ETV Bharat / bharat

Bihar Hooch Tragedy: ਨਹੀਂ ਰੁੱਕ ਰਿਹਾ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ, ਹੁਣ ਤੱਕ 73 ਮੌਤਾਂ.. SC 'ਚ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾਇਰ

author img

By

Published : Dec 17, 2022, 8:22 PM IST

ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਨਕਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਕਾਂਡ ਦੀ ਗੂੰਜ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੁਣਾਈ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਨੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 73 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਲੈ ਲਈ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਸ਼ੱਕੀ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੇ ਸੇਵਨ ਨਾਲ 26 ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ 'ਚ ਵੀ ਕਾਫੀ ਹੰਗਾਮਾ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ 'ਚ ਪਟੀਸ਼ਨ ਵੀ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। (Chapra Hooch Tragedy)

Bihar Hooch Tragedy
Bihar Hooch Tragedy

ਛਪਰਾ: ਸ਼ਰਾਬ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਚੁੱਕੇ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਛਪਰਾ 'ਚ ਨਕਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਨਾਲ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਰੁਕਣ ਦਾ ਨਾਂ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਪਦਾਰਥ ਪੀਣ ਨਾਲ ਹੁਣ ਤੱਕ 73 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ੱਕੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੌਤਾਂ ਸਾਰਨ ਦੇ ਮਸ਼ਰਕ ਥਾਣਾ ਖੇਤਰ, ਮਧੌਰਾ, ਈਸੂਪੁਰ ਅਤੇ ਅਮਨੌਰ ਬਲਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਂਚ ਟੀਮ (ਐਸਆਈਟੀ) ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਇਹ ਟੀਮ ਪੂਰੇ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ। (Suspected death in Chhapra due to poisonous liquor), (Liquor Ban In Bihar)

ਛਪਰਾ ਸ਼ਰਾਬ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਵੱਡਾ ਖੁਲਾਸਾ:- ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਛਪਰਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਵੱਡਾ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਸੂਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਨਕਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਆਈ ਸਗੋਂ ਥਾਣੇ ਵਿੱਚੋਂ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਹੁਣ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਵੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਦਰਅਸਲ ਥਾਣਾ ਮਸ਼ਰਕ 'ਚ ਆਬਕਾਰੀ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਕੱਚੀ ਸਪਿਰਟ ਜ਼ਬਤ ਕਰਕੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਰੱਖੀ ਸੀ ਪਰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਇਸ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਹੀ ਭੁੱਲ ਗਏ। ਇਸ ਆਤਮਾ ਵਿੱਚੋਂ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸਪਿਰਿਟ ਗਾਇਬ ਪਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਕਈ ਡਰੰਮਾਂ ਦੇ ਢੱਕਣ ਗਾਇਬ ਹਨ ਅਤੇ ਡਰੰਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਆਤਮਾ ਗਾਇਬ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਖਦਸ਼ਾ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸ਼ਰਾਬ ਥਾਣੇ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਲਗਾਤਾਰ ਮਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਆਤਮਾ ਥਾਣੇ ਤੋਂ ਗਾਇਬ ਹੋਕੇ ਬਣੀ ਕਾਲ :- ਪੀੜਤਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਸ਼ਰਾਬ ਮਸ਼ਰਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਹੀ ਖਰੀਦੀ ਸੀ। ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਟੀਮ ਵੀ ਛਪਰਾ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੇ ਥਾਣੇ 'ਚ ਰੱਖੀ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਲਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਬੇਨਿਯਮੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ | ਇੱਥੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈ ਡਰੰਮ ਗਾਇਬ ਪਾਏ ਗਏ। ਸੰਯੁਕਤ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਪਾਸਵਾਨ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਉਪ ਸਕੱਤਰ ਨਿਰੰਜਨ ਕੁਮਾਰ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਮਸ਼ਰਕ ਪੁੱਜੇ ਸਨ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਸਰਕਾਰੀ ਸੂਤਰਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਖ਼ਬਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਥਾਣੇ ਦੇ ਦੋ ਚੌਕੀਦਾਰ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਦੂ ਮੋੜ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਚੌਕੀਦਾਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਾਦੂ ਮੋੜ ਨੇੜੇ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਕਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਰੀਬ 73 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।

ਡੀਐਮ ਨੇ 26 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ:- ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਐਸਪੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ 48 ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ 213 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਿਰਾਸਤ 'ਚ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੁਲੀਸ ਮੁਲਜ਼ਮ ਗੁੱਡੂ ਪਾਂਡੇ ਅਤੇ ਅਨਿਲ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰਕੇ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹ ਖਦਸ਼ਾ ਜਤਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੋਰ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਨਾਜ਼ੁਕ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਬਿਮਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਛਪਰਾ ਸਦਰ ਹਸਪਤਾਲ, ਪੀਐਮਸੀਐਚ ਅਤੇ ਐਨਐਮਸੀਐਚ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਕਾਰਨ ਹੁਣ ਤੱਕ 25 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਅੱਖਾਂ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 30 ਮ੍ਰਿਤਕਾਂ ਦਾ ਸਰਕਾਰੀ ਹਸਪਤਾਲ 'ਚ ਪੋਸਟਮਾਰਟਮ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਸਰਨ ਦੇ ਡੀਐਮ ਨੇ 26 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਥਾਣੇਦਾਰ ਅਤੇ ਚੌਕੀਦਾਰ ਆਹਮੋ-ਸਾਹਮਣੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਐਸਪੀ ਸੰਤੋਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਐਸਡੀਪੀਓ ਦਾ ਤਬਾਦਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਰਹੌਰਾ ਡੀਐਸਪੀ ’ਤੇ ਵੀ ਤਬਾਦਲੇ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਲਟਕ ਰਹੀ ਹੈ।

ਮਧੌਰਾ ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਣਾ ਖੇਤਰਾਂ 'ਚ ਸ਼ੱਕੀ ਮੌਤਾਂ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਸ਼ਰਖ ਥਾਣਾ ਅਤੇ ਈਸੂਪੁਰ ਪੁਲਸ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਚ ਐੱਫ.ਆਈ.ਆਰ. ਦਰਜ ਕਰ ਲਈ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।'' ਵਧੀਕ ਪੁਲਸ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਕਮ ਸਬ. -ਪੁਲਿਸ ਅਫਸਰ ਸੋਨਪੁਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ 3 ਡਿਪਟੀ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਆਫ ਪੁਲਿਸ ਸਮੇਤ 31 ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਾਂਚ ਟੀਮ ਗਠਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। - ਸੰਤੋਸ਼ ਕੁਮਾਰ, ਪੁਲਿਸ ਸੁਪਰਡੈਂਟ, ਸਰਨ

ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ 'ਚ ਦਾਇਰ ਪਟੀਸ਼ਨ:- ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਮੌਤ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ 'ਚ ਇਕ ਪਟੀਸ਼ਨ ਵੀ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ 'ਚ 60 ਦੇ ਕਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਗਈ ਹੈ। ਪਟੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਦੁਖਾਂਤ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਐਸਆਈਟੀ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਜਾਂਚ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਐਡਵੋਕੇਟ ਪਵਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪਾਠਕ ਨੇ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਡੀਵਾਈ ਚੰਦਰਚੂੜ ਅਤੇ ਜਸਟਿਸ ਪੀਐਸ ਨਰਸਿਮਹਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਬੈਂਚ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪਟੀਸ਼ਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ।

ਬੈਂਚ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਸੁਣਵਾਈ ਲਈ ਪਟੀਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਵਕੀਲ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਉਚਿਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਤੋਂ ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਸਰਦੀਆਂ ਦੀ ਛੁੱਟੀ 'ਤੇ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ 2 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗੀ। ਬਿਹਾਰ ਸਥਿਤ ਆਰੀਆਵਰਤ ਮਹਾਸਭਾ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਦਾਇਰ ਪਟੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਪੀੜਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਢੁੱਕਵਾਂ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦੇਣ ਲਈ ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਰਾਜਪਾਲ ਨੂੰ ਸੌਂਪਿਆ ਮੰਗ ਪੱਤਰ:- ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਹਮਲਾਵਰ ਰੁਖ਼ ਅਪਣਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਵਿਜੇ ਸਿਨਹਾ, ਵਿਧਾਨ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ 'ਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਸਮਰਾਟ ਚੌਧਰੀ, ਸਾਬਕਾ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਤਰਕਿਸ਼ੋਰ ਸਮੇਤ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਵਫਦ ਨੇ ਛਪਰਾ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਜਾ ਰਹੀ ਪੁਲਿਸ ਕਾਰਵਾਈ ਦਾ ਜਾਇਜ਼ਾ ਲਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਭਾਜਪਾ ਨੇਤਾ ਰਾਜ ਭਵਨ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਰਾਜਪਾਲ ਨੂੰ ਇਸ ਸਬੰਧ 'ਚ ਮੰਗ ਪੱਤਰ ਸੌਂਪਿਆ। ਖ਼ਬਰ ਹੈ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਮੈਂਬਰ ਸੁਸ਼ੀਲ ਮੋਦੀ ਵੀ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਛਪਰਾ 'ਚ ਪੀੜਤਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕਰਨਗੇ।

"ਸਵਾਲ ਇਹ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਉਂ ਬਾਰ ਬਾਰ ਸਾਰਨ ਜਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਨੋਹ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਆਖਿਰ ਸਾਰਨ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਦੀ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕਿਉਂ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਨੀਤੀ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਉਹ ਨੀਤੀ ਹੈ ਸ਼ਰਾਬ ਉੱਤੇ ਪਾਬੰਦੀ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਵਿਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਵੰਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਲੋਕ ਪੀਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਕੌਣ ਹੈ। ਹੁਣੇ ਹੁਣੇ ਇਸੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਿਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਡ ਦਾ ਚੌਕੀਦਾਰ ਵੇਚਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਕੇ। ਇੱਥੇ ਹਰ ਕੋਈ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਰਾਬ ਕਿਸ ਇਲਾਕੇ ਤੋਂ ਕਿਸ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਨਾਕਾਮੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਅਸਫਲਤਾ ਲਈ ਕੌਣ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਜਾਂ ਤਾਂ ਨੀਤੀ ਫੇਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਇਰਾਦਾ ਫੇਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।"- ਰਾਜੀਵ ਪ੍ਰਤਾਪ ਰੂਡੀ, ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਭਾਜਪਾ

ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਤੇਜਸਵੀ ਯਾਦਵ ਦਾ ਬਿਆਨ:- ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬੇਤੁਕੇ ਬਿਆਨ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਤੇਜਸਵੀ ਯਾਦਵ ਨੇ ਖੁਦ ਕਿਹਾ ਕਿ ਯੂਪੀ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਤੋਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਆ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਭਾਜਪਾ ਸੱਤਾ 'ਚ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ 'ਤੇ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਯਾਨੀ ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਬਿਹਾਰ 'ਚ ਮੌਤ 'ਤੇ ਕਾਫੀ ਸਿਆਸਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।

ਤੇਜਸਵੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਘੱਟ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕਹਿ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪੀਣੀ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਵੀ ਛੋਟੇ ਸੀ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ। ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਬਾਹਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਘਰ ਦੇ ਮਾਪੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਾ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਚੰਗੀ ਆਦਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਨਕਲੀ ਸ਼ਰਾਬ 'ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

'ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਦੀ ਸਮਾਧੀ ਦੇ ਘਰੋਂ ਸ਼ਰਾਬ ਬਰਾਮਦ':- ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਤੇਜਸਵੀ ਯਾਦਵ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ 'ਚ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਸਿਨਹਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਦੇ ਘਰੋਂ 1100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀਆਂ ਬੋਤਲਾਂ ਵਾਲੇ 108 ਕਾਰਟੂਨ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ-ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਵਿਜੇ ਸਿਨਹਾ ਦੇ ਬੇਟੇ ਦੇ ਸਹੁਰੇ ਦੇ ਘਰੋਂ 1100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੋਤਲਾਂ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ 108 ਡੱਬੇ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੱਚਾਈ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਾ ਹੈ।

ਸੀਐਮ ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਮਨਾਹੀ ਕਾਨੂੰਨ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਪੱਖ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਸਦਨ ਨੂੰ ਗੁੰਮਰਾਹ ਕਰਕੇ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਅੱਜ ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਵਿਭਾਗ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਹੋਈ, ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਕੋਲ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ, ਇੱਥੇ ਸ਼ਰਾਬ ਯੂਪੀ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਤੋਂ ਆ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਹੈ। ਲੋਕ ਇਸ 'ਤੇ ਕੋਈ ਕਾਰਵਾਈ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।'' - ਤੇਜਸਵੀ ਯਾਦਵ, ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ

"ਬਿਹਾਰ 'ਚ ਸ਼ਰਾਬ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਕੋਈ ਨਾ ਕੋਈ ਨਕਲੀ ਵੇਚੇਗੀ, ਇਸ ਨੂੰ ਪੀਣ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਸ਼ਰਾਬ ਇਕ ਬੁਰੀ ਆਦਤ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਸੇਵਨ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗਰੀਬਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਨਾ ਕਰੋ, ਜੋ ਇਹ ਧੰਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫੜੋ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਬੰਦੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਹੋਇਆ ਕਈਆਂ ਨੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣੀ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਹਰ ਪਾਸੇ ਲੋਕ ਹੋਣਗੇ, ਨਿਤੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਿਹਾਰ

ਸਥਾਨਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ ਸ਼ਰਾਬ:- ਆਪਣੇ ਚਹੇਤਿਆਂ ਨੂੰ ਗੁਆ ਚੁੱਕੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੱਚੀ ਸ਼ਰਾਬ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਮਹੂਆ ਦੇ ਨਾਲ ਗੁੜ ਨੂੰ ਗੁੜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਰਤ ਕੇ ਸ਼ਰਾਬ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਹੋਰ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨੇ ਯੂਰੀਆ ਅਤੇ ਨੌਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਦੇਸੀ ਸ਼ਰਾਬ ਵਿੱਚ ਯੂਰੀਆ ਦੀ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵੀ ਪਾਈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਜ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਾਰਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਇੱਕ ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਅਧਿਆਪਕ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਥਾਨਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਗਲਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਸ ਦੀਆਂ ਰਸਾਇਣਕ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੌਰਾਨ ਈਥਾਈਲ ਅਲਕੋਹਲ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਥਾਇਲ ਅਲਕੋਹਲ ਵੀ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਵਾਈਨ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਤਾਪਮਾਨ ਦਾ ਕੋਈ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਜਦੋਂ ਅਲਕੋਹਲ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਫੋਲਿਕ ਐਸਿਡ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮੌਤ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ।

"ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵਿਗੜਨ ਲੱਗੀ। ਸਾਡੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰੇਆਮ ਸ਼ਰਾਬ ਵਿਕ ਰਹੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਅੱਜ ਇਹ ਮੌਤਾਂ ਨਾ ਹੁੰਦੀਆਂ। ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਕੀ ਗਾਰੰਟੀ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਹੁਣ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੀਆਂ? "ਹੋਵੇਗੀ। ਸਾਰੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਵਿਕਦੀ ਹੈ।

ਅੱਜ ਪੁਲਿਸ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਪਣਾ ਫਰਜ਼ ਨਿਭਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਕੀ ਅੱਜ ਇਹ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀਆਂ। ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਫੋਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸੁਣੀ।ਉਹ ਕਹਿ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸ ਦਿਓ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਠੰਡ ਨਾਲ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਕਢਵਾਓ।ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੌਣ ਸੰਭਾਲੇਗਾ।ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਪਾਬੰਦੀ ਨੇ ਸਾਡੇ ਕਈ ਘਰ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। " - ਪੀੜਤ ਔਰਤ

ਪਿੰਡਾਂ 'ਚ ਛਾਇਆ ਸੋਗ:- ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਛਪਰਾ 'ਚ 73 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉੱਥੇ ਸੋਗ ਦੀ ਲਹਿਰ ਫੈਲ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਅਜੇ ਵੀ ਖਰਾਬ ਹੈ। ਦਰਜਨਾਂ ਲੋਕ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਜ਼ੇਰੇ ਇਲਾਜ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਸ਼ਰਾਬਬੰਦੀ ਦਾ ਕੋਈ ਅਸਰ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਿਹਾ। ਲੋਕ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਨਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮਨਾਹੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਲੋਕ ਲੁਕ-ਛਿਪ ਕੇ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀ ਰਹੇ ਹਨ।

ਦਰਅਸਲ, 5 ਅਪ੍ਰੈਲ 2016 ਤੋਂ ਸ਼ਰਾਬ 'ਤੇ ਮੁਕੰਮਲ ਪਾਬੰਦੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਬਿਹਾਰ 'ਚ ਸ਼ਰਾਬਬੰਦੀ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਕਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਮਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਨਕਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਹੈ।

ਆਖ਼ਰ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਮੌਤ ਦਾ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਕੌਣ ਹੈ। ਕੀ ਇਹ ਸ਼ਰਾਬ ਮਾਫੀਆ ਹੈ ਜੋ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਵੇਚ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਜਿਸ ਦੀ ਮਿਲੀਭੁਗਤ ਨਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਾਬ ਵੇਚੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਨਕਲੀ ਸ਼ਰਾਬ ਕਾਰਨ ਮੌਤਾਂ ਲਈ ਸਿਰਫ ਚੌਕੀਦਾਰ ਜਾਂ ਸਟੇਸ਼ਨ ਇੰਚਾਰਜ ਹੀ ਕਿਵੇਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ 'ਚ ਦੋਸ਼ੀ ਪਾਏ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:-ਇਸ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ 'ਤੇ ਉਮਰ ਭਰ ਲਈ ਪਾਬੰਦੀ, ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਲੱਗੇਗਾ ਲੱਖਾਂ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.