નવી દિલ્હી: સુપ્રીમ કોર્ટે સોમવારે બિલકિસ બાનો કેસમાં મોટો ચુકાદો આપ્યો છે. સર્વોચ્ચ અદાલતે આ કેસના તમામ 11 દોષિતોને બે અઠવાડિયાની અંદર ગુજરાતની જેલ સત્તાવાળાઓ સમક્ષ આત્મસમર્પણ કરવાનો આદેશ આપ્યો છે. આ ચુકાદો આપતાં કોર્ટે કહ્યું હતું કે, 'જ્યાં કાયદાનું શાસન લાગુ કરવાની જરૂર હોય ત્યાં દયા અને સહાનુભૂતિની કોઈ ભૂમિકા નથી.'
બિલકિસ બાનો કેસમાં દોષિતોને અપાયેલી મુક્તિ રદ્દ કર્યા બાદ જસ્ટિસ બીવી નાગરથના અને ઉજ્જલ ભુયાનની કોર્ટે પૂછ્યું કે શું તમામ આરોપીઓને જેલમાં પાછા મોકલવા જોઈએ? શું આ કેસના આરોપીઓને અસમર્થ સત્તા દ્વારા છૂટ આપવામાં આવી હોવા છતાં અને છેતરપિંડીથી સર્વોચ્ચ અદાલતના આદેશો મેળવવા છતાં તેમની સ્વતંત્રતાનો આનંદ માણવો જોઈએ?
ન્યાયાધીશ નાગરથનાએ કહ્યું કે કોર્ટ માટે જવાબ આપવા માટે આ એક નાજુક પ્રશ્ન છે, અને અરજદારોના વકીલની અરજીની નોંધ લીધી કે આરોપીઓને કાયદા મુજબ જ માફી આપી શકાય છે. ન્યાયાધીશ નાગરથનાએ કોર્ટ સમક્ષ ઉઠાવેલા અનેક પ્રશ્નોની વિગતો આપતા કહ્યું કે, 'વ્યક્તિની સ્વતંત્રતા ક્યારે સુરક્ષિત છે? શું કાયદાનું ઉલ્લંઘન કરીને વ્યક્તિની સ્વતંત્રતાનું રક્ષણ કરી શકાય? શું ન્યાયનું ત્રાજવું કાયદાના શાસન સામે નમવું જોઈએ? કાયદાના શાસનને જાળવી રાખતી વખતે, શું અદાલત આરોપીઓને તેમની સ્વતંત્રતાના અધિકારથી વંચિત કરી રહી છે?
બેન્ચે કહ્યું, 'અમે એ સ્પષ્ટ કરવા માંગીએ છીએ કે જ્યારે કાયદાનું શાસન પ્રવર્તે છે, ત્યારે જ આપણા બંધારણમાં સમાવિષ્ટ સ્વતંત્રતાઓ અને અન્ય તમામ મૂળભૂત અધિકારો પ્રચલિત થશે. તેમાં બંધારણના અનુચ્છેદ 14માં સમાવિષ્ટ સમાનતાના અધિકાર અને કાયદાના સમાન રક્ષણનો પણ સમાવેશ થાય છે. વ્યક્તિની સ્વતંત્રતાના રક્ષણ માટે કાયદાના ઉલ્લંઘનની અવગણના કરવી જોઈએ. આ કોર્ટે તેના વિવિધ ચુકાદાઓ દ્વારા કાયદાના શાસન પર શું કહ્યું છે તે અમે પુનરાવર્તિત કરવા માંગીએ છીએ. કાયદાના શાસનનો અર્થ એ છે કે જ્યારે પણ રાજ્ય તેની ફરજો નિભાવવામાં નિષ્ફળ જાય છે, ત્યારે કોર્ટ કાયદાનું શાસન જાળવવામાં આવે તેની ખાતરી કરવા માટે પગલું ભરશે.'
જસ્ટિસ નાગરથનાએ કહ્યું હતું કે કાયદાના શાસનનું ઉલ્લંઘન એ બંધારણની કલમ 14 માં સમાવિષ્ટ સમાનતાના ઇનકાર સમાન છે અને વધુ મહત્ત્વની વાત એ છે કે કાયદાના શાસનનો અર્થ એ છે કે કોઈ પણ વ્યક્તિ, ઉચ્ચ કે નીચ, કાયદાથી ઉપર નથી. જો કાયદા સમક્ષ સમાનતા ન હોય તો કાયદાનું શાસન ન હોઈ શકે.
જસ્ટિસ નાગરથનાએ કહ્યું, 'અમારી દૃષ્ટિએ આ કોર્ટ કાયદાના શાસનને જાળવી રાખવા માટે માર્ગદર્શક હોવી જોઈએ. કાયદાનું શાસન એ લોકશાહીનો સાર છે. તે કાયદાની અદાલતો દ્વારા જ સુરક્ષિત અને અમલમાં મૂકાયેલ હોવું જોઈએ. જ્યાં કાયદાના શાસનને લાગુ કરવાની જરૂર છે, ત્યાં કરુણા અને સહાનુભૂતિની કોઈ ભૂમિકા નથી.
અદાલતોએ તેને (કાયદાનો નિયમ) કોઈપણ ડર કે તરફેણ, સ્નેહ કે અનિચ્છા વગર લાગુ કરવાનો હોય છે. આમ, દરેક વ્યક્તિ તેને કાયદાના શાસનના માળખામાં સ્વીકારે છે. ગુજરાત સરકાર દ્વારા દોષિતોને આપવામાં આવેલી માફીને પડકારતી બિલ્કીસ બાનો દ્વારા દાખલ કરાયેલી અરજી ઉપરાંત, સીપીઆઈ(એમ) નેતા સુભાષિની અલી, સ્વતંત્ર પત્રકાર રેવતી લૌલ અને લખનઉ યુનિવર્સિટીના ભૂતપૂર્વ વાઇસ ચાન્સેલર રૂપ રેખા વર્મા સહિત અન્ય ઘણા લોકો દ્વારા આ પડકાર ફેંકવામાં આવ્યો હતો.
