ਜਹਾਨਾਬਾਦ: ਬਿਹਾਰ ਦੀ ਜੇਲ੍ਹ ਬ੍ਰੇਕ ਕਾਂਡ 2005, ਜਿਸ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵੈੱਬ ਸੀਰੀਜ਼ ਵੀ ਬਣੀ ਹੈ। 'ਲਵ ਐਂਡ ਵਾਰ ਦਾ ਜਹਾਨਾਬਾਦ' ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਿਤਵਿਕ ਭੌਮਿਕ ਅਤੇ ਹਰਸ਼ਿਤਾ ਗੌੜ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇਸ ਵੈੱਬ ਸੀਰੀਜ਼ 'ਚ ਬਿਹਾਰ ਦੀ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਘਟਨਾ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਹੈ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ 'ਚੋਂ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲੀ ਹੈ। 13 ਨਵੰਬਰ 2005 ਦੀ ਰਾਤ ਦਾ ਉਹ ਧਮਾਕਾ ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਡੇ ਕੰਨਾਂ ਵਿਚ ਗੂੰਜ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਹਾਨਾਬਾਦ ਨਿਵਾਸੀ ਰਾਮਨਿਵਾਸ ਸ਼ਰਮਾ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸ ਰਾਤ ਕੀ ਹੋਇਆ।
"ਪੂਰੇ ਜਹਾਨਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚੇਗੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਕੈਦੀ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋੜ ਕੇ ਫਰਾਰ ਹੋ ਗਏ ਸਨ।" -ਰਮਨਿਵਾਸ ਸ਼ਰਮਾ, ਸਥਾਨਕ
13 ਨਵੰਬਰ ਦੀ ਭਿਆਨਕ ਰਾਤ: ਬਿਹਾਰ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਪਟਨਾ ਤੋਂ 60 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਜਹਾਨਾਬਾਦ ਵਿੱਚ 13 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਮੱਚ ਗਈ। ਹਰ ਚੌਰਾਹੇ 'ਤੇ ਨਵੇਂ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲੇ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਸਨ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਬਿਹਾਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣ 2005 ਵੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਰਾਤ 9:05 ਵਜੇ ਅਚਾਨਕ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਬਿਜਲੀ ਚਲੀ ਗਈ। 2 ਮਿੰਟ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਸਨ ਕਿ ਜਹਾਨਾਬਾਦ ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਕੋਲ ਬੰਬ ਫਟਣ ਲੱਗੇ।
ਜੇਲ੍ਹ 'ਚੋਂ 341 ਕੈਦੀ ਹੋਏ ਫਰਾਰ: ਧਮਕੀ ਮਿਲਣ 'ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਚੌਕਸ ਹੋ ਗਈ। ਜਹਾਨਾਬਾਦ ਪੁਲਿਸ ਲਾਈਨ ਤੋਂ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਖ਼ਬਰ ਆਈ ਕਿ ਜਹਾਨਾਬਾਦ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋੜੀ ਗਈ ਅਤੇ ਤਕਰੀਬਨ 341 ਕੈਦੀ ਉੱਥੋਂ ਫਰਾਰ ਹੋ ਗਏ।
ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਹੋਏ ਧਮਾਕੇ: ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਸਨ। ਰਾਜ ਦਾ ਸਮੁੱਚਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਤੰਤਰ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸੀਪੀਆਈ (ਮਾਓਵਾਦੀ) ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਜੇਲ੍ਹਬ੍ਰੇਕ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਰਚੀ। ਇਹ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਜੇਲ੍ਹ ਬਰੇਕ ਨਕਸਲੀ ਕਮਾਂਡਰ ਅਜੈ ਕਾਨੂੰ ਨੂੰ ਛੁਡਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਜੈ ਕਾਨੂੰ ਨਕਸਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖ਼ੌਫ਼ਨਾਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਕਾਰਨ ਉਹ ਨਕਸਲੀਆਂ ਦਾ ਏਰੀਆ ਕਮਾਂਡਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 2002 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਸ 'ਤੇ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਸੀ।
- Kerala Encounter: ਕੇਰਲ 'ਚ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਮਾਓਵਾਦੀਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਮੁੱਠਭੇੜ, ਦੋ ਗੋਲੀਆਂ ਲੱਗਣ ਦਾ ਖਦਸ਼ਾ
- Mumbai NCB seizes drugs: ਮੁੰਬਈ NCB ਵੱਲੋਂ 15 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੇ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥ ਜ਼ਬਤ, ਦੋ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ
- ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ 'ਤੇ ਸਪਾ ਨੇਤਾ ਸਵਾਮੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਮੌਰਿਆ ਦੇ ਵਿਵਾਦਿਤ ਬੋਲ, ਕਾਂਗਰਸ ਨੇਤਾ ਆਚਾਰੀਆ ਪ੍ਰਮੋਦ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਮ ਨੇ ਮੌਰਿਆ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਤਲਖ ਟਿੱਪਣੀ
ਅਜੈ ਕਾਨੂੰ ਜੇਲ 'ਚ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅੰਦੋਲਨ : ਅਜੈ ਕਾਨੂੰ ਜਿਸ ਜੇਲ 'ਚ ਸੀ, ਉਸ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਸਿਰਫ 140 ਕੈਦੀਆਂ ਦੀ ਸੀ ਪਰ ਉਥੇ 658 ਕੈਦੀ ਰੱਖੇ ਗਏ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਅਜੇ ਕਾਨੂੰ ਨੇ ਹੜਤਾਲ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਉਸ ਦੀ ਹਰਕਤ ਤੋਂ ਜੇਲ੍ਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨਾਰਾਜ਼ ਸੀ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅਜੇ ਕਾਨੂੰ ਨੂੰ ਜਹਾਨਾਬਾਦ ਤੋਂ ਗਯਾ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਜਦੋਂ ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੇ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋੜੀ ਤਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਕਈ ਕੈਦੀ ਅਜੇ ਵੀ ਫਰਾਰ: ਇਸ ਜੇਲ੍ਹ ਬ੍ਰੇਕ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪੁਲਿਸ ਵਾਲੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਅਜੇ ਕਾਨੂੰ ਸਮੇਤ 341 ਕੈਦੀ ਫਰਾਰ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 269 ਕੈਦੀਆਂ ਨੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 2007 ਵਿੱਚ ਅਜੈ ਕਾਨੂੰ ਨੂੰ ਝਾਰਖੰਡ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਉਹ ਭਾਗਲਪੁਰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਫਰਾਰ ਹੋਏ ਕਈ ਕੈਦੀ ਅਜੇ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇ ਹਨ।
ਪੁਲਿਸ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਿੱਚ ਸਨ ਨਕਸਲੀ : ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁਚੱਜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅੰਜਾਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜਹਾਨਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਨਕਸਲੀ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਪੁਲਿਸ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਿਚ ਨਕਸਲੀ ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਫੈਲ ਗਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਨਾਕਾਬੰਦੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਗੱਡੀਆਂ 'ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਇਹ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਬਾਹਰੋਂ ਪੁਲਿਸ ਬਲ ਮੰਗਵਾਏ ਗਏ। ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਰੇਕੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 13 ਨਵੰਬਰ ਦੀ ਰਾਤ 09:05 ਵਜੇ ਧਮਾਕਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਕੌਣ ਹੈ ਅਜੇ ਕਾਨੂੰ: ਅਜੈ ਕਾਨੂੰ (ਅਜੈ ਕਾਨੂੰ ਕੌਣ ਹੈ?) ਅਰਵਾਲ ਦੇ ਕਰਪੀ ਥਾਣਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਜੋਹਾ ਪਿੰਡ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਅਜੈ ਦੇ ਪਿਤਾ ਫੱਗੂ ਕਾਨੂੰ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਲਈ ਕੰਧ ਲਿਖਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਿਸ ’ਤੇ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਨਾਅਰੇਬਾਜ਼ੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਫੱਗੂ ਕਾਨੂੰ ਨੂੰ ਕੁੱਟ-ਕੁੱਟ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਅਜੈ ਕਾਨੂੰ ਨੇ 1988 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਏ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਕਤਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਕੇ ਅਜੈ ਨੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਨਕਸਲੀ ਸੰਗਠਨ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਿਆ।
ਅਜੈ ਕਾਨੂੰ 2002 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ: ਰਵੀ ਜੀ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਜੈ ਕਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਤੋਂ ਡਰ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਓਵਾਦੀ) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਹੀ ਅਜੈ ਕਾਨੂੰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਨਕਸਲੀ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਏਰੀਆ ਕਮਾਂਡਰ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਰਣਵੀਰ ਸੈਨਾ ਦੇ ਕਈ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਕਤਲ 'ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਅਜੇ ਕਾਨੂੰ ਨੂੰ 2002 'ਚ ਬਿਹਾਰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਜਹਾਨਾਬਾਦ ਤੋਂ ਪਟਨਾ ਆਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜਹਾਨਾਬਾਦ ਜੇਲ 'ਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਮਾਓਵਾਦੀਆਂ ਅਤੇ ਰਣਵੀਰ ਸੈਨਾ ਦਰਮਿਆਨ ਦੁਸ਼ਮਣੀ: ਨਕਸਲੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦੱਬੇ-ਕੁਚਲੇ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਹ ਅਕਸਰ ਨਕਸਲੀ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੰਦਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਵੱਲੋਂ ਰਣਵੀਰ ਸੈਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਮਾਓਵਾਦੀਆਂ ਅਤੇ ਰਣਵੀਰ ਸੈਨਾ ਦਰਮਿਆਨ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਖੂਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ। ਕਦੇ ਰਣਵੀਰ ਸੈਨਾ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਕਦੇ ਮਾਓਵਾਦੀ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਦੇ ਸਨ।
ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਕਤਲੇਆਮ: 1997 ਵਿੱਚ ਜਹਾਨਾਬਾਦ ਲਕਸ਼ਮਣਪੁਰ ਬਾਠ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਤਲੇਆਮ ਹੋਇਆ ਸੀ। 60 ਦਲਿਤਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੌਰਾਨ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਤਲੇਆਮ ਹੋਏ। 25 ਜਨਵਰੀ 1999 ਨੂੰ ਸ਼ੰਕਰ ਬੀਘਾ ਵਿੱਚ 22 ਦਲਿਤਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1996 ਵਿੱਚ ਭੋਜਪੁਰੀ ਦੇ ਬਠਾਨੀ ਟੋਲਾ ਵਿੱਚ ਦਲਿਤ, ਮੁਸਲਿਮ ਅਤੇ ਪੱਛੜੀ ਜਾਤੀ ਦੇ 22 ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 22 ਜੂਨ 2000 ਨੂੰ ਔਰੰਗਾਬਾਦ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਮੀਆਂਪੁਰ ਵਿੱਚ 35 ਦਲਿਤਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1977 ਵਿੱਚ ਪਟਨਾ ਦੇ ਬੇਲਛੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ 14 ਦਲਿਤਾਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
"ਅਜੈ ਕਾਨੂੰ ਨੂੰ ਛੁਡਾਉਣ ਲਈ ਨਕਸਲੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੂਰੇ ਜਹਾਨਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਅਪਰਾਧ ਦਾ ਡਰ ਸੀ। ਨਕਸਲੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸੜਕ 'ਤੇ ਚੱਲਣਾ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।" -ਅਰਵਿੰਦ ਕੁਮਾਰ, ਸਥਾਨਕ
