ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਆਇਓਡੀਨ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪਰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਿਉਂ, ਕਿਸ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਸਾਲ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬੱਚੇ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਕਾਰ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਸ਼ਵ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਘਾਟ ਰੋਕਥਾਮ ਦਿਵਸ 21 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਕਿ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਸਾਡੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕਿੰਨੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਕਮੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਭਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।(World Iodine Deficiency Day 2022)
ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਤਿਹਾਈ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਸਿਹਤ ਲਈ ਆਇਓਡੀਨ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਕਮੀ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਬਾਰੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਲਗਭਗ 54 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਅਜੇ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।(World Iodine Deficiency Day 2022)
ਵਿਸ਼ਵ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਘਾਟ ਰੋਕਥਾਮ ਦਿਵਸ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ਵ ਆਇਓਡੀਨ ਵਿਕਾਸ ਦਿਵਸ ਹਰ ਸਾਲ 21 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਅਤੇ ਹਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨ ਵਾਲੇ ਲੂਣ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਆਇਓਡੀਨ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ?: ਆਇਓਡੀਨ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੂਖਮ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਰਜਾਂ ਦੇ ਸੁਚਾਰੂ ਕੰਮ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਲੂਣ ਤੋਂ ਆਇਓਡੀਨ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇੱਥੇ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਆਇਓਡੀਨ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੇਵਨ ਵੀ ਸਰੀਰ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਡਾਕਟਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸੰਤੁਲਿਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਨਮਕ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸਹੀ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨ ਦਾ ਸੇਵਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਚਪਨ ਵਿਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਹੀ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੋਸ਼ਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਇਓਡੀਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰ ਦੀ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨਿਰਵਿਘਨ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਵੀ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਆਇਓਡੀਨ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਥਾਇਰਾਇਡ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲਈ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੱਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਚ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਗਰਭ 'ਚ ਬੱਚੇ ਦੇ ਵਿਕਾਸ 'ਚ ਸਮੱਸਿਆ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਈ ਵਾਰ ਗਰਭਪਾਤ, ਮਰੇ ਹੋਏ ਜਨਮ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਬੱਚੇ ਵਿੱਚ ਬੌਣਾਪਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ 100 ਵਿੱਚੋਂ 6 ਗਰਭਪਾਤ ਲਈ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਘਾਟ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ।
ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਘਾਟ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ: ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਰ ਜਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ।
- ਗਠੀਏ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ
- ਥਾਇਰਾਇਡ ਗਲੈਂਡ ਦਾ ਵਾਧਾ ਜਾਂ ਹਾਈਪੋਥਾਈਰੋਡਿਜ਼ਮ
- ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਸ ਰੁਕਣਾ
- ਨਸਾਂ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਠੋਰਤਾ
- ਮਾਨਸਿਕ ਅਯੋਗਤਾ
- ਬੌਣਾਵਾਦ
- ਅਪਾਹਜਤਾ
- ਦੇਖਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਆ ਰਹੀਆਂ ਹਨ
- ਗੂੰਗਾਪਨ ਅਤੇ ਬਹਿਰਾਪਨ
- ਨਹੁੰ, ਚਮੜੀ ਅਤੇ ਵਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ
ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ: ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ "ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਾਲਟ ਆਇਓਡੀਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ" ਦੇ ਤਹਿਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਯੂਨੀਸੇਫ ਅਤੇ "ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਕੌਂਸਲ ਫਾਰ ਕੰਟਰੋਲ ਆਫ ਆਇਓਡੀਨ ਡਿਫੀਸ਼ੈਂਸੀ ਡਿਸਆਰਡਰਜ਼" ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਈ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਅੰਕੜੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਕਾਰਨ ਹੁਣ ਤੱਕ ਲਗਭਗ 66% ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨ ਯੁਕਤ ਲੂਣ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਕਈ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦੀ ਜਟਿਲਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1962 ਵਿੱਚ "ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗਠੀਆ ਰੋਗ ਨਿਯੰਤਰਣ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ" ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ 1992 ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਕੇ "ਨੈਸ਼ਨਲ ਆਇਓਡੀਨ ਡਿਫੀਸ਼ੈਂਸੀ ਡਿਸਆਰਡਰ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ" ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤਹਿਤ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਇਓਡੀਨ ਯੁਕਤ ਲੂਣ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ, ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਬਾਰੇ ਸਰਵੇਖਣ/ਖੋਜ, ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨ ਯੁਕਤ ਲੂਣ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਿਹਤ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਇਓਡੀਨ ਯੁਕਤ ਲੂਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਖੁਰਾਕ ਮਿਲਾਵਟ ਰੋਕੂ ਐਕਟ 1954 ਤਹਿਤ ਮਈ 2006 ਤੋਂ ਆਇਓਡੀਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਲੂਣ ਦੀ ਵਿਕਰੀ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਨੋਟਿਸ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਬੁਢਾਪੇ 'ਚ ਇੰਝ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹੋ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ, ਦੇਖੋ ਕੁੱਝ ਸੁਝਾਅ
