નવી દિલ્હી: સહકાર મંત્રી અમિત શાહે શનિવારે જણાવ્યું હતું કે મલ્ટી-સ્ટેટ કોઓપરેટિવ સોસાયટીઝ (MSCS) પરના કાયદામાં સુધારો કરવા માટે વ્યાપારમાં સરળતા લાવવા માટેનું બિલ 20 જુલાઈથી શરૂ થતા સંસદના ચોમાસુ સત્રમાં આવશે. 17મી ભારતીય સહકારી કોંગ્રેસમાં બોલતા અહીં આંતરરાષ્ટ્રીય સહકારી દિવસના અવસરે શાહે જણાવ્યું હતું કે 26 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોએ પ્રાથમિક કૃષિ ધિરાણ મંડળીઓ (PACS) માટેના ડ્રાફ્ટ મોડલ પેટા-નિયમો અપનાવ્યા છે, જેનો અર્થ છે કે દેશના મોટા ભાગમાં સમાન પેટા-નિયમો હશે. સપ્ટેમ્બર થી. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે સરકાર એક નવો સહકારી કાયદો ઘડવા માંગે છે જે આગામી 25 વર્ષમાં આ ક્ષેત્રના વિસ્તરણમાં મદદ કરશે. તે એક સહકારી યુનિવર્સિટી સ્થાપવાનું પણ આયોજન કરી રહ્યું છે જેના માટે આંતર-મંત્રાલય ચર્ચાઓ શરૂ કરવામાં આવી છે.
સહકારી ક્ષેત્રમાં ઘણા ફેરફારો: 6 જુલાઈ, 2021 ના રોજ એક અલગ સહકાર મંત્રાલયની રચના પછી, મંત્રીએ કહ્યું, સહકારી ક્ષેત્રમાં ઘણા ફેરફારો શક્ય બન્યા છે, અને ભવિષ્યમાં ફેરફારો થતા રહેશે. સૌ પ્રથમ, બંધારણીય માળખામાં, સરકારે રાજ્યો અને કેન્દ્રના અધિકારોને ખલેલ પહોંચાડ્યા વિના સહકારી કાયદામાં એકરૂપતા લાવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. શાહે કહ્યું, "(વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી) જીની પહેલથી, બહુ-રાજ્ય સહકારી મંડળી અધિનિયમમાં સુધારાનું કામ સંસદીય સમિતિ દ્વારા સર્વસંમતિથી કરવામાં આવ્યું છે. આ કાયદો આ સત્રમાં જ લાવવામાં આવશે," 2022 સુધારો બિલ બંધારણની કેટલીક જોગવાઈઓ સાથે સંરેખિત કરવા અને સહકારી મંડળીઓની કામગીરી અને શાસન સાથેની ચિંતાઓને દૂર કરવા માટે કાયદામાં સુધારો કરવા માંગે છે.
15 માર્ચ, 2023 ના રોજ તેનો અહેવાલ રજૂ કર્યો: બિલને 20 ડિસેમ્બર, 2022 ના રોજ સંયુક્ત સમિતિને મોકલવામાં આવ્યું હતું, અને સમિતિએ 15 માર્ચ, 2023 ના રોજ તેનો અહેવાલ રજૂ કર્યો હતો, જે બિલની મોટાભાગની જોગવાઈઓ સાથે સંમત હતો. તે સિવાય મંત્રીએ કહ્યું કે PACS ના દેશમાં અલગ-અલગ પેટા-નિયમો છે. એકરૂપતા લાવવા માટે, સહકાર મંત્રાલય મોડેલ પેટા-નિયમો સાથે બહાર આવ્યું. "મને એ જણાવતા આનંદ થાય છે કે 26 રાજ્યો/ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોએ PACS પરના મોડલ પેટા-નિયમોને અપનાવ્યા છે. લગભગ 85 ટકા PACS સપ્ટેમ્બરથી એક જ પેટા-નિયમોને અનુસરશે," તેમણે કહ્યું. PACS ના કાર્યનો વ્યાપ હવે વિસ્તર્યો છે એમ જણાવતા મંત્રીએ કહ્યું કે તેઓ ડેરી અને ફિશરી જેવા વિવિધ ક્ષેત્રોમાં કામ કરી શકે છે અને આનાથી તેઓ સરળતાથી વિસ્તરણ કરી શકશે.
સહકારી સંસ્થાઓનો ડેટાબેઝ: કામના ઘણા ક્ષેત્રો PACS સાથે જોડાયેલા છે. ઉદાહરણ તરીકે, સામાન્ય સેવા કેન્દ્ર માત્ર PACS ને સક્ષમ બનાવશે નહીં પરંતુ ગ્રામીણ ભારતનો આત્મા બનશે. ગ્રામ્ય સ્તરે પીએસી અનાજ સંગ્રહ પ્રોજેક્ટની રચનામાં સામેલ થઈ રહ્યા છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. સરકાર દેશમાં સહકારી સંસ્થાઓનો ડેટાબેઝ પણ બનાવી રહી છે અને આનું 90 ટકા કામ હવે પૂર્ણ થઈ ગયું છે. એક બટન પર ક્લિક કરવાથી મંત્રાલયના રજિસ્ટ્રાર અથવા અધિકારી સહકારી સંસ્થાઓની વિગતો વિશે જાણી શકશે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. ડેટાબેઝ માત્ર દરેક સહકારીનું સ્થાન ઓળખવામાં મદદ કરશે નહીં પરંતુ વિસ્તરણ કાર્ય માટે વ્યૂહરચના તૈયાર કરવામાં પણ મદદ કરશે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.
3 લાખ PACS: "હાલમાં, દેશમાં 55,000 PACS છે. અમારું લક્ષ્ય આગામી ત્રણ વર્ષમાં 3 લાખ PACS સ્થાપિત કરવાનું છે. દરેક પંચાયતમાં એક PACS હશે. તો જ સહકારીનો પાયો મજબૂત થશે," શાહે નોંધ્યું. અન્ય પહેલોની યાદી આપતા મંત્રીએ કહ્યું કે સહકારી સંસ્થાઓને એલપીજી અને ખાતર વિતરકો, પેટ્રોલ પંપ અને જનઔષધિ કેન્દ્ર ઓપરેટર્સ બનવાની મંજૂરી છે. તેઓ સરકારી ઈ-માર્કેટપ્લેસ (GeM) પર પણ છે. જ્યારે કરની વાત આવે છે, ત્યારે તેમણે કહ્યું હતું કે સહકારી સંસ્થાઓને ખાનગી કંપનીઓની સમાન ગણવામાં આવતી નથી. જો કે, મોદી સરકારે મતભેદો દૂર કર્યા છે અને તેમને સહકારી સંસ્થાઓની સમકક્ષ લાવ્યા છે.
ખાંડમાં 35 ટકાથી વધુ હિસ્સો: સુગર કોઓપરેટિવ મિલોના લગભગ રૂ. 15,000 કરોડનો ટેક્સ વિવાદ પણ ઉકેલાઈ ગયો છે. સરકારે કાયદા હેઠળ સુનિશ્ચિત કર્યું છે કે ભવિષ્યમાં આવા વિવાદો ઉભા ન થાય. સહકારી ક્ષેત્રે દેશમાં ઘણું યોગદાન આપ્યું છે એમ જણાવતા શાહે કહ્યું કે તે ધિરાણ વિતરણની અર્થવ્યવસ્થામાં લગભગ 29 ટકા, ખાતર વિતરણમાં 35 ટકા, ખાતર ઉત્પાદનમાં 25 ટકા, ખાંડમાં 35 ટકાથી વધુ હિસ્સો ધરાવે છે. દૂધની પ્રાપ્તિ, વેચાણ અને ઉત્પાદનમાં સહકારી સંસ્થાઓનું ઉત્પાદન અને હિસ્સો 15 ટકાને સ્પર્શે છે. "અમે દેશના જીડીપીમાં સહકારી સંસ્થાઓનું યોગદાન વધારશું. આપણે પારદર્શિતા અને પરિવર્તનને સ્વીકારીને આગળ વધવાની જરૂર છે," તેમણે ઉમેર્યું.
