ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਮੈਡੀਕਲ ਜਰਨਲ 'ਦਿ ਲੈਂਸੇਟ' ਦੇ 2016-20 ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ 'ਚ ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ (ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ) ਦੇ 75 ਫੀਸਦੀ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਰੀਜ਼ ਖਤਰਨਾਕ ਸਥਿਤੀ 'ਚ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚ 75 ਫੀਸਦੀ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਹੈ, ਦਬਾਅ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਦਰਸਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਬੇਕਾਬੂ ਬੀਪੀ ਜਾਂ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਮੌਤ ਦਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ 2019-20 ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਮਿਲੀ ਹੈਲਥ ਸਰਵੇ-5 ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੱਚ ਸਾਬਤ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 24% ਮਰਦ ਅਤੇ 21% ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ 2015-16 ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 19% ਅਤੇ 17% ਸੀ।
ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਰੇਂਜ ਨੂੰ ਸਿਸਟੋਲਿਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਰੇਂਜ ਨੂੰ ਡਾਇਸਟੋਲਿਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਮਰੀਜ਼ ਦਾ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਰੇਂਜ 140 mmHg ਅਤੇ 90 mmHg ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਅਤੇ ਸਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਰੇਂਜ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਯਾਨੀ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਇਹ ਘੱਟ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਲੋਅ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਯਾਨੀ ਘੱਟ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਨੂੰ 120 mmHg ਅਤੇ 80 mmHg ਵਿਚਕਾਰ ਸਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਹੁਣ ਇਸ ਦੀ ਸੀਮਾ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
- ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ ਦੇ ਲੱਛਣ: ਗੰਭੀਰ ਸਿਰ ਦਰਦ
- ਥਕਾਵਟ ਜਾਂ ਉਲਝਣ
- ਘਬਰਾਹਟ
- ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ
- ਪਿਸ਼ਾਬ ਵਿੱਚ ਖੂਨ
- ਧੁੰਦਲੀ ਨਜ਼ਰ
- ਸਾਹ ਦੀ ਕਮੀ
ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ: ਸਧਾਰਣ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ: ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਸਿਸਟੋਲਿਕ 120 mm Hg ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਇਸਟੋਲਿਕ 80 mm Hg ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਸੀਮਾ ਆਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਆਪਣੇ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰੀ-ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ: ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡਾ ਸਿਸਟੋਲਿਕ 120 ਅਤੇ 139 mm Hg ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਇਸਟੋਲਿਕ 80 ਅਤੇ 89 mm Hg ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ ਦੀ ਰੇਂਜ ਵਿੱਚ ਹੋ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਲਈ ਕਿਸੇ ਦਵਾਈ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਥੋੜਾ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪੜਾਅ-1: ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਸਿਸਟੋਲਿਕ 140-159 mm Hg ਅਤੇ ਡਾਇਸਟੋਲਿਕ 90-99 mm Hg ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ ਦੇ ਬਾਰਡਰਲਾਈਨ ਜੋਖਮ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਲਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ ਵਿਰੋਧੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਪੜਾਅ-2: ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡਾ ਸਿਸਟੋਲਿਕ 160 mm Hg ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਇਸਟੋਲਿਕ 100 mm Hg ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਡਾਕਟਰ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਖੁਰਾਕ ਸੰਬੰਧੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦਾ ਨੁਸਖ਼ਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਸੁਚੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਮਿਲੀ ਹੈਲਥ ਸਰਵੇ-5 ਅਨੁਸਾਰ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਉਮਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਅਜਿਹੇ ਰੁਝਾਨ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜੇਕਰ ਧਰਮ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਵਾਰ ਲੈਂਸੇਟ ਰੀਜਨਲ ਹੈਲਥ-ਦੱਖਣੀ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਕੇਰਲ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਹ ਅਧਿਐਨ 2001 ਅਤੇ 2022 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੀਪੀ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦਰਾਂ ਦੇ ਬਹੁ-ਵਿਭਿੰਨ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਯਤਨਾਂ, ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸਹੂਲਤਾਂ ਤੱਕ ਬਿਹਤਰ ਪਹੁੰਚ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਪਿਛਲੇ 21 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਿਰਫ 6% ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 23% ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਲਾਂਸੇਟ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰੀ ਲੇਖਕ ਸ਼ਫੀ ਫਜ਼ਲੂਦੀਨ ਕੋਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਬੀਪੀ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਕੋਯਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ ਕੰਟਰੋਲ ਦਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਟਿਕਾਊ, ਕਮਿਊਨਿਟੀ-ਆਧਾਰਿਤ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸਿਹਤ-ਆਧਾਰਿਤ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਵਟਸਐਪ ਦੇ 50 ਕਰੋੜ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦੀ ਨਿੱਜਤਾ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰਾ, ਆਨਲਾਈਨ ਵਿਕਰੀ ਲਈ ਵੇਚਿਆ ਗਿਆ ਡੇਟਾ
