ਚੰਬਲ ਜਾਂ ਸੋਰਾਇਆਸਿਸ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਛੂਤ ਵਾਲੀ ਚਮੜੀ ਦੀ ਵਿਗਾੜ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜੋ ਸਰੀਰਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਬੀਮਾਰੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਨਾਂ 'ਚ ਕਾਫੀ ਭੰਬਲਭੂਸਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ 29 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਚੰਬਲ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚੰਬਲ ਅਤੇ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੱਥਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਚੰਬਲ ਦਿਵਸ 2022 “ਅਨਲੋਡਿੰਗ ਚੰਬਲ ਰੋਗ” ਥੀਮ ਉੱਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਚੰਬਲ ਕੀ ਹੈ: ਚੰਬਲ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਅਸਧਾਰਨ ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਲਾਲ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਖੁਰਕ ਜਾਂ ਖੋਪੜੀ ਵਾਲੇ ਧੱਬੇ ਬਣਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਚਟਾਕ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੂਹਣੀਆਂ, ਗੋਡਿਆਂ, ਖੋਪੜੀ ਜਾਂ ਪਿੱਠ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ 'ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਚਟਾਕ ਕਈ ਵਾਰ ਖਾਰਸ਼ ਜਾਂ ਦਰਦਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਸਮੱਸਿਆ ਵਧਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਲਨ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਸੋਜ ਵੀ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸੋਰਾਇਆਸਿਸ ਜਾਂ ਚੰਬਲ ਇੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਇੱਕ ਓਵਰਐਕਟਿਵ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਚਮੜੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲੱਛਣ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ, ਪਰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਪੀੜਤ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕਿਸਮ ਅਤੇ ਲੱਛਣ: ਚੰਬਲ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦਾ ਕੋਈ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਸਹੀ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤ ਕੇ ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਵਿਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸੋਰਾਇਆਸਿਸ ਕਈ ਕਾਰਕਾਂ ਕਰਕੇ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਸਦਮੇ, ਹਾਰਮੋਨਲ ਤਬਦੀਲੀਆਂ, ਖ਼ਾਨਦਾਨੀ, ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤਣਾਅ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣਾ, ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੰਪਰਕ, ਕਈ ਵਾਰ ਕੁਝ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਸਟ੍ਰੈਪਟੋਕੋਕਲ ਲਾਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਬੀਮਾਰੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੰਬਲ ਦੀਆਂ ਪੰਜ ਕਿਸਮਾਂ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ: ਪਲੇਕ ਸੋਰਾਇਸਿਸ: ਇਹ ਚੰਬਲ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਹੈ ਜੋ ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਲਾਲ, ਉੱਚੇ ਧੱਬੇ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਮਰੇ ਹੋਏ ਚਮੜੀ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨਾਲ ਢੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਚੰਬਲ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਿਸਮ ਹੈ।
ਗੂਟੇਟ ਸੋਰਾਇਸਿਸ: ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਛੋਟੇ ਲਾਲ ਧੱਬੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਉਲਟ ਚੰਬਲ: ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਚੰਬਲ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਤਹਿਆਂ ਵਿਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ 'ਚ ਚਮੜੀ 'ਤੇ ਲਾਲ ਧੱਬੇ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਈ ਵਾਰ ਦਰਦ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।
ਪਸਟੂਲਰ ਸੋਰਾਇਸਿਸ: ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਚੰਬਲ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਹਥੇਲੀਆਂ ਅਤੇ ਤਲੀਆਂ 'ਤੇ ਪਸ ਭਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਦਰਦ ਅਤੇ ਖੁਜਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਮਰੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਫਲੂ ਦੇ ਕੁਝ ਲੱਛਣ ਵੀ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਬੁਖਾਰ, ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ, ਭੁੱਖ ਨਾ ਲੱਗਣਾ ਆਦਿ।
ਏਰੀਥਰੋਡਰਮਿਕ ਸੋਰਾਇਸਿਸ: ਇਹ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਝੁਲਸਣ ਵਰਗਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਚਮੜੀ ਦਾ ਰੰਗ ਚਮਕਦਾਰ ਲਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਉਸਨੂੰ ਖੁਜਲੀ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਦਰਦ ਵੀ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਵੀ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵ ਚੰਬਲ ਦਿਵਸ: ਵਿਸ਼ਵ ਚੰਬਲ ਦਿਵਸ ਹਰ ਸਾਲ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਸੋਰਾਇਸਿਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਚੰਬਲ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕਜੁੱਟ ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦੇਣਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵ ਚੰਬਲ ਦਿਵਸ 50 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਚੰਬਲ ਦਿਵਸ 2022 “ਅਨਲੋਡਿੰਗ ਚੰਬਲ ਰੋਗ” ਜਾਂ “ਕਾਰਵਾਈ ਲਈ ਇਕਜੁੱਟ” ਥੀਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਧਿਆਨ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੰਬਲ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਲਗਾਤਾਰ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸਫਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਵਰਗ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ, ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਧੇਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਕੋੜ੍ਹ ਸਮਝ ਕੇ ਕਈ ਲੋਕ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਣਗਿਣਤ ਸਮਾਜਿਕ ਬਾਈਕਾਟ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਈ ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਵੀ ਇਸ ਬੀਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ 'ਚ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਵਿਕਾਰ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦੇ ਲੱਛਣ ਹਨ ਅਤੇ 48% ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਾ ਵਿਕਾਰ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਹਨ।
ਚੰਬਲ ਕੋੜ੍ਹ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਗਠੀਆ ਸਮੇਤ ਕੁਝ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਸਰੀਰਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਕਾਰਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਕੋਰੋਨਾ ਟੀਕਾਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਿਲੇ ਖੂਨ ਦੀ ਇਸ 'ਬਿਮਾਰੀ' ਦੇ ਸਬੂਤ
