નવી દિલ્હી: આ વર્ષે ઓમિક્રોન (Omicron XBB sub variant)ની આગેવાની હેઠળના કોવિડ તરંગથી મૃત્યુ દર ગયા વર્ષના ડેલ્ટા કોવિડ તરંગ કરતા ઘણો ઓછો હતો. નેશનલ IMA કોવિડ ટાસ્ક ફોર્સના સહ અધ્યક્ષ ડૉ. રાજીવ જયદેવન (Dr Rajeev Jayadevan National IMA Covid Task Force)ના જણાવ્યા અનુસાર, આ નીચી ગંભીરતા અને જોખમનું સ્તર સમગ્ર ભારતમાં ઓછા બૂસ્ટર ડોઝને કારણે હોઈ શકે છે. IANS સાથે વાત કરતા જયદેવને બૂસ્ટરના ત્રીજા ડોઝ વિશે માહિતી આપી.
બૂસ્ટર ડોઝ મફતમાં આપ્યા: સરકારે આઝાદીના 75મા વર્ષની ઉજવણી નિમિત્તે તારીખ 15મી જુલાઈથી 75 દિવસ માટે તમામ પુખ્ત વયના લોકોને કોવિડ 19 સામે બૂસ્ટર ડોઝ મફતમાં આપ્યો હતો. સત્તાવાર માહિતી અનુસાર 75 દિવસની ફ્રી ડ્રાઇવ દરમિયાન રસીના ત્રીજા ડોઝની માંગમાં નોંધપાત્ર વધારો જોવા મળ્યો હતો અને પાત્ર વસ્તીના કવરેજને 8 ટકાથી વધારીને 27 ટકા પર લાવ્યા હતા. આ 75 દિવસમાં કુલ 159.2 મિલિયન નિવારક ડોઝ આપવામાં આવ્યા હતા. સામાન્ય વસ્તીમાં બૂસ્ટર ડોઝનો દર ઓછો હતો.
રોગપ્રતિકારક શક્તિ પર અસર: ડૉ. રાજીવ જયદેવને જણાવ્યું હતું કે, ભારતમાં મોટાભાગના પુખ્ત વયના લોકોને સંપૂર્ણ રસી આપવામાં આવી છે અને ઘણાને કુદરતી ચેપ પણ લાગ્યો છે. સમુદાયમાં પૂરતી રોગપ્રતિકારક શક્તિ પ્રવર્તે છે. જે આ સમયે ભારતના મોટાભાગના ભાગોમાં કોવિડના ઓછા હોસ્પિટલમાં કેસ લોડનું સંભવિત કારણ છે. બૂસ્ટર ડોઝ રોગપ્રતિકારક શક્તિને પુનઃસ્થાપિત કરે છે અને કેટલાક મહિનાઓ માટે મ્યુકોસલ રોગપ્રતિકારક શક્તિને પણ વધારે છે. પરંતુ ભારતમાં વપરાતી રસીઓ પશ્ચિમમાં વપરાતી રસીઓ કરતાં અલગ છે. બૂસ્ટરના ઉપયોગને પગલે અમારી વસ્તીમાં ક્લિનિકલ પરિણામો અંગેના અભ્યાસો પણ અમે પ્રકાશિત કર્યા નથી.
સંશોધનો ભારતમાં લાગુ પડતા નથી: પશ્ચિમી સંશોધનના તારણો ભારતમાં લાગુ પડતા નથી. દેશની બહારના બૂસ્ટર અંગે તેમણે જણાવ્યું હતું કે, પશ્ચિમી દેશોના બૂસ્ટર અભ્યાસો મુખ્યત્વે mRNA રસીઓ પર આધારિત છે. જેનો ભારતમાં ઉપયોગ થયો નથી. તેથી પશ્ચિમી સંશોધનના તારણો ભારતીય પરિદ્રશ્યમાં લાગુ કરી શકાય નહીં. વધુમાં પશ્ચિમી દેશોમાં વપરાતા બૂસ્ટર્સ હવે ઓમિક્રોન પર આધારિત છે, જે વાયરસના વધુ તાજેતરના પ્રકાર છે. જો કે, વાસ્તવિક લોકોમાં ઉપયોગમાં લેવાતી વખતે આવા દ્વિભાષી બૂસ્ટર મૂળ કરતાં વધુ સારા છે કે, કેમ તે જોવાનું રહે છે.
નવીનતમ પ્રકારો ઓછા ગંભીર: ડૉ. રાજીવ જયદેવને જણાવ્યું હતું કે, અમે થોડા ભાગ્યશાળી છીએ કે, નવીનતમ પ્રકારો ઓમિક્રોન કરતાં ઓછા ગંભીર છે અને તેના ઘણા સબલાઇનેજ જેમ કે, Ba.2.75 અને XBB ડેલ્ટા, જો કે વધુ ચેપી અને રોગપ્રતિકારક છે. અગત્યની રીતે ઓમિક્રોન સબલાઇનેજ ડેલ્ટા કરતાં ફેફસાંને ઓછું નુકસાન પહોંચાડે છે. આ નવા વાયરસમાં સતત વિકાસ થઈ રહ્યો છે. જેના કારણે લોકો હજુ પણ અજાણ છે. Omicron કરતાં અલગ જૈવિક ગુણધર્મ ધરાવનાર કોઈપણ નવા પ્રકારોને શોધવા અને તેની જાણ કરવા માટે સક્રિય દેખરેખ જરૂરી છે. આપણે એ પણ નોંધવું જોઈએ કે, નવા વેરિઅન્ટને ગ્લોબ કવર કરવામાં ઘણો ઓછો સમય લાગે છે.
બૂસ્ટરનો સૌથી વધુ ફાયદો: ડૉ. જયદેવને સલાહ આપી મ્યુકોસલ રસીઓ પ્રમાણમાં નવી છે. તેઓ નાક અને ગળામાં રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. જે વાઈરસ માટે પ્રવેશ બિંદુ છે અને ચેપ અને સંક્રમણનું જોખમ ઘટાડી શકે છે. તેની બૂસ્ટર તરીકેની ભૂમિકા પણ છે. જો કે, તેઓ કેટલા અસરકારક અને સલામત છે તેના પર મોટા પાયે અભ્યાસની રાહ જોવાઈ રહી છે. વૃદ્ધો સહિત લોકોને બૂસ્ટરના ઉપયોગથી સૌથી વધુ ફાયદો થવાની સંભાવના છે.
