હૈદરાબાદ: આયુર્વેદમાં, શરીરમાંથી હાનિકારક (oral health problems) તત્વોને દૂર કરવા માટે પંચકર્મ વગેરે જેવી અનેક પ્રકારની શુદ્ધિકરણ પ્રવૃત્તિઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આવી જ એક પ્રવૃત્તિ છે તેલ ખેંચવાની, જે મોઢાના શુદ્ધિકરણ માટે એટલે કે મોઢાને જંતુમુક્ત બનાવવા માટે ઉપયોગી માનવામાં આવે છે. આયુર્વેદાચાર્ય માને છે કે તેલ ખેંચવું (oil pulling benefits) કુદરતી રીતે દાંત અને પેઢાં સહિત સમગ્ર મૌખિક(મોંઢા) સ્વાસ્થ્યને જાળવવામાં ઘણી મદદ કરે છે. ઓઇલ પુલિંગ એ ઓરલ હેલ્થ માટે ફાયદાકારક છે.
આ પણ વાંચો: દેશમાં કોરોનાવાયરસ ચેપ માટે સારવાર હેઠળ દર્દીઓની સંખ્યામાં થયો થોડો વધારો
કવલધરન અને ગંડુશા: તેલ ખેંચવું શું છે અને તેના ફાયદા આયુર્વેદ શાલા હરિદ્વાર હરિદ્વારના ડૉ. સુનિલ શાસ્ત્રી (આયુર્વેદ શાસ્ત્રી ચિકિત્સક ડૉ. સુનિલ શાસ્ત્રી) જણાવે છે કે, આ બહુ જૂની પદ્ધતિ છે જેનો ચરક સંહિતામાં પણ ઉલ્લેખ છે. આયુર્વેદમાં, મુખ્યત્વે તેલ ખેંચવાની બે પ્રવૃત્તિઓ પ્રચલિત છે, કવલધરન અને ગંડુશ અથવા ગંડુશા. કેવલધરન અથવા ગંડુશા બંને પ્રક્રિયાઓ મૌખિક સંભાળ માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. બંને પ્રક્રિયાઓ લગભગ સમાન છે, તેમની વચ્ચે માત્ર એટલો જ તફાવત છે કે ગંડુશામાં તેલ મોંમાં ભરીને થોડીવાર માટે છોડી દેવામાં આવે છે. તેને મોંમાં હલાવવામાં આવતું નથી, અને પછી તેને બહાર કાઢીને કેવલધરનમાં મોઢામાં થોડીવાર માટે તેલથી ધોઈ નાખવામાં આવે છે.
પાયોરિયા જેવી સમસ્યા: ડૉ. સુનિલ શાસ્ત્રી હરિદ્વાર સમજાવે છે કે, આ બંને પ્રવૃત્તિઓ કરવા માટે સવારનો સૌથી આદર્શ સમય માનવામાં આવે છે. સવારે ખાલી પેટ તેલ ખેંચવાથી મોઢામાં રહેલા કીટાણુઓ સાફ થઈ જાય છે. આ પ્રક્રિયાને યોગ્ય રીતે કરવાથી માત્ર દાંત અને પેઢાંની તંદુરસ્તી (દાંત અને પેઢાંની તંદુરસ્તી) જાળવવામાં આવતી નથી, પરંતુ પોલાણ, દાંત પીળા પડવા અને પાયોરિયા જેવી સમસ્યાઓ અટકાવવામાં આવે છે, દાંતની ચમક (દાંતની ચમક) રહે છે, મોઢાની દુર્ગંધ (મોંમાંથી દુર્ગંધની સમસ્યા) દૂર થાય છે. ઘટાડો થાય છે, (ગળામાં ઈન્ફેક્શન) ગળામાં ઈન્ફેક્શન અને (ENT પ્રોબ્લેમ્સ) નાક-કાનની સમસ્યાઓથી બચે છે, અને ચહેરાની ચમક (ચહેરાનો ગ્લો) વધે છે.
આ પણ વાંચો: ચીન કોવિડના સબવેરિયન્ટનો રાફડો ફાટ્યો, હવે મગજને અસર કરતા વાયરસ
પાચન સંબંધી સમસ્યા: આ સિવાય તેલ ખેંચવાથી પાચન સંબંધી સમસ્યાઓ પણ અટકે છે. વાસ્તવમાં, આપણે જે કંઈ પણ ખાઈએ છીએ કે પીએ છીએ તે પહેલા આપણા મોં દ્વારા આપણા શરીરમાં પ્રવેશે છે. આવી સ્થિતિમાં, મોંને યોગ્ય રીતે સાફ ન કરવાને કારણે, ખોરાક દાંતમાં અથવા મોંની કિનારીઓમાં અટવાઇ જાય છે, જે સમય સાથે સડવા લાગે છે. આવી સ્થિતિમાં અથવા જ્યારે મોઢામાં કોઈ રોગ અથવા અન્ય કોઈ સમસ્યા હોય, ત્યારે મોંમાં રોગ પેદા કરતા હાનિકારક બેક્ટેરિયા વધવા લાગે છે. જે ક્યારેક મોઢામાં પહેલાથી જ રહેલા સારા બેક્ટેરિયાની ખોટ કે ઉણપનું કારણ પણ બને છે. જેના કારણે દાંત અને પેઢા સડવા, દુખાવો, મોઢામાં દુર્ગંધ અને મોઢામાં લાળ સંબંધિત સમસ્યાઓ જેવી બીમારીઓનો ખતરો વધી જાય છે. આ સિવાય જ્યારે ખોરાક મોંમાંથી પસાર થાય છે, ત્યારે તેની સાથે હાનિકારક બેક્ટેરિયા પણ શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે, જે શરીરમાં અન્ય ઘણી સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. તેથી જ હંમેશા મોંને સ્વચ્છ રાખવા અને તેના સ્વાસ્થ્યને સ્વસ્થ રાખવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. આ કામમાં તેલ ખેંચવું ખૂબ જ ઉપયોગી છે કારણ કે આ પ્રક્રિયામાં જ્યારે તેલથી કોગળા કરવામાં આવે છે ત્યારે તેલની સાથે મોંમાં રહેલા હાનિકારક બેક્ટેરિયા અને કીટાણુઓ પણ મોંમાંથી બહાર નીકળી જાય છે અને મોં બરાબર સાફ થાય છે.
નાળિયેરનું તેલના ફાયદા: તેલ ખેંચવાની સાચી રીત ડૉ. સુનિલ શાસ્ત્રી સમજાવે છે કે, તેલ ખેંચવાનું યોગ્ય રીતે કરવું ખૂબ જ જરૂરી છે અને તમામ સાવચેતી જાણ્યા પછી જેમ કે કોગળા યોગ્ય અને તાજા તેલથી કરવા જોઈએ, તેલ પેટમાં ન જવું જોઈએ. કોગળા દરમિયાન અથવા પછી. તે સમજાવે છે કે નાળિયેરનું તેલ અને તલનું તેલ તેલ ખેંચવા માટે આદર્શ માનવામાં આવે છે, પરંતુ આ માટે ઓલિવ તેલ, સૂર્યમુખી તેલ અથવા કોઈપણ ખાદ્ય તેલનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
મોંઢાની સ્વચ્છતા: ઓઈલ પુલિંગની સાચી રીત સમજાવતા તેઓ કહે છે કે, કાવલધરનમાં આપણે બ્રશ કર્યા પછી જે રીતે પાણીથી કરીએ છીએ તેવી જ રીતે એક ચમચી તેલથી 15 થી 20 મિનિટ સુધી કોગળા કરવા જોઈએ. જ્યારે કોગળા કરતી વખતે મોઢામાંનું તેલ પાતળું અને આછું સફેદ રંગનું થઈ જાય ત્યારે તેને મોંમાંથી બહાર કાઢી લેવું જોઈએ. બીજી તરફ, ગાંડુશામાં મોંમાં તેલ ભરીને મોં હલ્યા વગર 5-10 મિનિટ માટે છોડી દેવું જોઈએ. ત્યાર બાદ તેલને મોઢામાંથી કાઢી લેવું જોઈએ. બંને પ્રક્રિયાઓ પછી, હુંફાળા પાણીથી સારી રીતે ધોઈ લો. તે સમજાવે છે કે તેલ ખેંચવા માટે હંમેશા શુદ્ધ અને તાજું તેલ વાપરવું જોઈએ. આ સિવાય નાના બાળકો અને જે લોકોને તેલની એલર્જી હોય અથવા મોઢામાં કોઈ રોગ હોય તેમણે તેલ ખેંચવું નહીં.
