਨਵਰਾਤਰੀ ਮੰਗਲਵਾਰ 9 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਬੁੱਧਵਾਰ 17 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਚੱਲੇਗੀ।
ਪੂਜਾ ਦਾ ਸਮਾਂ: ਚੈਤਰ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਤਿਥੀ 8 ਅਪ੍ਰੈਲ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਰਾਤ 11:51 ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ, ਜੋ 9 ਅਪ੍ਰੈਲ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਰਾਤ 8:32 ਵਜੇ ਤੱਕ ਰਹੇਗੀ। ਉਦੈਤਿਥੀ ਦੇ ਮੁੱਲ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਤੀਪਦਾ ਤਿਥੀ 9 ਅਪ੍ਰੈਲ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗੀ। ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ ਮੰਗਲਵਾਰ, 9 ਅਪ੍ਰੈਲ, ਸਵੇਰੇ 11:36 ਤੋਂ ਦੁਪਹਿਰ 12:24 ਤੱਕ (ਅਭਿਜੀਤ ਮੁਹੂਰਤ) ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਕਰੋ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ : ਰਾਤ ਨੂੰ ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ, ਕਲਸ਼ ਲੋਹੇ ਜਾਂ ਸਟੀਲ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਜੌਂ ਦੇ ਦਾਣੇ ਵੀ ਸ਼ੁੱਧ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਜਗਵੇਦੀ ਬਣਾ ਕੇ ਜਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਨਵੇਂ ਘੜੇ ਵਿੱਚ ਬੀਜਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਮਾਂ ਜਗਦੰਬਾ ਨੂੰ ਲਾਲ ਚੁੰਨੀ, ਅਢੌਲ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਮਾਲਾ, ਨਾਰੀਅਲ, ਮੌਸਮੀ ਫਲ, ਸੁੱਕੇ ਮੇਵੇ ਅਤੇ ਮਠਿਆਈਆਂ ਆਦਿ ਚੜ੍ਹਾਉਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਦੇਸੀ ਘਿਓ ਦਾ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਦੁਰਗਾਸਪਤਸ਼ਤੀ ਦਾ ਜਾਪ ਅਤੇ ਮੰਤਰਾਂ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਕੇ ਆਰਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਮਾਂ ਜਗਦੰਬਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਭ ਹੈ। ਜੋਤਸ਼ੀ ਵਿਮਲ ਜੈਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਰੁਟੀਨ ਨਿਯਮਤ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਭੋਜਨ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਸੇਵਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਬੇਕਾਰ ਕੰਮਾਂ ਅਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਧੋਤੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਨਹੀਂ ਸੌਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਮਾਂ ਦੇ ਨੌ ਰੂਪ:-
- ਪ੍ਰਥਮ ਮੁੱਖ ਨਿਰਮਿਲਿਕਾ ਗੌਰੀ
- ਦ੍ਵਿਤੀਯਾ- ਜਯੈਸ਼ਠ ਗੌਰੀ
- ਤ੍ਰਤੀਯਾ-ਸ਼ੁਭਾਗਿਆ ਗੌਰੀ
- ਚਤੁਰਥ- ਸ਼੍ਰਿੰਗਾਰ ਗੌਰੀ
- ਪੰਚਮ ਵਿਸ਼ਾਲਾਕਸ਼ੀ ਗੌਰੀ
- ਛਸਠ-ਲਲਿਤਾ ਗੌਰੀ
- ਸਪਤਮ- ਭਵਾਨੀ ਗੌਰੀ
- ਅਸ਼ਟਮ-ਮੰਗਲਾ ਗੌਰੀ
- ਨਵਮ- ਸਿਧ ਮਹਾਲਕਸ਼ਮੀ ਗੌਰੀ
ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਨੌ ਰੂਪ:-
- ਪ੍ਰਥਮ ਸ਼ੈਲਪੁਤਰੀ
- ਦ੍ਵਿਤੀਯਾ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰਿਣੀ
- ਤ੍ਰਤੀਯਾ ਚੰਦਰਮਾ ਘੰਟੇ
- ਚਤੁਰਥ-ਕੁਸ਼ਮਾਂਡਾ ਦੇਵੀ
- ਪੰਚਮ ਸਕੰਦਮਾਤਾ
- ਛਸਠ-ਕਾਤਯਾਨੀ
- ਸਪਤਮ-ਕਾਲਰਾਤਰੀ
- ਅਸ਼ਟਮ-ਮਹਾਗੌਰੀ
- ਨਵਮ-ਸਿੱਧੀਦਾਤਰੀ
ਨੌਂ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਨਵਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਕੀ ਕਰੀਏ ਅਰਪਿਤ?
- ਪਹਿਲਾ ਦਿਨ (ਪ੍ਰਤਿਪਦਾ) - ਉੜਦ, ਹਲਦੀ, ਗੁਲਾਬ ਦੇ ਫੁੱਲ
- ਦੂਜੇ ਦਿਨ (ਦਵਿਤੀਆ) ਤਿਲ, ਚੀਨੀ, ਚੂੜੀਆਂ, ਗੁਲਾਲ, ਸ਼ਹਿਦ
- ਤੀਜਾ ਦਿਨ (ਤ੍ਰਿਤੀਆ) - ਲਾਲ ਕੱਪੜੇ, ਸ਼ਹਿਦ, ਖੀਰ, ਕਾਜਲ
- ਚੌਥੇ ਦਿਨ (ਚਤੁਰਥੀ) ਦਹੀਂ, ਫਲ, ਵਰਮੀ, ਦਾਲ
- ਪੰਜਵਾਂ ਦਿਨ (ਪੰਚਮੀ) ਦੁੱਧ, ਸੁੱਕਾ ਮੇਵਾ, ਕਮਲ ਦਾ ਫੁੱਲ, ਬਿੰਦੀ
- ਛੇਵਾਂ ਦਿਨ (ਸ਼ਸ਼ਠੀ)- ਚੁਨਰੀ, ਪਟਾਕਾ, ਦੁਰਵਾ
- ਸੱਤਵਾਂ ਦਿਨ (ਸਪਤਮੀ) ਬਤਾਸ਼ਾ, ਇਤਰਾ, ਫਲ ਪੁਸ਼ਯ
- ਅੱਠਵਾਂ ਦਿਨ (ਅਸ਼ਟਮੀ)- ਪੁਰੀ, ਪੀਲੀ ਮਿਠਾਈ, ਕਮਲਗੱਟਾ, ਚੰਦਨ, ਕੱਪੜੇ।
- ਨੌਵੇਂ ਦਿਨ (ਨਵਮੀ) ਖੋਰ, ਸੁਹਾਗ ਸਮੱਗਰੀ, ਸਾਗ, ਅਖੰਡ ਫਲ, ਬਾਤਾਸ਼ਾ ਆਦਿ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੂਜਾ ਕਰੋ:-
ਸ਼ੁੱਧ ਦੇਸੀ ਘਿਓ ਦਾ ਅਖੰਡ ਦੀਵਾ ਜਗਾ ਕੇ ਅਤੇ ਧੂਪ ਧੁਖ ਕੇ ਮਾਂ ਜਗਦੰਬਾ ਅਤੇ ਕਲਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਭ ਹੈ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੌਰਾਨ ਰਾਤ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਗਣਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਰ 'ਓਮ ਏਨ ਹਿਰੀਮ ਕ੍ਲੀਮ ਚਾਮੁੰਡਾਇ ਵੀਚੇ' ਸਧਾਰਨ ਮੰਤਰ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਨਾ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਤਿਉਹਾਰ 'ਤੇ ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਸਾਰਥਕ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ:-
ਸੀਤਾਪੁਰ ਦੇ ਨੌਮੀਸ਼ਾਰਨਿਆ ਸਥਿਤ ਆਦਿਸ਼ਕਤੀ ਮਾਂ ਲਲਿਤਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਸ਼ੰਕਰ ਦੀਕਸ਼ਿਤ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 9 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਵਾਸੰਤਿਕ ਨਵਰਾਤਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ, ਜਿਸ ਲਈ ਮੰਦਰ 'ਚ ਸਾਰੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਮਾਤਾ ਲਲਿਤਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪੁਜਾਰੀ ਲਾਲ ਬਿਹਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਵੇਰੇ ਸਾਢੇ ਅੱਠ ਵਜੇ ਅਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਅੱਠ ਵਜੇ ਮਾਤਾ ਦੀ ਆਰਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਨਮਿਸ਼ ਆਚਾਰੀਆ ਪੰਡਿਤ ਰਮੇਸ਼ ਚੰਦਰ ਦਿਵੇਦੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਚੈਤਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਤੋਂ ਨਵਰਾਤਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 8 ਨਵਰਾਤਰੀ ਹਨ। ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਕਲਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ ਸਵੇਰੇ 11:36 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 12:24 ਵਜੇ ਤੱਕ ਚੱਲੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਪਹਿਰ 3:17 ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 6:14 ਤੱਕ ਹੋਵੇਗਾ।
