ETV Bharat / opinion

ਹੱਥ ਦੀ ਪਕੜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ, ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਕਰੋ ਜਾਂਚ

author img

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Feb 19, 2024, 4:56 PM IST

ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਜਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈਂਡਸ਼ੇਕ (ਹੱਥ ਮਿਲਾਉਣਾ) ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਤੁਹਾਡੀ ਸਮਾਨਤਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਅਕਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਮਾਪ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਸਰੀਰ ਕਿੰਨਾ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੈ। ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਤੌਫੀਕ ਰਸ਼ੀਦ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਪਕੜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਜਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਜੋਖਮ ਲਈ ਇੱਕ ਮਾਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

Hand Grip Strength, Provides Vital Clues About Future Diseases; Get It Checked
ਹੱਥ ਦੀ ਪਕੜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ, ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਕਰੋ ਜਾਂਚ

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਰਿਆਨੇ ਦੇ ਉਹ ਭਾਰੀ ਬੈਗ ਚੁੱਕਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਲੱਗਦਾ ਹੈ? ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸ਼ਹਿਦ ਦਾ ਜਾਰ (ਡੱਬਾ) ਖੋਲ੍ਹ ਸਕਦੇ ਹੋ? ਜੇਕਰ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਸਰੀਰ ਕਿਸੇ ਅੰਡਰਲਾਈੰਗ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਜਿੰਨੀ ਤਾਕਤ ਇਕੱਠੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਚੰਗੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ ਕਿੰਨਾ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੈ। ਹੈਂਡ ਗ੍ਰਿਪ ਸਟ੍ਰੈਂਥ (HGS) ਕੁੱਲ ਸਰੀਰ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਿਹਤਮੰਦ ਉਮਰ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੀ ਸਰੀਰਕ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਮਾਪ ਹੈ, ਅਤੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਅਤੇ ਭਾਰ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਘੱਟ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਪਕੜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਸੈੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬੁਢਾਪੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਕੀਤੀ ਖੋਜ: ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ, “ਸਿਹਤ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਨਵੇਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸੰਕੇਤ ਵਜੋਂ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਪਕੜ ਦੀ ਤਾਕਤ, ਸਿਹਤ, ਆਬਾਦੀ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਦੇ ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਸਮੀਖਿਆ' ਇਸ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਡਾਇਬੀਟੀਜ਼ ਵਰਗੀਆਂ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੇ ਘੱਟ HGS, ਸ਼ੂਗਰ, ਕਾਰਡੀਓਵੈਸਕੁਲਰ ਬਿਮਾਰੀ, ਸਟ੍ਰੋਕ, ਪੁਰਾਣੀ ਗੁਰਦੇ ਅਤੇ ਜਿਗਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਕੁਝ ਕੈਂਸਰ, ਸਰਕੋਪੇਨੀਆ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦੇ ਭੰਜਨ, ਘੱਟ HSG ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਬੰਧ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਘੱਟ HSG ਵਧੇ ਹੋਏ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ, ਪੋਸ਼ਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ, ਸਮੁੱਚੀ ਮੌਤ ਦਰ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਇਹ ਤੱਥ: ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਲੀਨਿਕਲ ਅਭਿਆਸ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਲਈ ਕੀਮਤੀ ਸੂਝ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, HGS ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵੱਜੋਂ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ HGS ਸਟੈਂਡ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਾਇਓਮਾਰਕਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਉਪਯੋਗਤਾ ਵਿਭਿੰਨ ਸਿਹਤ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸੰਕੇਤ ਵੱਜੋਂ ਇਸ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਤੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਹੈ।

ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਲਈ ਚਾਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲੇ ਹਨ-ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਨਬਜ਼, ਤਾਪਮਾਨ, ਸਾਹ ਲੈਣਾ। ਇਹ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਪਰਖੇ ਗਏ ਬੁਨਿਆਦੀ ਪਰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੂਚਕ ਸਨ। ਹੁਣ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਮਾਪ ਵਾਂਗ ਕੁਝ ਨਵੇਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੱਤ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਵਿਡ ਵਾਪਰਿਆ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਆਕਸੀਜਨ ਸੰਤ੍ਰਿਪਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਪਰ ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੋਜਕਰਤਾ ਹੁਣ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਸਿਹਤ ਦੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਨੂੰ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸਿਹਤ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਵਜੋਂ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਨ,'ਇੰਦਰਪ੍ਰਸਥ ਅਪੋਲੋ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਆਰਥੋਪੀਡਿਕ ਸਰਜਨ ਡਾ.ਰਾਜੂ ਵੈਸ਼ਿਆ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਜੋ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੇਖਕ ਵੀ ਹਨ।

ਉਮਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਵੱਧ ਦੀਆਂ ਹਨ ਬਿਮਾਰੀਆਂ: ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਲਈ ਬੁਢਾਪੇ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਐਕਸੈਸ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਜਾਂਚ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿੰਨੀ ਚੰਗੀ ਉਮਰ ਦਾ ਹੈ-ਚਾਹੇ ਤੇਜ਼,ਹੌਲੀ, ਜਾਂ ਅਨੁਕੂਲ। ਇਸ ਲਈ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਇਸ ਬੁਢਾਪੇ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅਤੇ ਮਾਤਰਾ ਦਾ ਸੰਕੇਤਕ ਵੱਜੋਂ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ,ਇਸ ਲਈ ਕਮਜ਼ੋਰ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਮਰ-ਸਬੰਧਤ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਲਈ ਉੱਚ ਜੋਖਮ 'ਤੇ ਹੈ।

ਅੱਗੇ ਦਾ ਰਸਤਾ: ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਕੇ, ਜਾਂ ਫੰਕਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਕੇ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਡਾ ਮਿਸ਼ਰਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਪਕੜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਮਾਪਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ''ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ HGS ਦੀ ਜਾਂਚ ਖੋਜ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਹੈ ਪਰ ਸਾਡੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਕਲੀਨਿਕਲ ਮੁਲਾਂਕਣ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਰਨਾ ਆਸਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੰਕੇਤ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।''

ਦੋਨਾਂ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ, HGS ਟੈਸਟ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹਿੱਸਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । HGS ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸੰਕੇਤ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਕੇ, ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰੈਕਟੀਸ਼ਨਰ, ਪਛਾਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ । ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਸੰਭਾਵੀ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਰੀਜ਼ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਮਿਸ਼ਰਾ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, ''ਇਹ ਤੱਥ ਕਿ ਟੈਸਟ ਗੈਰ-ਹਮਲਾਵਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਖੂਨ ਦੀ ਜਾਂਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।'' ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦਾ ਕੇਂਦਰ HGS ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਆਮ ਸਲਾਹ: ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣੋ, ਕਸਰਤ ਕਰੋ, ਸਿਹਤਮੰਦ ਖਾਓ ਅਤੇ ਆਰਾਮ ਕਰੋ। ਆਪਣੀ ਉਮਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ ਲਈ ਨਿਯਮਤ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਤਾਕਤ ਸਿਖਲਾਈ ਅਭਿਆਸ ਕਰੋ.. ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕੁਝ ਤਾਕਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੋ। ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਰਿਕਵਰੀ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਵਾਲੇ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਨੀਂਦ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ- ਹਰ ਰਾਤ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸੱਤ ਤੋਂ ਅੱਠ ਓਵਰ ਦਾ ਟੀਚਾ। ਸਿਹਤਮੰਦ ਖੁਰਾਕ ਖਾਓ। ਚੰਗੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਖਾਓ ਜਿਵੇਂ ਸਾਬਤ ਅਨਾਜ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡਾਕਟਰ ਸਹੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ''ਥੋੜੀ ਵੱਧਤਾਕਤ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਥੋੜੀ ਘੱਟ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਥੋੜੀ ਹੋਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ''।

ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਪਕੜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਬਾਰੇ ਤੱਥ:

  1. ਘੱਟ ਪਕੜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੱਟਆਫ ਇੱਕ ਬਾਲਗ ਪੁਰਸ਼ ਲਈ 26 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਇੱਕ ਔਰਤ ਲਈ 16 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹਨ।
  2. ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਪੀਕ ਤਾਕਤ 20 ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਘਟਦੀ ਹੈ।
  3. ਇਹ ਮੱਧ ਉਮਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘਟਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ 50 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ।
  4. ਏਸ਼ੀਅਨਾਂ ਕੋਲ ਦੂਜੀਆਂ ਆਬਾਦੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਪਕੜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਹੈ।
  5. ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਪੱਛਮੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ। ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਲਗਭਗ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਹ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੱਚ ਹੈ।
  6. ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਪਕੜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਉਮਰ, ਲਿੰਗ, ਆਰਥਿਕ ਪੱਧਰ, ਪੋਸ਼ਣ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੀ ਬਦਲਦੀ ਹੈ।
  7. ਘੱਟ HGS ਨੂੰ ਕਾਰਡੀਓਵੈਸਕੁਲਰ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੂਚਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵੱਜੋਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.