ન્યૂઝ ડેસ્ક: ભારતના સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં લાખો લોકોએ ભાગ લીધો હતો, પરંતુ કેટલાક લોકો એવા પણ હતા જેઓ નવા પ્રતીક અથવા પ્રતિમા સાથે ઉભરી આવ્યા હતા. એવું કહેવું ખોટું નહીં હોય કે આપણા સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓએ આઝાદી માટે પોતાના જીવનનું બલિદાન આપ્યું અને આ લોકોના કારણે આજે આપણે આઝાદ દેશમાં જીવી રહ્યા છીએ.
7 મહાન નાયકો : આપણા સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓ માટે આપણા દેશની આઝાદી જીવન, પરિવાર, સંબંધો અને લાગણીઓ કરતાં વધુ મહત્વની હતી. આ સમગ્ર લડાઈમાં અનેક વ્યક્તિત્વો ઉભરી આવ્યા, ઘણી ઘટનાઓ બની, આ અદ્ભુત ક્રાંતિમાં અસંખ્ય લોકો માર્યા ગયા,ઈજાગ્રસ્ત થયા વગેરે. દરેક જણ પોતાના સન્માન અને પ્રતિષ્ઠા ખાતર પોતાના દેશ માટે મૃત્યુને ગળે લગાવવાનું નક્કી કરી શકતું નથી! ચાલો આ લેખ દ્વારા આવા 7 મહાન નાયકો (7 Great Heroes of Indian Freedom Struggle) વિશે અભ્યાસ કરીએ જેમણે સ્વતંત્રતા મેળવવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી.
આ પણ વાંચો: આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ: બેલેસ્ટિક મિસાઈલ પર સૌથી વધુ રીસર્ચ કરનાર ડૉ. APJ અબ્દુલ કલામ
1. મંગલ પાંડે :
મંગલ પાંડેનો (Mangal Pandey) જન્મ 19 જુલાઈ, 1827 ના રોજ ઉત્તર પ્રદેશના બલિયા જિલ્લાના નાગવા ગામમાં એક બ્રાહ્મણ પરિવારમાં થયો હતો. તેમના પિતાનું નામ દિવાકર પાંડે અને માતાનું નામ અભય રાની હતું. તેઓ 22 વર્ષની વયે 1849માં બ્રિટિશ ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીની સેનામાં જોડાયા હતા. તેઓ બેરકપુરની લશ્કરી છાવણીમાં "34મી બંગાળ મૂળ પાયદળ" ના પાયદળમાં સૈનિક હતા. અહીંથી ગાય અને ડુક્કરની ચરબી ધરાવતી રાઇફલ્સમાં નવા કારતુસનો ઉપયોગ શરૂ થયો. જેના કારણે સૈનિકોમાં નારાજગી વધી અને પરિણામે 9 ફેબ્રુઆરી 1857ના રોજ મંગલ પાંડેએ 'નવા કારતૂસ'નો ઉપયોગ કરવાની ના પાડી દીધી. 29 માર્ચ, 1857ના રોજ, બ્રિટિશ ઓફિસર મેજર હેવસને ભગત સિંહ પાસેથી તેમની રાઈફલ છીનવી લેવાનું શરૂ કર્યું અને તે પછી જ તેણે હ્યુસનને મારી નાખ્યો અને બ્રિટિશ અધિકારી લેફ્ટનન્ટ બોબને પણ મારી નાખ્યો. આ કારણોસર તેમને 8 એપ્રિલ, 1857ના રોજ ફાંસી આપવામાં આવી હતી. મંગલ પાંડેના મૃત્યુના થોડા સમય પછી, પ્રથમ સ્વતંત્રતા સંગ્રામ શરૂ થયો જેને 1857નો વિપ્લવ કહેવામાં આવે છે.2. ભગતસિંહ :
શહીદ ભગતસિંહ (Bhagat Singh) જન્મ 28 સપ્ટેમ્બર, 1907 ના રોજ પંજાબના લાયલપુર જિલ્લામાં બંગામા થયો હતો. શહીદ ભગતસિંહ પંજાબના રહેવાસી હતા. તેમના પિતાનું નામ કિશન સિંહ અને માતાનું નામ વિદ્યાવતી હતું. શું તમે જાણો છો કે તેઓ ભારતના સૌથી યુવા સ્વાતંત્ર્ય સેનાની હતા? તે માત્ર 23 વર્ષના હતા જ્યારે તેણે પોતાના દેશ માટે ફાસીવાદ અપનાવ્યો હતો. અરાજકતાવાદી અને માર્ક્સવાદી વિચારધારાઓનો ભગતસિંહ પર ઘણો પ્રભાવ હતો. લાલા લજપત રાયના મૃત્યુએ તેમને અંગ્રેજો સામે લડવાની પ્રેરણા આપી. તેણે બ્રિટિશ ઓફિસર જોન સોન્ડર્સની હત્યા કરીને આનો બદલો લીધો હતો. બટુકેશ્વર દત્ત સાથે ભગતસિંહે કેન્દ્રીય વિધાનસભા અથવા વિધાનસભામાં બોમ્બ ફેંકતી વખતે ક્રાંતિકારી સૂત્રોચ્ચાર કર્યા હતા. 'લાહોર ષડયંત્ર' માટે તેમના પર કેસ ચલાવવામાં આવ્યો અને 23 માર્ચ 1931ની રાત્રે ભગતસિંહને ફાંસી આપવામાં આવી હતી.3. મહાત્મા ગાંધી :
મહાત્મા ગાંધીનો (Mahatma Gandhi) જન્મ 2 ઓક્ટોબર, 1869 ના રોજ ગુજરાતના પોરબંદરમાં થયો હતો. મહાત્મા ગાંધીને રાષ્ટ્રપિતા અને બાપુજી પણ કહેવામાં આવે છે. તેમના પિતાનું નામ કરમચંદ્ર ગાંધી અને માતાનું નામ પુતલીબાઈ હતું. મહાત્મા ગાંધીને ભારતના મહાન સ્વાતંત્ર્ય સેનાની તેમજ વિશ્વને બદલી નાખનાર કેટલાક લોકોમાંના એક તરીકે ગણવામાં આવે છે. તેમણે સાદું જીવન અને ઉચ્ચ વિચાર જેવા મૂલ્યોનો પ્રચાર કર્યો. તેમના સિદ્ધાંતો સત્ય, અહિંસા અને રાષ્ટ્રવાદ હતા. ગાંધીએ સત્યાગ્રહનું નેતૃત્વ કર્યું, હિંસા સામેની ચળવળ જેણે આખરે ભારતની આઝાદીનો પાયો નાખ્યો. તેમની જીવનભરની પ્રવૃત્તિઓમાં જમીન કરનો વિરોધ અને ખેડૂતો, મજૂરો સામેના ભેદભાવનો સમાવેશ થાય છે. તેઓ જીવનના અંત સુધી અસ્પૃશ્યતા સામે લડ્યા. 30 જાન્યુઆરી, 1948 ના રોજ નવી દિલ્હીમાં નાથુરામ ગોડસેએ તેમની હત્યા કરી હતી. મહાત્મા ગાંધીએ જે રીતે સત્યાગ્રહ, શાંતિ અને અહિંસાના માર્ગે ચાલીને અંગ્રેજોને ભારત છોડવા મજબૂર કર્યા હતા અને વિશ્વના ઈતિહાસમાં આનું બીજું ઉદાહરણ ક્યાંય જોવા મળતું નથી એ વાતને નકારી શકાય નહીં.4. પંડિત જવાહરલાલ નેહરુ :
પંડિત જવાહરલાલ નેહરુનો (Pandit Jawaharlal Nehru) જન્મ 14 નવેમ્બર, 1889 ના રોજ ઉત્તર પ્રદેશના અલ્હાબાદમાં થયો હતો. પંડિત જવાહરલાલ નેહરુને ચાચા નેહરુ અને પંડિતજી પણ કહેવામાં આવે છે. તેમના પિતાનું નામ પં. મોતીલાલ નેહરુ અને માતાનું નામ શ્રીમતી સ્વરૂપ રાણી હતું. તેમણે મહાત્મા ગાંધી સાથે તેમની તમામ શક્તિ સાથે ભારતીય સ્વતંત્રતા માટે લડ્યા, અસહકાર ચળવળનો એક ભાગ હતો. હકીકતમાં તેઓ બેરિસ્ટર હતા અને ભારતીય રાજકારણમાં કેન્દ્રીય વ્યક્તિ હતા. પાછળથી, તેઓ રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ પણ બન્યા. પાછળથી તેઓ ગાંધીજી સાથે સવિનય આજ્ઞાભંગ ચળવળમાં એ જ પ્રતીતિ અને નિશ્ચય સાથે જોડાયા. ભારતની આઝાદી માટે 35 વર્ષ સુધી લડ્યા અને લગભગ 9 વર્ષ જેલમાં ગયા. 15 ઓગસ્ટ, 1947 થી 27 મે, 1964 સુધી, પંડિત જવાહરલાલ નેહરુ ભારતના પ્રથમ વડાપ્રધાન બન્યા. તેમને આધુનિક ભારતના આર્કિટેક્ટ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.5. ચંદ્રશેખર આઝાદ :
ચંદ્રશેખર આઝાદનો (Chandrasekhar Azad) જન્મ 23 જુલાઈ, 1906 ના રોજમધ્યપ્રદેશના ભાબરામાં થયો હતો. તેમનું પૂરું નામ પંડિત ચંદ્રશેખર તિવારી હતું અને તેઓ આઝાદ તરીકે પણ ઓળખાતા હતા. તેમના પિતાનું નામ પંડિત સીતારામ તિવારી અને માતાનું નામ જાગરાણી દેવી હતું. તેઓ 14 વર્ષની ઉંમરે બનારસ ગયા અને ત્યાંની સંસ્કૃત પાઠશાળામાં અભ્યાસ કર્યો હતો. આ સાથે જ તેમણે કાયદા ભંગની ચળવળમાં પણ યોગદાન આપ્યું હતું. તેઓ મહાન ભારતીય ક્રાંતિકારી હતા. તેમની ઉગ્ર દેશભક્તિ અને હિંમતએ તેમની પેઢીના લોકોને સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં ભાગ લેવા માટે પ્રેરિત કર્યા. ચંદ્રશેખર આઝાદ ભગત સિંહના સલાહકાર હતા અને તેમને ભારતના મહાન ક્રાંતિકારીઓમાંના એક માનવામાં આવે છે. 1920-21ના વર્ષોમાં, તેઓ ગાંધીજીના અસહકાર ચળવળ, ભારતીય ક્રાંતિકારી, કાકોરી ટ્રેન લૂંટ (1926), વાઇસરોયની ટ્રેનને ઉડાવી દેવાનો પ્રયાસ (1926), લાલા લજપત રાયના મૃત્યુનો બદલો લેવા માટે સોન્ડર્સ પર ગોળીબાર સાથે સંકળાયેલા હતા. (1928), ભગતસિંહ, સુખદેવ અને રાજગુરુ સાથે મળીને હિન્દુસ્તાન સમાજવાદી પ્રજાસત્તાકની પણ રચના કરી હતી. જ્યારે તે જેલમાં ગયો ત્યારે તેણે પોતાનું નામ 'આઝાદ', પિતાનું નામ 'સ્વતંત્ર' અને 'જેલ' પોતાનું રહેઠાણ જણાવ્યું હતું. 27 ફેબ્રુઆરી 1931ના રોજ અલ્ફ્રેડ પાર્ક, અલ્હાબાદમાં તેમનું અવસાન થયું હતું.6. સુભાષચંદ્ર બોઝ :
સુભાષચંદ્ર બોઝનો (Subhash Chandra Bose) જન્મ 23 જાન્યુઆરી, 1897 ના રોજ ઓરિસ્સાના કટકમાં થયો હતો. ભાષચંદ્ર બોઝને નેતાજી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે ભારતીય રાષ્ટ્રવાદી હતા જેમણે બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન અંગ્રેજો સામે લડત આપી હતી. તેમના પિતાનું નામ જાનકીનાથ બોઝ' અને માતાનું નામ પ્રભાવતી હતું. તેઓ 1920 ના અંત સુધીમાં રાષ્ટ્રીય યુવા કોંગ્રેસના મુખ્ય નેતા માનવામાં આવતા હતા અને 1938 અને 1939 માં તેઓ ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ પણ બન્યા હતા. તેમણે ફોરવર્ડ બ્લોક (1939-1940) નામની પાર્ટીની સ્થાપના કરી. બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન બ્રિટિશરો સામે જાપાનની મદદથી ભારતીય રાષ્ટ્રીય સેના "આઝાદ હિંદ ફોજ" બનાવવામાં આવી હતી. 05 જુલાઈ 1943 ના રોજ, સુભાષ ચંદ્ર બોઝે સિંગાપોરના ટાઉન હોલની સામે સેનાને "સુપ્રિમ કમાન્ડર" તરીકે સંબોધતી વખતે "દિલ્હી ચલો" ના નારા લગાવ્યા હતા. એવું કહેવાય છે કે 18 ઓગસ્ટ 1945ના રોજ ટોક્યો (જાપાન) જતી વખતે તાઈવાન પાસે એક હવાઈ દુર્ઘટનામાં નેતાજીનું મૃત્યુ થયું હતું, પરંતુ તેમનો મૃતદેહ મળી શક્યો ન હતો, તેથી તેમનું મૃત્યુ આજે પણ એક રહસ્ય છે.આ પણ વાંચો: Har Ghar Tiranga: સુરતના ઉદ્યોગપતિએ કરોડો રૂપિયાની કારને ત્રિરંગાના રંગમાં રંગીને આપ્યો અનોખો સંદેશ
7. બાલ ગંગાધર તિલક :
બાલ ગંગાધર તિલકનો (Bal Gangadhar Tilak) જન્મ 23 જુલાઈ, 1856 ના રોજ મહારાષ્ટ્રના રત્નાગીરીમાં થયો હતો. તેમનું પૂરું નામ લોકમાન્ય બાલ ગંગાધર તિલક હતું. તેમના પિતાનું નામ શ્રી ગંગાધર રામચંદ્ર તિલક અને માતાનું નામ પાર્વતીબાઈ હતું. તેઓ ભારતના અગ્રણી નેતા, સમાજ સુધારક અને સ્વાતંત્ર્ય સેનાની હતા. શું તમે જાણો છો કે, તેઓ ભારતમાં પૂર્ણ સ્વરાજની માગ ઉઠાવનાર પ્રથમ નેતા હતા? સ્વતંત્રતા ચળવળ દરમિયાન, તેમના સૂત્ર 'સ્વરાજ મારો જન્મસિદ્ધ અધિકાર છે અને હું તેને મેળવીશ' લાખો ભારતીયોને પ્રેરણા આપી હતી. અંગ્રેજ અધિકારીઓ તેમને 'ફાધર ઓફ ધ અરેસ્ટ', 'ફાધર ઓફ ધ અરેસ્ટ' કહેતા. તેમને 'લોકમાન્ય'નું બિરુદ આપવામાં આવ્યું હતું, જેનો શાબ્દિક અર્થ થાય છે 'લોકો દ્વારા આદરણીય'. કેસરીમાં પ્રકાશિત થયેલા તેમના લેખો દર્શાવે છે કે તેઓ ઘણી વખત જેલમાં ગયા હતા. લોકમાન્ય ટિળકે જનજાગૃતિના કાર્યક્રમને પૂર્ણ કરવા મહારાષ્ટ્રમાં આખા અઠવાડિયા દરમિયાન ગણેશ ઉત્સવ અને શિવાજી ઉત્સવની ઉજવણી કરવાનું શરૂ કર્યું. આ ઉત્સવો દ્વારા અંગ્રેજોની દેશભક્તિ અને અન્યાય સામે સંઘર્ષ કરવાની હિંમત પ્રજામાં ભરાઈ હતી. 1 ઓગસ્ટ, 1920ના રોજ મુંબઈમાં તેમનું અવસાન થયું. આ 7 મહાન નાયકો હતા જેમણે સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી અને યોગદાન આપ્યું હતું.
