ન્યુઝ ડેસ્ક : ભારતીય અવકાશ વિજ્ઞાનીઓએ યુવાન તારાઓના અત્યંત દુર્લભ જૂથમાં એક નવો સભ્ય (તારો) જોયો છે જે એપિસોડિક વૃદ્ધિ દર્શાવે છે. આનો અર્થ એ થયો કે આ તારાઓ ગુરુત્વાકર્ષણના પ્રભાવ હેઠળ બ્રહ્માંડના દ્રવ્યોના એકસાથે આવવાને કારણે વિશાળ તારાઓમાં વિકાસ પામી રહ્યા છે. આવા દુર્લભ તારાઓએ તાજેતરના સમયમાં સ્ટાર બનાવતા સમુદાયમાં નોંધપાત્ર રસ મેળવ્યો છે. ભારતીય અવકાશ વૈજ્ઞાનિકો દ્વારા કરવામાં આવેલ આ અભ્યાસ તારાઓના આ જૂથ અને તેમની રચનાની પદ્ધતિની વધુ વિગતવાર તપાસ કરવામાં મદદ કરી શકે છે.
તારાઓ શું એકત્રિત કરી રહ્યા છે? - એપિસોડિક અભિવૃદ્ધિ યુવાન તારાઓ ઓછા દળના યુવાન તારાઓ છે જેણે તેમના કોરમાં હાઇડ્રોજન ફ્યુઝન શરૂ કર્યું નથી અને તે ગુરુત્વાકર્ષણ સંકોચન અને ડ્યુટેરિયમ ફ્યુઝન દ્વારા સંચાલિત છે, જે તારાના પૂર્વ-મુખ્ય-ક્રમ તબક્કા છે. આ પૂર્વ-મુખ્ય ક્રમના તારાઓ ડિસ્કથી ઘેરાયેલા છે. આ ડિસ્ક દ્રવ્ય મેળવવા માટે તારાની આસપાસના ગેસ અને ધૂળના ડિસ્ક આકારના પ્રદેશમાંથી સતત પદાર્થ પર ફિડ કરે છે. આ પ્રક્રિયાને તારાની પરિપત્ર ડિસ્કમાંથી સામૂહિક વૃદ્ધિ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તારા નિર્માણની આ કોસ્મિક ઘટનામાં શું થાય છે કે આ તારાઓના ખોરાકનો દર વધે છે. આ પ્રક્રિયાને તેમની પરિપત્ર ડિસ્કમાંથી સામૂહિક વૃદ્ધિના સમયગાળા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આવા એપિસોડ દરમિયાન, ઓપ્ટિકલ બેન્ડમાં તારાની ચમક 4-6 ગણી વધી જાય છે. અત્યાર સુધીમાં અવકાશ વૈજ્ઞાનિક સમુદાય દ્વારા તારાઓના આવા 25 દુર્લભ સમૂહોની શોધ કરવામાં આવી છે.
ત્રણ ભારતીય સંસ્થાઓએ આ શોધમાં ફાળો આપ્યો - Gaia 20eae ની શોધ આર્યભટ્ટ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઑબ્ઝર્વેશનલ સાયન્સ (ARIES) ના ભારતીય ખગોળશાસ્ત્રીઓ દ્વારા કરવામાં આવી છે, જેમાં ટાટા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ફન્ડામેન્ટલ રિસર્ચ (TIFR) અને ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ એસ્ટ્રોફિઝિક્સ (IIA)ના વૈજ્ઞાનિકોનો સમાવેશ થાય છે. જે પ્રાસંગિક રીતે યંગ સ્ટાર્સના નવીનતમ સભ્ય છે. ભારતીય વૈજ્ઞાનિકોએ એક આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રયાસ હેઠળ આ શોધ કરી છે. આર્યભટ્ટ સંશોધન સંસ્થા એ ભારત સરકારના વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગ હેઠળની એક સ્વાયત્ત સંસ્થા છે. ઑગસ્ટ 2020માં ગાઇઆ ફોટોમેટ્રિક એલર્ટ સિસ્ટમ- એક આકાશી સર્વેક્ષણ કે જે ક્ષણિક ઑબ્જેક્ટ્સને સક્રિયપણે શોધે છે અને તે શોધે છે તે ક્ષણિકોની સંખ્યા પર દૈનિક અહેવાલ પ્રકાશિત કરે છે. તેમના દ્વારા પ્રકાશિત અહેવાલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે Gaia 20eae 4.5 ગણો વધુ તેજસ્વી છે. આ એપિસોડિક વૃદ્ધિની શક્યતા દર્શાવે છે.
નિષ્ણાતોનો મત - અર્પણ ઘોષની આગેવાની હેઠળ ભારતીય વૈજ્ઞાનિકોની એક ટીમ, પીએચડી વિદ્યાર્થી ડૉ. જોક સાથે ARIES ના ડૉ. સૌરભ શર્મા, કેપી નિનાન પેન્સિલવેનિયા સ્ટેટ યુનિવર્સિટી, યુએસએ, ડૉ. ડી.કે. ઓઝા TIFR, મુંબઈ, ડૉ. બી.સી. ભટ્ટ IIA, બેંગલુરુ અને જાન્યુ. ચેતવણી મળ્યા પછી તરત જ આંતરરાષ્ટ્રીય યુનિવર્સિટીઓના અન્ય અવકાશ વૈજ્ઞાનિકોએ Gaia 20EA નું નિરીક્ષણ કરવાનું શરૂ કર્યું છે. આ જૂથમાં પ્રિન્સટન યુનિવર્સિટી, યુનિવર્સિટી ઓફ ઓક્લાહોમા, જ્હોન હોપકિન્સ યુનિવર્સિટી, યુનિવર્સિટી ઓફ કેલિફોર્નિયા અને સ્પેસ ટેલિસ્કોપ સાયન્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, યુએસએ, થાઇલેન્ડની નેશનલ એસ્ટ્રોનોમિકલ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ અને મેક્વેરી યુનિવર્સિટી, ઓસ્ટ્રેલિયાના વૈજ્ઞાનિકો અને સંશોધકોનો પણ સમાવેશ થાય છે.
શોધમાં ભારતનું યોગદાન - ખગોળશાસ્ત્રીઓની ટીમે એક સાથે આંતરરાષ્ટ્રીય સુવિધાઓનો ઉપયોગ કર્યો હતો જેમ કે 1.3m દેવસ્થલ ફાસ્ટ ઓપ્ટિકલ ટેલિસ્કોપ, 3.6m દેવસ્થલ ઓપ્ટિકલ ટેલિસ્કોપ, 2m હિમાલયન ચંદ્ર ટેલિસ્કોપ, અને 10m HET ટેલિસ્કોપ અને 0.5m ARC ટેલિસ્કોપ અને 0.5m ARC ટેલિસ્કોપને ફોટો અને મેટ્રિકલી મેટ્રલ રીતે નાના બનાવવામાં આવ્યા હતા. સ્પેક્ટ્રોસ્કોપિક અવલોકનો. આ વૈજ્ઞાનિકો અને સંશોધકોએ અવલોકન કર્યું કે Gaia 20eae ના પ્રકાશ વળાંકે સંક્રમણનો તબક્કો દર્શાવ્યો હતો. જ્યારે તે 34 દિવસના ટૂંકા સમય સાથે ખૂબ જ ઝડપથી વધતા દર (3 મેગ/મહિના) સાથે તેની મોટાભાગની તેજ દર્શાવે છે. Gaia 20eae હવે ક્ષીણ થઈ રહ્યું છે. ટીમે Gaia 20eae ની આસપાસની હિલચાલને કારણે વધતા વૃદ્ધિ અને ફૂંકાતા પવનના મજબૂત સંકેતો પણ શોધી કાઢ્યા હતા.
પ્રથમ પ્રયાસમાં સફળતા - પ્રથમ વખતની શોધમાં, ટીમે ઉચ્ચ-રિઝોલ્યુશન સ્પેક્ટ્રા (Ca II IR ટ્રિપલેટ લાઇનમાં) માંથી મેગ્નેટોસ્ફેરિક એક્રેશન (રેડ-શિફ્ટેડ એબ્સોર્પ્શન) ઘટકની સહી શોધી કાઢી. ગરમ પૃષ્ઠભૂમિમાંથી દેખાતા કેન્દ્રિય પૂર્વ-મુખ્ય સિક્વન્સ સ્ટાર પર આસપાસની ડિસ્કના આંતરિક ભાગમાંથી પદાર્થના ઓછા-વેગના ડ્રોપની સહી સાથે આ સુસંગત હતું. ભારતીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય વૈજ્ઞાનિકો દ્વારા Gaia 20EA ની તપાસ વર્તમાન વિસ્ફોટને કારણે ચુંબકીય સંવર્ધન તરફ નિર્દેશ કરે છે. આકાશમાં Gaia 20eaeના સ્થાનને કારણે આ પ્રથમ શોધ છે, જેણે ટીમને વ્યાપક Ca II IR ટ્રિપલેટ એમિશન લાઇનની ટોચ પર નીચા-વેગવાળા રેડ-શિફ્ટેડ શોષણ સહી જોવા માટે સક્ષમ બનાવ્યું છે. એસ્ટ્રોફિઝિકલ જર્નલમાં પ્રકાશિત થયેલું આ સંશોધન, સંબંધિત અભિવૃદ્ધિના વિવિધ ભૌતિક પાસાઓ અને અગાઉ શોધાયેલા સ્ત્રોતો સાથે તેમની તુલનાત્મક તપાસ માટે એક મહત્વપૂર્ણ પરીક્ષણ આધાર પૂરો પાડે છે.
