इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स (IISc) मधील संशोधक आणि त्यांच्या सहकार्यांनी (एचआयव्ही) (Human Immunodeficiency Virus) मधील हायड्रोजन सल्फाइड (H2S) वायूची महत्त्वाची भूमिका असल्याचे संशोधन केले आहे.
हायड्रोजन सल्फाइडचा (H2S) मानवी इम्युनोडेफिशियन्सी व्हायरस (HIV) संक्रमित मानवी रोगप्रतिकारक पेशींमध्ये विषाणूच्या गुणाकाराचा दर कमी करण्यावर थेट कमी करण्यावर जातो. हा शोध HIV विरुध्द अँटीरेट्रोव्हायरल थेरपी विकसित करण्यात महत्वाची भूमिता बजावतो.
एकत्रित अँटीरेट्रोव्हायरल थेरपी HIV वर इलाज नाही
या टीममध्ये मायक्रोबायोलॉजी आणि सेल बायोलॉजी विभाग (MCB) आणि सेंटर फॉर इन्फेक्शियस डिसीज रिसर्च (CIDR) चे संशोधक, बंगळुरू मेडिकल कॉलेज आणि रिसर्च इन्स्टिट्यूटमधील सहकाऱ्यांचा समावेश होता. हा शोधनिवंबध eLife जर्नलमध्ये प्रकाशित झाले आहेत.
सध्याची अत्याधुनिक एकत्रित अँटीरेट्रोव्हायरल थेरपी (कार्ट) हा एचआयव्हीवर इलाज नाही. हे केवळ विषाणूला दडपून टाकू शकते - त्याला निकामी बनवते. दुर्दैवाने, काही प्रकरणांमध्ये, रुग्ण त्यांच्या औषधाच्या पथ्याचे पूर्णपणे पालन करतो. काही नकारात्मक गोष्टीही कार्टशी संबंधित आहेत. विषारी रेणू ज्यामुळे ‘ऑक्सिडेटिव्ह तणाव’ होतो आणि माइटोकॉन्ड्रिया, पेशींचे पॉवरहाऊस मधील कार्य कमी होते. परिणामी जळजळ आणि अवयवांचे नुकसान होऊ शकते. थेरपी थांबवणे हा देखील पर्याय नाही. कारण थेरपीच्या अनुपस्थितीत व्हायरस पुन्हा सक्रिय होऊ शकतो.
HIV मध्ये ऑक्सिडेटिव्ह ताण
MCB/CIDR मधील असोसिएट प्रोफेसर, लेखकअमित सिंग यांच्या मते, शास्त्रज्ञांनी अलीकडेच HIV-संक्रमित पेशींमध्ये H2S च्या उपस्थितीचे ऑक्सिडेटिव्ह ताण आणि माइटोकॉन्ड्रियल डिसफंक्शन या दोन्हींवर फायदेशीर परिणाम शोधण्यास सुरुवात केली आहे. सिंग यांच्या प्रयोगशाळेने एचआयव्ही संक्रमित पेशींमध्ये ऑक्सिडेटिव्ह ताण मोजण्यासाठी एक साधन विकसित केले. " रासायनिक एजंट N-acetylcysteine हे गुप्तपणे संक्रमित पेशींमधून HIV पुन्हा सक्रिय होण्यास सक्षम होते," तो स्पष्ट करतो. "नंतर एका जर्मन अभ्यासात N-acetylcysteine अंशतः H2S रेणू सोडवून कार्य करते.
अँटिऑक्सिडंट नॅनोझाइम
एचआयव्ही संसर्गादरम्यान अँटिऑक्सिडंट नॅनोझाइमद्वारे ऑक्सिडेटिव्ह तणावाचा प्रतिकार करण्याचे परिणाम देखील पाहिले गेले आहेत. "H2S देखील अँटिऑक्सिडंट रेणू म्हणून कार्य करतो. HIV संसर्गावरील H2S चे योगदान दर्शविण्यासाठी ऑक्सिडेटिव्ह तणाव आणि HIV वरील दृष्टीत बदल करण्याची गरज होती का हे पाहिले.
HIV मध्ये H2S ची भूमिका यापूर्वी शोधली गेली नसल्यामुळे, लेखकांना सुरवातीपासून प्रयोग सेट करावे लागले. "एचआयव्हीवरील वायूच्या रेणूच्या प्रभावाचा अभ्यास केल्याने आम्हाला नवीन मॉडेल सिस्टम तयार करणे आवश्यक आहे," असे एमसीबीमधील पीएचडी विद्यार्थी आणि या अभ्यासाचे पहिले लेखक वीरेंद्र कुमार पाल म्हणतात.
सेल लायन्सवर प्रयोग सुरू
"आम्ही 2019 मध्ये HIV रूग्णांनी दान केलेल्या पेशींवर जाण्यापूर्वी सेल लायन्सवर प्रयोग सुरू केले. बेंगळुरू मेडिकल कॉलेज आणि रिसर्च इन्स्टिट्यूटमधील आमचे सहकारी आणि CIDR मधील प्रो. अन्नपूर्णा व्याकर्णम यांच्या गटाने खूप मदत केली." पेशींमध्ये H2S शोधणे देखील सोपे काम नव्हते. "पारंपारिक बायोकेमिकल तंत्रांचा वापर करून H2S शोधता येत नसल्यामुळे, आम्हाला कलरमेट्रिक आणि फ्लोरोमेट्रिक तंत्रांचा वापर करावा लागला." संशोधकांनी आयव्हीआयव्ही-संक्रमित पेशींमध्ये H2S नैसर्गिक नैसर्गिक परिणामांचा अभ्यास केला. “आम्ही H2S चा परिणाम HIV ची पुनरावृत्ती: सक्रियता प्रतिकृती दडप करण्यासाठी फायदेशीर म्हणतात आणि माइटोकॉन्ड आरोग्य देखरेख आणि आमच्या (सेल्युलर) ऑक्सिडेटिव्ह घटक नष्ट करणे हे महत्वाचे आहे.
हेही वाचा - MOTO EDGE X30 Launch : लवकरच भारतात Moto Edge X30 स्मार्टफोन होणार लॉन्च
