ਕੱਛ: ਨਾਸਾ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਕੱਛ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਨਮਕ ਕ੍ਰਿਸਟਲ (kutch desert salt crystals like found on mars) ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਗੇ। ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ, ਨਾਸਾ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕੱਛ ਦੇ ਸਫੈਦ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਆਉਣਗੇ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਉਹ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ 'ਤੇ ਮਿਲੇ ਨਮਕ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲਾਂ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੱਛ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲਾਂ ਦਾ ਡੀਐਨਏ ਟੈਸਟ ਵੀ ਕਰਨਗੇ। ਕੱਛ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਮੁਖੀ ਡਾ: ਮਹੇਸ਼ ਠਾਕਰੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਐਮਿਟੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਕੱਛ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਨਾਸਾ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ-ਖੋਜਕਾਰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਖੋਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਗੇ।
ਡਾਕਟਰ ਮਹੇਸ਼ ਠਾਕਰੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਨਾਸਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸਰੋ ਦੀ ਟੀਮ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 2013, 2014, 2015 ਅਤੇ 2019 ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਾਸਾ ਦੀ ਟੀਮ ਖੋਜ ਲਈ ਕੱਛ ਆਈ ਸੀ। ਉਥੋਂ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਮੰਗਲ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੱਛ ਦੇ ਲੂਣ ਮਾਰੂਥਲ ਵਿਚ ਮਿਲੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ-ਜੁਲਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਨਾਸਾ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ।
ਮੰਗਲ 'ਤੇ ਨਾਸਾ ਵੱਲੋਂ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਰੋਵਰ ਉੱਥੋਂ ਦੀ ਪਰਤ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਭੇਜਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਤਸਵੀਰਾਂ 'ਚ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮੰਗਲ ਵਰਗੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਕੱਛ ਦੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨ 'ਚ ਵੀ ਹਨ। ਮੰਗਲ ਦੀ ਪਰਤ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਉੱਥੇ ਜਾਣਾ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੱਛ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ 'ਮਾਤਾ ਨੋ ਮਢ' ਵਿਚ ਮਿਲੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਉਸ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹਨ।
ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਕੱਛ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰੇਗਿਸਤਾਨ 23,000 ਤੋਂ 24,000 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਬੇਸਿਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਦੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦਾ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਣੀ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਲੂਣ ਦੀ ਪਰਤ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਨਦੀ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦਾ ਪਾਣੀ ਸੁੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਰ ਖਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁੱਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੂਣ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ਲੂਣਾਂ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਵਿੱਚ ਸੋਡੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਰ ਕਲੋਰਾਈਡ ਅਤੇ ਸਲਫੇਟ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉੱਥੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੂਣ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਲੂਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਈ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਅਤੇ ਫੰਜਾਈ ਵਧਦੀ ਹੈ। ਖਾਰੇ ਅਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੂਣ ਵਿੱਚ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅੱਜ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕੱਛ ਦੇ ਮਾਰੂਥਲ ਵਿੱਚ ਹੀ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਜਿਹੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇਗਾ। ਨਾਸਾ ਅਤੇ ਇਸਰੋ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੀ ਖੋਜ 'ਚ ਪਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਮੰਗਲ 'ਤੇ ਨਮਕ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਵੀ ਪਾਏ ਗਏ ਹਨ।
ਡਾ: ਮਹੇਸ਼ ਠਾਕਰੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਨਾਸਾ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਮੰਗਲ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਲੂਣ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਅਤੇ ਕੱਛ ਦੇ ਸਫੇਦ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਡੀਐਨਏ ਟੈਸਟ ਕਰਨਗੇ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਭੌਤਿਕ ਰੂਪ ਤੋਂ ਪਛਾਣ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਆਕਟੋਪਸ ਹੋਵੇ, ਕੇਕੜਾ ਜਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਜੀਵ। ਸਥਿਤੀ ਮਨੁੱਖ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਜੀਵ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਇਹ ਉਸਦੇ ਡੀਐਨਏ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਡੀਐਨਏ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜੀਵ, ਵਾਇਰਸ ਜਾਂ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸਾਲਟ ਕ੍ਰਿਸਟਲ ਦੇ ਡੀਐਨਏ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਤਾਂ ਪਤਾ ਚੱਲੇਗਾ ਕਿ ਇਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਹੈ। ਬੈਕਟੀਰੀਅਲ ਫਿੰਗਰਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ ਡੀਐਨਏ ਟੈਸਟਿੰਗ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਜੀਵ, ਵਾਇਰਸ ਜਾਂ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਡੀਐਨਏ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਕੱਛ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਮੁਖੀ ਡਾ: ਮਹੇਸ਼ ਠਾਕਰੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕੱਛ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਐਮਿਟੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਪਲੈਨੇਟਰੀ ਜਿਓਲੋਜੀ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ 6 ਤੋਂ 12 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦਾ ਕੋਰਸ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਮੰਗਲ ਵਰਗੀ ਧਰਤੀ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਤਹਿਤ ਕੱਛ ਦੀ 'ਮਾਤਾ ਨੋ ਮਢ', ਲੂਨਾ ਕ੍ਰੇਟਰ ਝੀਲ, ਧੋਲਾਵੀਰਾ ਅਤੇ ਕੱਛ ਦੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨ 'ਚ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜੋ: ਕੇਰਲ 'ਚ ਸੱਪ ਫੜ੍ਹਨ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵਾਵਾ ਸੁਰੇਸ਼ ਨੂੰ ਕੋਬਰਾ ਨੇ ਮਾਰਿਆ ਡੰਗ
