પટનાઃ આજે 22મી સપ્ટેમ્બરે વિશ્વ ગેંડા દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે. આ દિવસ ગેંડાના સંરક્ષણને પ્રોત્સાહન આપવા અને તેની પ્રજાતિઓ વિશે લોકોને જાગૃત કરવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે ઉજવવામાં આવે છે. વર્ષ 2010માં પ્રથમ વખત વિશ્વ ગેંડા દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી. ગેંડા દિવસ નિમિત્તે પટનાના સંજય ગાંધી બાયોલોજિકલ પાર્કમાં પણ ભવ્ય કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે.
સેન્ટ્રલ ઝૂ ઓથોરિટી અનુસારઃ આ કાર્યક્રમમાં વન અને પર્યાવરણ મંત્રી તેજ પ્રતાપ યાદવ પણ હાજર રહેશે, જેઓ કાર્યક્રમના ઉદ્ઘાટન પહેલા ગેંડાને જોશે અને તેનું નિરીક્ષણ કરશે. પ્રાણી સંગ્રહાલયના ડિરેક્ટરે કહ્યું કે, પટના પ્રાણી સંગ્રહાલય ગેંડા સંરક્ષણ માટે ખૂબ પ્રખ્યાત છે. સેન્ટ્રલ ઝૂ ઓથોરિટી અનુસાર, પટના ગેંડા સંરક્ષણ માટેનું એક વિશેષ કેન્દ્ર છે. સંવર્ધન કાર્યક્રમ અહીં ચલાવવામાં આવે છે. ગેંડાનું સૌથી વધુ સંવર્ધન પટના પ્રાણીસંગ્રહાલયમાં થાય છે.
"અહીંનું વાતાવરણ ગેંડાઓ માટે ખૂબ અનુકૂળ છે. તેથી, અહીં પ્રજનન દર પણ સારો છે. મૃત્યુદર પણ ઓછો છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં પટના પ્રાણી સંગ્રહાલયમાંથી 50 થી વધુ ગેંડાઓને દેશના વિવિધ પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં મોકલવામાં આવ્યા છે અને વિદેશી દેશોમાં પણ. અન્ય પ્રાણીઓ વિનિમય કાર્યક્રમ હેઠળ પટના પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં લાવવામાં આવ્યા છે." -ડૉ. સત્યજીત કુમાર, ડાયરેક્ટર, પટના ઝૂ
ઈન્ડોનેશિયા લાવવામાં આવશે ઝેબ્રાઃ તમને જણાવી દઈએ કે પટના ઝૂમાં ઝેબ્રાની અછત છે. પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં એક જ ઝેબ્રા છે. આવી સ્થિતિમાં ઝેબ્રાની સંખ્યા વધારવા માટે ઈન્ડોનેશિયાથી ત્રણ ઝેબ્રા લાવવાની તૈયારી ચાલી રહી છે. તેના બદલામાં પટના પ્રાણી સંગ્રહાલયમાંથી નર ગેંડા આપવામાં આવશે. બિહાર સરકારના વન અને પર્યાવરણ વિભાગ તરફથી પણ મંજૂરી મળી ગઈ છે, પરંતુ ફાઈલ પર અંતિમ મહોર મારવાની બાકી છે. સૂત્રોનું માનીએ તો તેને ટૂંક સમયમાં મંજૂરી મળી જશે.
સમગ્ર વિશ્વમાં ગેંડા સંરક્ષણમાં નંબર 1ઃ પટના પ્રાણીસંગ્રહાલયમાં ગેંડાઓને અનુકૂળ વાતાવરણ મળી રહ્યું છે. આ જ કારણ છે કે અહીં ગેંડાની સંખ્યા વધી રહી છે. ભારતના અન્ય રાજ્યો ઉપરાંત પટના પ્રાણી સંગ્રહાલયમાંથી પણ ગેંડા વિદેશમાં મોકલવામાં આવ્યા છે. આ હોવા છતાં, પટનાના પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં ગેંડાની સંખ્યા 14 છે, જેમાંથી 7 નર અને 6 માદા છે, જેમાં બાળક ગેંડાનો સમાવેશ થાય છે. પટના પ્રાણી સંગ્રહાલય સમગ્ર વિશ્વમાં ગેંડા સંરક્ષણમાં નંબર વન છે. સેન ડિએગો, ઈન્ડોનેશિયામાં 13 ગેંડા બીજા સ્થાને છે.
દેશનું પ્રથમ ગેંડો સંવર્ધન કેન્દ્ર: પટનામાં ગેંડાઓની સંખ્યા અંગે, સેન્ટ્રલ ઝૂ ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયાએ પટનામાં દેશનું પ્રથમ ગેંડો સંવર્ધન કેન્દ્ર શરૂ કર્યું. આ કેન્દ્ર 3.5 એકરમાં ફેલાયેલું છે. આ સેન્ટર સેન્ટ્રલ ઝૂ ઓથોરિટીની મદદથી રૂ. 538.74 લાખના ખર્ચે બનાવવામાં આવ્યું હતું. તેમાં 25 ગેંડા રાખવાની ક્ષમતા છે. આગામી 5 વર્ષમાં ગેંડાની સંખ્યા 14થી વધારીને 20 કરવાનો લક્ષ્યાંક છે.
દેશ-વિદેશમાં મોકલવામાં આવે છે ગેંડાઃ તમને જણાવી દઈએ કે, 28 મે, 1979ના રોજ પટના પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં નર-માદા ગેંડાની જોડી લાવવામાં આવી હતી, જેમાં નર 2 વર્ષનો અને માદા 5 વર્ષની હતી. . આ પછી ત્રીજો ગેંડો 28 માર્ચ 1982ના રોજ લાવવામાં આવ્યો હતો. આ પછી ધીરે ધીરે અહીં ગેંડાની સંખ્યા વધતી ગઈ. દેશ-વિદેશના અન્ય પ્રાણીસંગ્રહાલયોમાં ગેંડા મોકલ્યા પછી પણ પટના પ્રાણીસંગ્રહાલય ગેંડાના સંરક્ષણમાં વિશ્વમાં નંબર વન છે.
આ પણ વાંચોઃ
