નવી દિલ્હી: ચીનના વિદેશપ્રધાન વાંગ યી સાથે લગભગ ત્રણ કલાકની ખુલ્લી (Expert says China realises that India is big power in Asia) અને નિખાલસ વાતચીત પછી, વિદેશ પ્રધાન એસ જયશંકરે કહ્યું કે, સામાન્ય સંબંધોની પુનઃસ્થાપના માટે, સરહદી વિસ્તારોમાં શાંતિ અને શાંતિ પુનઃસ્થાપિત કરવી જરૂરી છે. પૂર્વ રાજદૂત જિતેન્દ્ર ત્રિપાઠીએ ETV BHARAT સાથે વાત કરતા કહ્યું કે, ચીનના વિદેશપ્રધાન વાંગ યીની ભારતની મુલાકાત અમેરિકા અથવા નાટો સામે રશિયા-ભારત-ચીન ધરી બનાવવાના પ્રયાસ સાથે ભારતને આકર્ષવા માટે છે.
આ પણ વાંચો: Women IPL: BCCI આવતા વર્ષે શરૂ કરશે વુમન્સ IPL
ભારત અને ચીન વચ્ચેની વર્તમાન સ્થિતિ: જયશંકરે ચીનના વિદેશપ્રધાન વાંગ યી સાથેની ચર્ચા બાદ પત્રકારોને જણાવ્યું હતું કે, જો બંને પક્ષો સંબંધો સુધારવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે, તો આ પ્રતિબદ્ધતાની સંપૂર્ણ અભિવ્યક્તિ પાછા ખેંચવાની પ્રક્રિયા અંગે ચાલી રહેલી વાતચીતમાં પ્રતિબિંબિત થવી જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે, પૂર્વી લદ્દાખને લઈને ભારત અને ચીન વચ્ચેની વર્તમાન સ્થિતિને લઈને કામ ચાલી રહ્યું છે, જોકે તેની ગતિ ઈચ્છિત સ્તર કરતા ધીમી છે.
સ્થિતિ સામાન્ય નથી: વિદેશપ્રધાન જયશંકરે કહ્યું કે, સરહદ પર બંને બાજુથી મોટી સંખ્યામાં સૈનિકોની તૈનાતીને ધ્યાનમાં રાખીને ભારત અને ચીન વચ્ચેના સંબંધો સામાન્ય નથી. સામાન્ય સંબંધો પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે સરહદી વિસ્તારોમાં શાંતિપૂર્ણ વાતાવરણ બનાવવાની જરૂર છે. વિદેશપ્રધાને કહ્યું કે, તેમણે વાતચીતોમાં આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધો માટે ભારતના સૈદ્ધાંતિક અભિગમને રજૂ કર્યો, જે આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા, સંયુક્ત રાષ્ટ્ર ચાર્ટર અને દેશોની સંપ્રભુતા અને પ્રાદેશિક અખંડિતતાના સન્માન પર આધારિત છે.
ચીનને આપેલો સંદેશઃ ચીનને સંદેશ આપતાં તેમણે કહ્યું કે, બળ કે ધમકીના ઉપયોગ વિના વિવાદોનો ઉકેલ લાવવો જોઈએ અને એકપક્ષીય રીતે યથાસ્થિતિને બદલવાનો પ્રયાસ થવો જોઈએ નહીં. વાંગ ગુરુવારે અઘોષિત મુલાકાતે કાબુલથી દિલ્હી પહોંચ્યા હતા. પૂર્વી લદ્દાખની ગતિરોધ પછી લગભગ બે વર્ષમાં ચીનના કોઈ નેતાની આ પ્રથમ ઉચ્ચ સ્તરીય મુલાકાત છે. વાંગ અને જયશંકરે રેખાંકિત કર્યું કે, પૂર્વી લદ્દાખના સ્ટેન્ડઓફના મુદ્દા પર વરિષ્ઠ સૈન્ય કમાન્ડરના સ્તરે બંને દેશો વચ્ચે 15 રાઉન્ડની વાટાઘાટો થઈ છે અને પીછેહઠના સંદર્ભમાં સંઘર્ષના ઘણા ક્ષેત્રો પર પ્રગતિ નોંધવામાં આવી છે.
ચીનના વિદેશ મંત્રાલયનું નિવેદનઃ બેઈજિંગમાં ચીનના વિદેશ મંત્રાલય દ્વારા જારી કરાયેલા એક નિવેદનમાં વાંગે ચીન અને ભારતને સરહદ મુદ્દે તેમના મતભેદોને દ્વિપક્ષીય સંબંધોમાં યોગ્ય સ્થાન પર રાખવાનું સૂચન કર્યું હતું અને કહ્યું હતું કે, બંને દેશો વચ્ચેના સંબંધો જળવાઈ રહેવા જોઈએ. યોગ્ય દિશામાં જરૂર છે. સીમા વિવાદ ઉપરાંત, બંને નેતાઓ વચ્ચે યુક્રેન સંકટ, અફઘાનિસ્તાનની સ્થિતિ, પાકિસ્તાન તરફથી સીમાપાર આતંકવાદ, દ્વિપક્ષીય વેપાર અને ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ ચીનમાં ફરી અભ્યાસ શરૂ કરવા સહિતના અનેક મુદ્દાઓ પર ચર્ચા થઈ હતી.
NSA ડોભાલ સ્પષ્ટપણે: રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર અજિત ડોભાલે વાંગ સાથેની એક અલગ બેઠકમાં પૂર્વી લદ્દાખના બાકીના તમામ વિવાદિત વિસ્તારોમાંથી સૈનિકોને વહેલી અને સંપૂર્ણ પાછી ખેંચી લેવા પર ભાર મૂક્યો હતો. સત્તાવાર સૂત્રોએ આ માહિતી આપી. તેમણે કહ્યું કે, ડોભાલે દ્વિપક્ષીય સંબંધોને કુદરતી રીતે જાળવવામાં આવતા અવરોધોને દૂર કરવાની પણ હાકલ કરી હતી. ચીની પક્ષે સરહદી વાટાઘાટોના વિશેષ પ્રતિનિધિ (SR) તરીકે ડોભાલને ચીનની મુલાકાત લેવા આમંત્રણ આપ્યું હતું અને NSAએ સકારાત્મક પ્રતિભાવ આપતાં કહ્યું હતું કે, તેઓ તાકીદના મુદ્દાઓને સફળતાપૂર્વક ઉકેલ્યા પછી મુલાકાત લઈ શકે છે.
સરહદો પર શાંતિ જરૂરી : પૂર્વી લદ્દાખમાં ચાલી રહેલા મડાગાંઠ પર વિદેશ પ્રધાન જયશંકરે કહ્યું કે બંને બાજુએથી સરહદ પર મોટી સંખ્યામાં સૈનિકો તૈનાત કરવામાં આવ્યા છે. સ્પષ્ટ છે કે, સરહદી વિસ્તારોમાં સ્થિતિ સામાન્ય નથી અને ત્યાં શાંતિ અને સ્થિરતા પ્રભાવિત થઈ છે. તેમણે કહ્યું કે, સામાન્ય સંબંધો પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે સરહદી વિસ્તારોમાં શાંતિપૂર્ણ વાતાવરણ જરૂરી છે. ચીનના વિદેશપ્રધાન0 સાથે દ્વિપક્ષીય સંબંધોના વિવિધ પાસાઓ પર નિખાલસતાથી ચર્ચા કરવામાં આવી હતી.
સ્પષ્ટ વાતચીત થઈ: એક પ્રશ્નના જવાબમાં, જયશંકરે સ્થાપિત નિયમો અને કરારોની વિરુદ્ધ સરહદી વિસ્તારોમાં મોટી સંખ્યામાં સૈનિકોની હાજરીનો ઉલ્લેખ કર્યો. જયશંકરે કહ્યું કે, જો તમે પૂછો કે સ્થિતિ સામાન્ય છે, તો મારો જવાબ હશે કે ના, તે સામાન્ય નથી. જ્યાં સુધી આટલા મોટા પાયા પર સરહદ પર તૈનાતી રહેશે ત્યાં સુધી સરહદ પર સ્થિતિ સામાન્ય નહીં થાય. વિદેશપ્રધાન વાંગે (સંબંધોમાં) સામાન્યતા પુનઃસ્થાપિત કરવાની ચીનની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી અને અમારા સંબંધોના ખૂબ મહત્વની નોંધ લીધી, મેં એમ પણ કહ્યું કે, ભારત સ્થિર અને અપેક્ષિત સંબંધો ઇચ્છે છે, પરંતુ સામાન્ય સ્થિતિની પુનઃસ્થાપના માટે સ્વાભાવિક રીતે જ શાંતિ અને સુલેહ-શાંતિ પુનઃસ્થાપિત કરવી જરૂરી છે.
ત્રણ મુદ્દાનો એજન્ડા: જયશંકરે કહ્યું કે, સૈન્ય અને રાજદ્વારી સ્તરે મંત્રણાના હકારાત્મક પરિણામો આવ્યા છે, પરંતુ પ્રદેશમાં સ્થિતિ સામાન્ય નથી. અમારી પાસે હજુ પણ સંઘર્ષના ક્ષેત્રો છે, અમે આવા કેટલાક ક્ષેત્રોમાં ઉકેલ શોધવામાં પ્રગતિ કરી છે અને આજે અમારી વાતચીત તેને આગળ લઈ જવાની હતી. વાંગ શુક્રવારવિદેશ મંત્રી જયશંકર અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર અજીત ડોભાલ સાથે વાતચીત કરી હતી. વાંગે દ્વિપક્ષીય સંબંધોને વધારવા માટે ત્રિ-પાંખીય અભિગમનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો.
શું છે ચીનનું વલણઃ બંને પક્ષોએ દ્વિપક્ષીય સંબંધોને લાંબા ગાળાના પરિપ્રેક્ષ્યથી જોવું જોઈએ. બીજું, તેઓએ એકબીજાની પ્રગતિને સકારાત્મક માનસિકતાથી જોવી જોઈએ. ત્રીજું, બંને દેશોએ સહકારી વલણ સાથે બહુપક્ષીય પ્રક્રિયામાં ભાગ લેવો જોઈએ. નોંધનીય છે કે, 11 માર્ચે ભારત અને ચીન વચ્ચે ઉચ્ચ સૈન્ય કમાન્ડર સ્તરની મંત્રણાનો 15મો રાઉન્ડ યોજાયો હતો, જેથી પૂર્વી લદ્દાખ ક્ષેત્રને લગતી પડતર બાબતોનું નિરાકરણ લાવી શકાય. જોકે આ વાતચીતમાં કોઈ પ્રગતિ થઈ નથી.
આ પણ વાંચો: No entry to SSLC exam wearing hijab: હિજાબ પહેરેલી વિદ્યાર્થિનીઓની SSLC પરીક્ષામાં પ્રવેશ નહીં
ભારત તેના સ્ટેન્ડ પર વળગી રહે છે: નિષ્ણાતો: પૂર્વ રાજદૂત જિતેન્દ્ર ત્રિપાઠીએ ETV Bharat સાથે વાત કરતા કહ્યું કે, ચીનના વિદેશપ્રધાન વાંગ યીની ભારતની મુલાકાત અમેરિકા અથવા નાટો સામે રશિયા-ભારત-ચીન ધરી બનાવવાના પ્રયાસ સાથે ભારતને આકર્ષવા માટે છે. જો વૈશ્વિક સ્તરે નહીં, તો ઓછામાં ઓછું એશિયામાં ભારતનું કદ સારું છે અને ચીન તેને સારી રીતે જાણે છે. ચીનના વિદેશપ્રધાનની ભારત મુલાકાત એ જ સંકેત આપે છે કે, ચીન ભારતને શાંતિની ખોટી વાર્તામાં ફસાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે, પરંતુ ભારતે સ્પષ્ટ ના પાડી દીધી છે. ભારત એ જ સ્ટેન્ડ જાળવી રાખે છે કે, જ્યારે દેશની આક્રમકતા અને સરહદી નીતિઓમાં સુધારો થશે ત્યારે જ ચીન સાથેના સંબંધો અન્ય ક્ષેત્રોમાં વિકસશે.
