ಮನಿ ಲಾಂಡರಿಂಗ್​ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗುತ್ತಿರುವ ಸಹಕಾರ ಬ್ಯಾಂಕ್​ಗಳು; ತ್ವರಿತ ಕ್ರಮ ಅಗತ್ಯ

ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮನಿ ಲಾಂಡರಿಂಗ್​ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗುತ್ತವೆ ಎಂಬ ಆರೋಪಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತ ತನಿಖೆ ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ. ಈ ಬಗ್ಗೆ ಪರಿಟಾಲ ಪುರುಷೋತ್ತಮ್ ಅವರ ಲೇಖನ ಇಲ್ಲಿದೆ.

ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಅಕ್ರಮ ಹಣ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ಕಪ್ಪು ಹಣದ ಸ್ವರ್ಗವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬ ಆರೋಪಗಳು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಕೇಳಿ ಬಂದಿವೆ. ಇದನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಎಲ್ಲಾ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಆರ್​ಬಿಐ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ತರಲು ಡಿಜಿಟಲೀಕರಣ, ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಕಾನೂನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡುವುದು ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅನೇಕ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ಸಹಕಾರ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಗಳ ಭಾಗವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ರಾಜಕೀಯ ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಈ ಒಂದು ಬದಲಾವಣೆಯು ಕಪ್ಪು ಹಣವನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಲು ಮತ್ತು ತೆರಿಗೆ ಅನುಸರಣೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಕೈಗೊಂಡ ಉಪಕ್ರಮಗಳ ಮೇಲೆ ದೊಡ್ಡ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಬಹುದು.

ಕೋಬ್ರಾಪೋಸ್ಟ್ ಸ್ಟಿಂಗ್ ಆಪರೇಷನ್​ನಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದ ಕಳಂಕಿತ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಈಗಾಗಲೇ ತನಿಖೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ ಈ ತನಿಖೆ ಇದೀಗ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್​ಗಳಿಗೂ ಹರಡಿದೆ. ಅಕ್ರಮ ಹಣ ವರ್ಗಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದ ಮೂರು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಘೋಷಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಕಪ್ಪುಹಣವನ್ನು ಬಿಳಿಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಕೆಲ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಅಕ್ಷರಶಃ ಬ್ಯಾಕ್ ಆಫೀಸ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮೂಲಗಳು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕ್​ಗಳು ನಕಲಿ ಪ್ಯಾನ್ ಕಾರ್ಡ್​ಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸರಿಯಾದ ಕೆವೈಸಿ ಇಲ್ಲದೆ ನೂರಾರು ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಮೂಲಕ ಹಣ ಪತ್ತೆಯಾಗುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುತ್ತವೆ. ನಂತರ ಹಣವನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಈ ಹಣ ವರ್ಗಾವಣೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತೀಯ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಕ್ಲೀನ್ ಇಮೇಜ್ ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ಕೆಲವು ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಕೊಳಕು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿವೆ ಎಂದು ಆಗಾಗ ಆರೋಪಗಳು ಕೇಳಿ ಬಂದಿವೆ. ಕಳೆದ ಎರಡು ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಹಗರಣದಲ್ಲಿ ಇವುಗಳ ಹೆಸರು ಕೇಳಿ ಬಂದಿದೆ. 1992 ರ ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಹಗರಣದಲ್ಲಿ ಮರ್ಕಂಟೈಲ್ ಕೋಆಪರೇಟಿವ್ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕರಾಡ್ ಸುಳ್ಳು ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸುವಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಬ್ಯಾಂಕ್​ಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚಲಾಯಿತು. ಆಗಲೂ, ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ ಚಾರ್ಟರ್ಡ್ ನಂತಹ ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ತಮ್ಮನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಣ್ಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಮೂಲಕ ನಕಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ರಸೀದಿಗಳನ್ನು (ಬಿಆರ್) ರವಾನಿಸುವುದನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಸಿದವು.

ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬಹು-ಶಿಸ್ತಿನ ಜಾನಕಿರಾಮನ್ ಸಮಿತಿ ನಡೆಸಿದ ತನಿಖೆಯಲ್ಲಿ ಇವು ಸಿಕ್ಕಿ ಬಿದ್ದವು. 2000ನೇ ಇಸವಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಹಗರಣದಲ್ಲಿ, ಕೇತನ್ ಪರೇಖ್ ಅವರು ಮಾಧವಪುರ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಆಸ್ತಿಯಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡು 800 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಬೇರೆಡೆಗೆ ತಿರುಗಿಸಿದ್ದರು ಎಂಬುದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. 2001ರಲ್ಲಿ 25ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಿಂದ 600 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ವಂಚಿಸಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.

ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಪದೇ ಪದೇ ಹಗರಣಗಳ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುವಾಗಲು ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಎರಡು ಬಗೆಯ ಸಡಿಲವಾದ ನಿಯಂತ್ರಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ. ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ರಿಜಿಸ್ಟ್ರಾರ್ (ಆರ್ಒಸಿಎಸ್) ಮತ್ತು ಆರ್​ಬಿಐ ಎರಡೂ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸಹಕಾರ ಬ್ಯಾಂಕ್​ಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿರುವುದೇ ಪ್ರಮುಖ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಆರ್​ಬಿಐ ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಮೇಲೆ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಗಮನವಿಡುವುದಿಲ್ಲ.

ಮೂರು ಜನಪ್ರಿಯ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಹಲವಾರು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಿಗೆ ಆರ್​ಬಿಐ ವಿವರವಾದ ಪ್ರಶ್ನಾವಳಿಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದೆ ಎಂದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮೂಲಗಳು ಹೇಳಿವೆ. ಸುಮಾರು ಎರಡು ಡಜನ್​ಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಬ್ಯಾಂಕ್​ಗಳ ಮೇಲೆ ಆರ್​ಬಿಐ ನಿಗಾವಹಿಸಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಕ್ಸಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಎಚ್​ಡಿಎಫ್​ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಈ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಆರ್​ಬಿಐ ವರದಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಮಾತನಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಹಣಕಾಸು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ತಪ್ಪು ಮಾರಾಟ, ಮಾರಾಟ ಏಜೆಂಟರ ಅನುಮಾನಾಸ್ಪದ ನಡೆ ಮತ್ತು ಕುಟುಕು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಿಂದ ಪತ್ತೆಯಾದ ಅಕ್ರಮ ಹಣ ವರ್ಗಾವಣೆಯ ಪುರಾವೆಗಳ ದೊಡ್ಡ ನಿದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಆರ್​ಬಿಐ ಈಗಾಗಲೇ ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿದೆ.

ಅನುಮಾನಾಸ್ಪದ ಕೆವೈಸಿ ಅಭ್ಯಾಸಗಳು ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಿಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿಲ್ಲ. ಬಹುತೇಕ ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸಹ ಸಂಪೂರ್ಣ ತಪ್ಪು ಮಾರಾಟದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿವೆ ಮತ್ತು ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ಪ್ರಬಲ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳಿಗೆ ಕಪ್ಪು ಹಣವನ್ನು ಲಾಂಡರಿಂಗ್ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಮೋಸದ ಅಭ್ಯಾಸಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿವೆ ಎಂದು ತನಿಖೆಯಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ನಕಲಿ ಪ್ಯಾನ್ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಪ್ರಸರಣ ಮತ್ತು ಸುಲಭ ಲಭ್ಯತೆಯು ನಕಲಿ ಕೆವೈಸಿ ದಂಧೆಯ ಮೂಲವಾಗಿದೆ. ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ಇಲಾಖೆಗೆ ಈ ಮೋಸದಾಟದ ಬಗ್ಗೆ ಏನೂ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ.

ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮನಿ ಲಾಂಡರಿಂಗ್ ತಡೆಗೆ ಇಡಿ ಪಾತ್ರ: ಆರ್ಥಿಕ ಅಪರಾಧಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ನಿಯೋಜಿಸಲಾದ ಜಾರಿ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯ (ಇಡಿ) ಸಮಗ್ರ ಮನಿ ಲಾಂಡರಿಂಗ್ ತನಿಖೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಜೊತೆಗೆ ಸತಾರಾ ಜಿಲ್ಲಾ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಪುಣೆ ಜಿಲ್ಲಾ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಸಿಂಧುದುರ್ಗ್ ಜಿಲ್ಲಾ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ರತ್ನಗಿರಿ ಜಿಲ್ಲಾ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಿಗೆ ಜಾರಿ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯ ನೋಟಿಸ್ ನೀಡಿದೆ.

ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮನಿ ಲಾಂಡರಿಂಗ್ ತಡೆಗೆ ಎಫ್ ಐಯು ಪಾತ್ರ: ಮನಿ ಲಾಂಡರಿಂಗ್ ವಿರುದ್ಧದ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು, ಹಣಕಾಸು ಗುಪ್ತಚರ ಘಟಕ (ಎಫ್ಐಯು-ಇಂಡಿಯಾ) ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಶೇಷ ಏಜೆನ್ಸಿಯು ಅನುಮಾನಾಸ್ಪದ ಹಣಕಾಸು ವಹಿವಾಟುಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುತ್ತದೆ. ಇಸು ಅಕ್ರಮ ಹಣ ವರ್ಗಾವಣೆಯ ಸಂಭಾವ್ಯ ನಿದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಅಭ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗಿನ ಇದರ ಸಹಯೋಗವು ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿದೆ.

(ಲೇಖನ: ಪರಿಟಾಲ ಪುರುಷೋತ್ತಮ್)

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮ ತ್ಯಜಿಸಲಿದ್ದಾರೆ ಶೇ 50ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನ; ಅಧ್ಯಯನ ವರದಿ