ਵਾਰਾਣਸੀ: ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ (ਏਐਸਆਈ) ਦੀ ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਪੰਜ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲੀ। ਮਾਮਲੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਤ ਕਰੀਬ 9 ਵਜੇ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਰਿਪੋਰਟ ਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ। 839 ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ 15 ਅਜਿਹੇ ਪੰਨੇ ਹਨ ਜੋ ਸਾਰੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਹਨ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਨ ਨੇ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਾਨਫਰੰਸ 'ਚ ਖੁਲਾਸੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ।
ਕੀ ਕਿਹਾ ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ
- ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਕੰਪਲੈਕਸ 'ਚ 32 ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਅਜਿਹੇ ਸਬੂਤ ਮਿਲੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਸਜਿਦ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਮੰਦਰ ਸੀ।
- ਦੇਵਨਾਗਰੀ, ਗ੍ਰੰਥ, ਤੇਲਗੂ ਅਤੇ ਕੰਨੜ ਵਿਚ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜਨਾਰਦਨ, ਰੁਦਰ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰ ਦੇ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਮਿਲੇ ਹਨ।
- ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਥਾਂ ਮਹਾਮੁਕਤੀ ਮੰਡਪ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਏਐਸਆਈ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਰਾ ਢਾਂਚਾ ਮੰਦਰ ਦਾ ਹੈ।
- ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਮਿਲਿਆ ਜੋ ਟੁੱਟਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਏਐਸਆਈ ਨੇ ਜਾਦੂਨਾਥ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਖੋਜ ਨੂੰ ਸਹੀ ਪਾਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਆਦਿ ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਨੂੰ 2 ਸਤੰਬਰ 1669 ਨੂੰ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਹਿਲੇ ਮੰਦਰ ਦੇ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
- ਬੇਸਮੈਂਟ S2 ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ।
- ਪੱਛਮੀ ਕੰਧ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਮੰਦਰ ਨੂੰ 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਫਿਰ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
- ਤਹਿਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਦੱਬੇ ਹੋਏ ਚਿੱਤਰ ਮਿਲੇ ਹਨ।
- ਇੱਕ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਅਰਬੀ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਪੁਰਾਲੇਖ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤਿੰਨ ਨਾਮ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੱਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ- ਜਨਾਰਦਨ, ਰੁਦਰ, ਉਮੇਸ਼ਵਰ।
- ਪੁਰਾਲੇਖ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਸਜਿਦ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਰਾਜ ਦੇ 20ਵੇਂ ਸਾਲ ਭਾਵ 1667-1677 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।
ਰਿਪੋਰਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁਸਲਿਮ ਪੱਖ ਦਾ ਕੀ ਕਹਿਣਾ ਹੈ: ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਪੂਰੇ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਖੋਜਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਏ ਹਨ, ਮੁਸਲਿਮ ਪੱਖ ਨੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜਦੋਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਮੁਸਲਿਮ ਪੱਖ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਪੂਰੀ ਰਿਪੋਰਟ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਹੀ ਇਸ 'ਤੇ ਕੋਈ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦੇਣਗੇ। ਉੱਥੇ ਹੀ, ਇਸ ਪੂਰੀ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਦੀ ਮਹਿਲਾ ਕਾਫੀ ਖੁਸ਼ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਭੋਲੇਨਾਥ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਗੂੰਜਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਜਲਦੀ ਹੀ ਮੰਦਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਵੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਹਿੰਦੂ ਪੱਖ ਨੇ ਕੀ ਕਿਹਾ: ਕੇਸ ਦੇ ਵਕੀਲ ਸੀਤਾ ਸਾਹੂ, ਰੇਖਾ ਪਾਠਕ, ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਮੰਜੂ ਵਿਆਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਡੀ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਭੋਲੇਨਾਥ 'ਤੇ ਡੂੰਘੀ ਆਸਥਾ ਹੈ ਕਿ ਇੰਨੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਆਪਣੇ ਮੰਦਰ 'ਤੇ ਬਣੀ ਇਸ ਪੂਰੀ ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਸੱਚ ਹੁਣ ਉੱਥੇ ਹੈ। ਸੀਤਾ ਸਾਹੂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਜਲਦੀ ਹੀ ਅਗਲੇਰੀ ਕਾਰਵਾਈ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਾਂਗੇ।
