કેમ્બ્રિજ [યુકે] કેમ્બ્રિજના મનોચિકિત્સા વિભાગના સાથીદારો સાથે, ગુન્સ અને તેની ટીમે બાળકોમાં માનસિક સુખાકારીનું મૂલ્યાંકન (mental health disorders) કરવા માટે રોબોટ્સ ઉપયોગી સાધન બની શકે છે કે, કેમ તે જોવા માટે એક પ્રયોગ ડિઝાઇન કર્યો. તાજેતરના એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, યુવાનોમાં માનસિક સ્વાસ્થ્ય વિકૃતિઓનું નિદાન કરવા માટે રોબોટ્સ (robots diagnosing mental health disorders) માતાપિતા અહેવાલ અથવા સ્વ રિપોર્ટેડ પરીક્ષણો કરતાં વધુ અસરકારક હોઈ શકે છે. યુનિવર્સિટી ઓફ કેમ્બ્રિજના રોબોટીસ્ટ, કોમ્પ્યુટર વૈજ્ઞાનિકો અને મનોચિકિત્સકોની એક ટીમે 8 થી 13 વર્ષની વયના 28 બાળકો સાથે અભ્યાસ હાથ ધર્યો હતો અને દરેકની માનસિક સુખાકારીનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે માનક મનોવૈજ્ઞાનિક પ્રશ્નાવલિઓની શ્રેણીનું સંચાલન કરવા માટે બાળકના કદના માનવીય રોબોટને સંચાલિત કર્યા હતા.
માનસિક સ્વાસ્થ્ય મૂલ્યાંકન બાળકો રોબોટમાં વિશ્વાસ રાખવા તૈયાર હતા, કેટલાક કિસ્સાઓમાં રોબોટ સાથે માહિતી શેર કરી હતી, જે તેઓએ હજી સુધી ઑનલાઇન અથવા વ્યક્તિગત પ્રશ્નાવલિની પ્રમાણભૂત આકારણી પદ્ધતિ દ્વારા શેર કરી ન હતી. આ પ્રથમ વખત છે જ્યારે બાળકોમાં માનસિક સુખાકારીનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે રોબોટ્સનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે. સંશોધકો કહે છે કે, રોબોટ્સ માનસિક સ્વાસ્થ્ય મૂલ્યાંકનની પરંપરાગત પદ્ધતિઓમાં ઉપયોગી ઉમેરો હોઈ શકે છે, જો કે તેનો હેતુ વ્યાવસાયિક માનસિક સ્વાસ્થ્ય સહાયનો વિકલ્પ બનવાનો નથી. પરિણામો આજે (1 સપ્ટેમ્બર) નેપલ્સ, ઇટાલીમાં રોબોટ અને હ્યુમન ઇન્ટરેક્ટિવ કોમ્યુનિકેશન (RO MAN) પર 31મી IEEE ઇન્ટરનેશનલ કોન્ફરન્સમાં રજૂ કરવામાં આવશે.
બાળકોમાં ચિંતા અને હતાશા કોવિડ 19 રોગચાળા દરમિયાન, હોમસ્કૂલિંગ, નાણાકીય દબાણ અને સાથીદારો અને મિત્રોથી અલગતાએ ઘણા બાળકોના માનસિક સ્વાસ્થ્યને અસર કરી. જો કે, રોગચાળા પહેલા પણ, યુકેમાં બાળકોમાં ચિંતા અને હતાશા વધી રહી છે, પરંતુ માનસિક સુખાકારીને સંબોધવા માટેના સંસાધનો અને સમર્થન ગંભીર રીતે મર્યાદિત છે.
રોબોટિકસ પ્રોફેસર હેટિસ ગુન્સ, જેઓ કેમ્બ્રિજના કોમ્પ્યુટર સાયન્સ એન્ડ ટેક્નોલોજી વિભાગમાં અસરકારક બુદ્ધિ અને રોબોટિક્સ લેબોરેટરીનું નેતૃત્વ કરે છે, અભ્યાસ કરી રહ્યા છે કે, કેવી રીતે સામાજિક સહાયક રોબોટ્સ (SARs) નો પુખ્ત વયના લોકો માટે માનસિક સુખાકારીના કોચ તરીકે ઉપયોગ કરી શકાય. પરંતુ તાજેતરના વર્ષોમાં તે બાળકો માટે કેવી રીતે ફાયદાકારક હોઈ શકે તે અંગે પણ અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો છે.
હું માતા બન્યા પછી, બાળકો જેમ જેમ તેઓ મોટા થાય છે તેમ કેવી રીતે પોતાને વ્યક્ત કરે છે અને તે રોબોટિક્સમાં મારા કામ સાથે કેવી રીતે ઓવરલેપ થઈ શકે છે તેમાં મને વધુ રસ હતો. ગુનેસે કહ્યું. બાળકો તદ્દન સ્પર્શશીલ હોય છે, અને તેઓ ટેક્નોલોજી તરફ ખેંચાય છે. જો તેઓ સ્ક્રીન આધારિત ટૂલનો ઉપયોગ કરી રહ્યાં હોય, તો તેઓ ભૌતિક જગતમાંથી ખસી જાય છે. પરંતુ રોબોટ્સ સંપૂર્ણ છે કારણ કે, તેઓ ભૌતિક વિશ્વમાં છે, તેઓ વધુ ઇન્ટરેક્ટિવ, જેથી બાળકો વધુ વ્યસ્ત રહે.
માનસિક સુખાકારીનું મૂલ્યાંકન કેમ્બ્રિજના મનોચિકિત્સા વિભાગના સાથીદારો સાથે, ગુન્સ અને તેની ટીમે બાળકોમાં માનસિક સુખાકારીનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે રોબોટ્સ ઉપયોગી સાધન બની શકે છે કે, કેમ તે જોવા માટે એક પ્રયોગ ડિઝાઇન કર્યો. અભ્યાસના પ્રથમ લેખક, નિદા ઇતરત અબ્બાસીએ જણાવ્યું હતું કે, એવો સમય હોય છે જ્યારે પરંપરાગત પદ્ધતિઓ બાળકોમાં માનસિક સુખાકારીની ખામીઓને પકડી શકતી નથી, કારણ કે કેટલીકવાર ફેરફારો અતિ સૂક્ષ્મ હોય છે.અમે એ જોવા માંગીએ છીએ કે રોબોટ્સ આ પ્રક્રિયામાં મદદ કરી શકશે કે કેમ.
અવલોકન અભ્યાસ માટે, આઠથી 13 વર્ષની વય વચ્ચેના 28 સહભાગીઓએ નાઓ રોબોટ લગભગ 60 સેન્ટિમીટર ઊંચો હ્યુમનનોઇડ રોબોટ સાથે એક થી એક 45 મિનિટના સત્રમાં ભાગ લીધો હતો. માતા પિતા અથવા વાલી, સંશોધન ટીમના સભ્યો સાથે, બાજુના રૂમમાંથી અવલોકન કરે છે. દરેક સત્ર પહેલાં, બાળકો અને તેમના માતા પિતા અથવા વાલીએ દરેક બાળકની માનસિક સુખાકારીનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે માનક ઓનલાઈન પ્રશ્નાવલી પૂર્ણ કરી. દરેક સત્ર દરમિયાન, રોબોટે ચાર જુદા જુદા કાર્યો કર્યા હતાં.
1) છેલ્લા અઠવાડિયે ખુશ અને ઉદાસી યાદો વિશે ખુલ્લા પ્રશ્નો પૂછ્યા
2) ટૂંકા મૂડ અને લાગણીઓ પ્રશ્નાવલિ (SMFQ) સંચાલિત
3) ચિલ્ડ્રન્સ એપરસેપ્શન ટેસ્ટ (CAT) દ્વારા પ્રેરિત ચિત્ર કાર્યનું સંચાલન કરે છે, જ્યાં બાળકોને બતાવેલ ચિત્રો સંબંધિત પ્રશ્નોના જવાબ આપવા માટે કહેવામાં આવે છે
4) સામાન્ય ચિંતા, ગભરાટના વિકાર અને નીચા મૂડ માટે સુધારેલા બાળકોની ચિંતા અને ડિપ્રેશન સ્કેલ (RCADS) નું સંચાલન કર્યું.
વાર્તાલાપ SMFQ ને અનુસરીને બાળકોને ત્રણ અલગ અલગ જૂથોમાં વિભાજિત કરવામાં આવ્યા હતા, તે મુજબ તેઓ તેમની માનસિક સુખાકારી સાથે કેવી રીતે સંઘર્ષ કરી રહ્યા હતા. સહભાગીઓએ સમગ્ર સત્ર દરમિયાન રોબોટ સાથે વાત કરીને અથવા રોબોટના હાથ અને પગ પરના સેન્સરને સ્પર્શ કરીને તેની સાથે વાર્તાલાપ કર્યો. વધારાના સેન્સર્સે સત્ર દરમિયાન સહભાગીઓના ધબકારા, માથા અને આંખની હિલચાલને ટ્રેક કરી. અભ્યાસમાં ભાગ લેનારા બધાએ કહ્યું કે, તેઓને રોબોટ સાથે વાત કરવામાં મજા આવી. કેટલાકે રોબોટ સાથે એવી માહિતી શેર કરી કે, જે તેમણે રૂબરૂમાં કે ઓનલાઈન પ્રશ્નાવલી પર શેર કરી ન હતી.
રોબોટ્સ સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું કે, વિવિધ સ્તરની સુખાકારીની ચિંતા ધરાવતા બાળકો રોબોટ સાથે અલગ રીતે સંપર્ક કરે છે. જે બાળકો કદાચ માનસિક સુખાકારી સંબંધિત સમસ્યાઓ અનુભવતા ન હોય તેમના માટે, સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું કે, રોબોટ સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરવાથી પ્રશ્નાવલિને વધુ હકારાત્મક પ્રતિભાવ રેટિંગ મળે છે. જો કે, જે બાળકો સુખાકારી સંબંધિત ચિંતાઓ અનુભવી રહ્યા હોય, રોબોટે તેમને તેમની સાચી લાગણીઓ અને અનુભવો જાહેર કરવામાં સક્ષમ બનાવ્યા હશે, જેના કારણે પ્રશ્નાવલીને વધુ નકારાત્મક પ્રતિભાવ રેટિંગ મળે છે.
રોબોટ્સ મૂલ્યાંકન ઉપયોગી સાધન અબ્બાસીએ કહ્યું, અમે જે રોબોટનો ઉપયોગ કરીએ છીએ તે બાળકોના કદનો અને સંપૂર્ણપણે બિન જોખમી હોવાથી, બાળકો રોબોટને વિશ્વાસુ તરીકે જોઈ શકે છે. તેઓને લાગે છે કે, જો તેઓ તેની સાથે રહસ્યો શેર કરશે તો તેઓ મુશ્કેલીમાં નહીં આવે, અબ્બાસીએ કહ્યું. અન્ય સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે, બાળકો ખાનગી માહિતી જાહેર કરે તેવી શક્યતા વધુ હોય છે. જેમ કે, તેઓને ગુંડાગીરી કરવામાં આવી રહી છે. ઉદાહરણ તરીકે પુખ્ત વયના લોકો કરતા રોબોટને. સંશોધકો કહે છે કે, જ્યારે તેમના પરિણામો દર્શાવે છે કે, રોબોટ્સ બાળકોના મનોવૈજ્ઞાનિક મૂલ્યાંકન માટે ઉપયોગી સાધન બની શકે છે.
રિસર્ચ સેન્ટર દ્વારા ટેકો સહ લેખક ડૉ. માઇકોલ સ્પિટેલે જણાવ્યું હતું, અમે મનોવૈજ્ઞાનિકો અથવા અન્ય માનસિક સ્વાસ્થ્ય વ્યાવસાયિકોને રોબોટ્સ સાથે બદલવાનો કોઈ ઇરાદો ધરાવતા નથી, કારણ કે, તેમની કુશળતા રોબોટ કરી શકે તે કંઈપણ કરતાં વધુ છે. જો કે, અમારું કાર્ય સૂચવે છે કે, રોબોટ્સ બાળકોને ખોલવામાં અને એવી વસ્તુઓ શેર કરવામાં મદદ કરવા માટે ઉપયોગી સાધન બની શકે છે જે તેઓ શરૂઆતમાં શેર કરવામાં આરામદાયક ન હોય. સંશોધકો કહે છે કે, તેઓ ભવિષ્યમાં વધુ સહભાગીઓનો સમાવેશ કરીને અને સમય જતાં તેમને અનુસરીને તેમના સર્વેક્ષણને વિસ્તૃત કરવાની આશા રાખે છે. તેઓ એ પણ તપાસ કરી રહ્યા છે કે, જો બાળકો વિડિયો ચેટ દ્વારા રોબોટ સાથે સંપર્ક કરે તો સમાન પરિણામો પ્રાપ્ત કરી શકાય છે કે કેમ. સંશોધનને અમુક અંશે એન્જિનિયરિંગ એન્ડ ફિઝિકલ સાયન્સ રિસર્ચ કાઉન્સિલ (EPSRC), UK રિસર્ચ એન્ડ ઇનોવેશન (UKRI) અને NIHR કેમ્બ્રિજ બાયોમેડિકલ રિસર્ચ સેન્ટર દ્વારા ટેકો આપવામાં આવ્યો હતો.
