ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਗਰਮ ਸੀਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਦਿੱਗਜ ਆਗੂ ਇੱਥੋਂ ਚੋਣ ਲੜਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਬਲਰਾਜ ਮਧੋਕ, ਅਰਜੁਨ ਸਿੰਘ, ਮਦਨਲਾਲ ਖੁਰਾਣਾ, ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਮਲਹੋਤਰਾ ਅਤੇ ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ ਵਰਗੇ ਦਿੱਗਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟ 1966 ਵਿੱਚ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਈ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਕੁਝ ਹਿੱਸਾ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਹ 1967 ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਈਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਰਮ ਸੀਟ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਸੀਟ ਤੋਂ ਜਨ ਸੰਘ (ਜੋ ਕਾਂਗਰਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀ ਸੀ) ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਲਰਾਜ ਮਧੋਕ ਨੇ ਚੋਣ ਲੜੀ ਸੀ। ਉਹ ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਵੀ ਸਨ। ਮਧੋਕ ਨੇ ਇਸ ਸੀਟ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਚੋਣ ਜਿੱਤੀ ਸੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਗਰਮ ਸੀਟ ਰਹੀ। ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਦੋਵਾਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਆਗੂ ਇਸ ਸੀਟ ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜ ਕੇ ਜਿੱਤਦੇ-ਹਾਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਡਾ: ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ, ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮਦਨਲਾਲ ਖੁਰਾਣਾ, ਲਲਿਤ ਮਾਕਨ, ਅਰਜੁਨ ਸਿੰਘ, ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਮਲਹੋਤਰਾ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਭੂਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਨੇਤਾ ਇਸ ਸੀਟ ਤੋਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਕੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ | ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਵੀ।
ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਡਾ: ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੇ 1999 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਸੀਟ ਤੋਂ ਚੋਣ ਲੜੀ ਸੀ ਪਰ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਸੀਨੀਅਰ ਆਗੂ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਿਜੇ ਕੁਮਾਰ ਮਲਹੋਤਰਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 30 ਹਜ਼ਾਰ ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਹਰਾਇਆ ਸੀ। 2008 ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੀਟ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅੰਸ਼ਿਕ ਫੇਰਬਦਲ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਹੋਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 10 ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਸ ਸੀਟ 'ਤੇ ਹੋਈਆਂ ਕੁੱਲ 15 ਚੋਣਾਂ 'ਚੋਂ ਭਾਜਪਾ ਨੌਂ ਵਾਰ, ਕਾਂਗਰਸ ਪੰਜ ਵਾਰ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਇਕ ਵਾਰ ਜਿੱਤ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।
ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ 10 ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ਹਨ: ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੀਆਂ 10 ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਜਵਾਸਨ, ਪਾਲਮ, ਮਹਿਰੌਲੀ, ਛਤਰਪੁਰ, ਦਿਓਲੀ, ਅੰਬੇਡਕਰ ਨਗਰ, ਸੰਗਮ ਵਿਹਾਰ, ਕਾਲਕਾ ਜੀ, ਤੁਗਲਕਾਬਾਦ ਅਤੇ ਬਦਰਪੁਰ ਸੀਟਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 10 ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸੀਟ ਬਦਰਪੁਰ ਭਾਜਪਾ ਕੋਲ ਹੈ। ਬਾਕੀ 9 ਸੀਟਾਂ 'ਤੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕ ਹਨ।
ਇਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਥਾਨ ਵੀ ਇਸ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਦਾ ਮਾਣ ਹਨ: ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮਾਰਕ ਕੁਤੁਬ ਮੀਨਾਰ ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਿਲ੍ਹਾ, ਮਹਿਰੌਲੀ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਲਾਲ ਕੋਟ, ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਰਾਜਾ ਅਨੰਗ ਪਾਲ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਬਣਿਆ ਅਨੰਗ ਤਾਲ, ਲੋਟਸ ਟੈਂਪਲ, ਕਾਲਕਾ ਜੀ ਮੰਦਰ, ਮਾਂ ਕਾਤਯਾਨੀ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਦਰ ਆਦਿ ਇਸ ਲੋਕ ਸਭਾ ਹਲਕੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਨ।
ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਆਗੂ ਬਣੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ : ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟ ਇਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਹੋਰ ਵੀ ਖਾਸ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਦੋ ਆਗੂਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨਹੀਂ ਰਹੇ। 1993 'ਚ ਦਿੱਲੀ 'ਚ ਬਣੀ ਪਹਿਲੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਜਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਮਦਨਲਾਲ ਖੁਰਾਣਾ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਦੇ ਕਰੀਬੀ ਸਨ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਕਤਾਰ ਦੇ ਆਗੂ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ 1991 'ਚ ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਲਈ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ 1993 'ਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਸਨ ਜਦਕਿ ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਸਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਾਲ 1998 ਵਿੱਚ ਸੁਸ਼ਮਾ ਸਵਰਾਜ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣ ਜਿੱਤੀ ਸੀ। ਪਰ 1998 ਦੀਆਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਵਰਮਾ ਦੀ ਥਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਵੋਟਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ: ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸੀਟ 'ਤੇ ਕੁੱਲ ਵੋਟਰ 15 ਲੱਖ 42 ਹਜ਼ਾਰ 412 ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 8 ਲੱਖ 91 ਹਜ਼ਾਰ 156 ਪੁਰਸ਼ ਅਤੇ 6 ਲੱਖ 51 ਹਜ਼ਾਰ 256 ਮਹਿਲਾ ਵੋਟਰ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ 2011 ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 27 ਲੱਖ 33 ਹਜ਼ਾਰ 752 ਹੈ।
2019 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ: ਪਿਛਲੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਰਮੇਸ਼ ਬਿਧੂੜੀ ਨੇ ਇਸ ਸੀਟ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਵੱਡੀ ਜਿੱਤ ਦਰਜ ਕੀਤੀ। ਬਿਧੂੜੀ ਨੂੰ ਛੇ ਲੱਖ 87 ਹਜ਼ਾਰ 14 ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ। ਜਦਕਿ ‘ਆਪ’ ਦੇ ਰਾਘਵ ਚੱਢਾ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਲੱਖ 19 ਹਜ਼ਾਰ 971 ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਘਵ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਲੱਖ 67 ਹਜ਼ਾਰ 043 ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਵੱਡੀ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਕਾਂਗਰਸੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਮੁੱਕੇਬਾਜ਼ ਵਿਜੇਂਦਰ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ 1 ਲੱਖ 64 ਹਜ਼ਾਰ 613 ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ। ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਦੀ ਜ਼ਮਾਨਤ ਜ਼ਬਤ ਹੋ ਗਈ।
ਸੰਨੀ ਦਿਓਲ ਨੇ ਹੱਥ 'ਚ ਹੈਂਡ ਪੰਪ ਲੈ ਕੇ ਕੀਤਾ ਸੀ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ: ਫਿਲਮ ਅਦਾਕਾਰ ਸੰਨੀ ਦਿਓਲ ਵੀ 2019 ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਭਾਜਪਾ ਉਮੀਦਵਾਰ ਰਮੇਸ਼ ਬਿਧੂੜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਰੋਡ ਸ਼ੋਅ ਦੌਰਾਨ ਸੰਨੀ ਦਿਓਲ ਨੇ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਰੰਗਿਆ ਹੈਂਡ ਪੰਪ ਫੜ ਕੇ ਵੋਟਰਾਂ ਨੂੰ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਜਿਤਾਉਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੈਂਡ ਪੰਪ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਿਲਮ ਗਦਰ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਤਾਜ਼ਾ ਕੀਤਾ। ਸੰਨੀ ਦਿਓਲ ਦੇ ਰੋਡ ਸ਼ੋਅ 'ਚ ਕਾਫੀ ਭੀੜ ਸੀ। ਦੱਖਣੀ ਦਿੱਲੀ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਕਰੀਬ 4 ਘੰਟੇ ਜਾਮ ਰਹੀਆਂ।
2024 ਚੋਣਾਂ ਲਈ ਸੰਭਾਵਿਤ ਉਮੀਦਵਾਰ: ਇਸ ਵਾਰ 'ਆਪ' ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਚਾਲੇ ਗਠਜੋੜ ਹੈ। 'ਆਪ' ਇੱਥੇ ਚੋਣ ਲੜੇਗੀ। 'ਆਪ' ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਤੁਗਲਕਾਬਾਦ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸੀਟ ਤੋਂ ਦੋ ਵਾਰ ਵਿਧਾਇਕ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਸਹਿਰਾਮ ਪਹਿਲਵਾਨ ਨੂੰ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਜਪਾ ਤੋਂ ਦੋ ਵਾਰ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਰਮੇਸ਼ ਬਿਧੂੜੀ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਦਾਅਵੇਦਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਭਾਜਪਾ ਵੱਲੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਬਦਰਪੁਰ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਰਾਮਵੀਰ ਸਿੰਘ ਬਿਧੂੜੀ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
