હૈદરાબાદ: ભારતમાં દર દસમાંથી એક વ્યક્તિ થાઇરૉઇડથી પીડાય છે. થાઇરોઇડ એ એક સામાન્ય હોર્મોનલ રોગ છે જે પુરુષો અને સ્ત્રીઓ બંનેને અસર કરી શકે છે. મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, આ સમસ્યાની અસરો જોવા મળે છે, પીડિત હંમેશા તેના સ્વાસ્થ્યનું વધુ ધ્યાન રાખે છે. થાઈરોઈડના લક્ષણો અને અસરોને નિયંત્રિત કરી શકાય. નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે, યોગનો અભ્યાસ આમાં ખૂબ મદદરૂપ થઈ શકે છે.
થાઇરોઇડના લક્ષણો: યોગ ગુરુ અને બેંગ્લોરના ફિટનેસ પ્રશિક્ષક, મીનુ વર્મા જણાવે છે કે, યોગ થાઇરોઇડને નિયંત્રિત કરવામાં ખૂબ અસરકારક હોઈ શકે છે. લક્ષણોની વાત કરવામાં આવે તો થાક, વજનમાં ઘટાડો અથવા વધારો, શરીરમાં ઓછી ઉર્જા, વાળ અને ચામડીની સમસ્યાઓ, નીચા ધબકારા અને ક્યારેક હાઈ બ્લડ પ્રેશર. ખાસ કરીને સ્ત્રીઓમાં, થાઇરોઇડ હોર્મોનની માત્રામાં અસંતુલન પણ અનિયમિત પીરિયડ્સ અથવા ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, આ લક્ષણોને નિયંત્રિત કરવા માટે યોગના આસનોનો અભ્યાસ ખૂબ જ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે.
યોગના આસનોનો નિયમિત અભ્યાસ થાઈરોઈડ સંબંધિત સમસ્યાઓમાં મદદરૂપ થઈ શકે છે, તેમાંના કેટલાક અને તેને કરવાની રીત નીચે મુજબ છે.
1.માર્જરી આસન
- પ્રથમ વજ્રાસનમાં બેસો
- આ પછી, ઘૂંટણ પર ઊભા રહો, હાથોને જમીન પર સીધા રાખો અને ધ્યાન રાખો કે, હાથ ખંભાની એકદમ સીધમાં હોય અને ઘૂંટણ અને હાથ પર ઊભા રહો.
- આ સ્થિતિમાં, શરીરની સ્થિતિ ટેબલ જેવી હોવી જોઈએ.
- હવે શ્વાસ બહાર કાઢતી વખતે તમારી કરોડરજ્જુને ઉપર તરફ ખેંચો.
- જમીન તરફ માથું રાખીને થોડી સેકન્ડ માટે આ સ્થિતિમાં રહો અને પછી જૂની સ્થિતિમાં પાછા આવો.
2.હલાસન
- આ આસન માટે સૌથી પહેલા પીઠના બળ સૂઈ જાઓ.
- તમારા હાથને બાજુ પર રાખો, ધ્યાનમાં રાખો કે તમારી હથેળીઓ જમીન પર આરામ કરે છે.
- હવે ઘૂંટણને સીધા રાખીને બંને પગને ધીમે ધીમે હવામાં ઉંચા કરો.
- આ ક્રમમાં, તમારા પગને તમારા માથાના પાછળના ભાગ તરફ નીચે કરતી વખતે, તમારા હિપ્સ અને હિપ્સને સહેજ ઉભા કરો. આ સ્થિતિમાં, તમે હિપ્સ પર મદદ માટે હાથનો સહારો પણ લઈ શકો છો.
- તમારા માથા પાછળ તમારા અંગૂઠા વડે જમીનને સ્પર્શ કરવાનો પ્રયાસ કરો.
- ધ્યાન રાખો કે આ સમય દરમિયાન તમારા ઘૂંટણ વાળવા ન જોઈએ.
- 10-30 સેકન્ડ માટે આ સ્થિતિમાં રહો.
- આ ક્રિયાને 5-10 વખત કરો.
3.ભુજંગાસન
- આ આસન માટે સૌથી પહેલા પેટના બળ જમીન પર સૂઈ જાઓ.
- હવે તમારી હથેળીઓને તમારી છાતીની બંને બાજુએ તમારા ખભા અને કોણીની નીચે રાખો.
- હવે ધીમે ધીમે તમારી હથેળીને જમીન પર દબાવો અને શ્વાસ લો, તમારા માથા, ખભા અને છાતીને બને તેટલું ઉંચુ કરો.
- 5-10 સેકન્ડ માટે આ સ્થિતિમાં રહો.
- પછી શ્વાસ છોડતી વખતે ધીમે ધીમે જૂની સ્થિતિમાં પાછા આવો.
4.ઉષ્ટ્રાસન
- આ આસન માટે, તમારા ઘૂંટણ પર અથવા વજ્રાસનમાં મોટાભાગના યોગની સ્થિતીમાં બેસો.
- હવે તમારા ઘૂંટણ પર ઊભા રહો, ધ્યાનમાં રાખો કે આ સ્થિતિમાં તમારા હિપ્સ, ખભા અને ઘૂંટણ એક સીધી રેખામાં હોવા જોઈએ.
- હવે પાછા વાળીને તમારા હાથને પાછળની તરફ ખસેડો, જમણી હથેળીને જમણી એડી પર અને ડાબી હથેળીને ડાબી એડી પર રાખો.
- ધ્યાન રાખો કે પાછળ નમતી વખતે ગરદનને આંચકો ન લાગવો જોઈએ.
- થોડીવાર આ સ્થિતિમાં રહો અને શ્વાસ લેતા રહો અને ધીમે ધીમે બહાર કાઢો.
- હવે લાંબા ઊંડા શ્વાસ છોડીને તમારી પ્રારંભિક સ્થિતિમાં પાછા આવો.
- આ પ્રક્રિયા 5થી 7 વખત કરી શકાય છે.
ઉર્ધ્વ ધનુરાસન
- આ આસન માટે પહેલા પીઠ પર સૂઈ જાઓ.
- હવે તમારા ઘૂંટણને વાળો અને તેને હિપની પહોળાઈને ફેલાવો.
- પછી તમારા હાથને તમારા માથા પાસે પાછળની તરફ લઈ જાઓ અને હથેળીઓને જમીન પર રાખો.
- હવે શ્વાસ અંદરની તરફ લો અને તમારા પગ પર વજન મૂકીને હિપ્સને ઉંચા કરો.
- આ સાથે, તમારા બંને હાથ પર વજન સંભાળતી વખતે, તમારા ખભાને પણ ઉભા કરો અને ધીમે ધીમે તમારા હાથને કોણીથી સીધા કરવાનો પ્રયાસ કરો.
- ધ્યાનમાં રાખો કે આ સમય દરમિયાન તમારા હાથ અને પગ વચ્ચેનું અંતર સમાન રહેશે.
- આવી સ્થિતિમાં તમારા શરીરની સ્થિતિ ધનુષ જેવી દેખાશે.
- હવે તમારી ક્ષમતા અનુસાર તમારા બંને હાથને તમારા પગ પાસે લાવવાનો પ્રયાસ કરો. ધ્યાનમાં રાખો કે આ સમય દરમિયાન પગ અને હાથ પર વધુ ભાર ન હોવો જોઈએ.
- 10-30 સેકન્ડ માટે આ સ્થિતિમાં રહો અને જૂની સ્થિતિમાં પાછા ફરો.
- આ પ્રક્રિયાને 5-10 વખત કરો.
સાવચેતીઓ: મીનુ વર્મા જણાવે છે કે, આમાંના કેટલાક આસનો ચોક્કસ સંજોગોમાં પ્રતિબંધિત માનવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કે તેમની પ્રેક્ટિસ શરૂ કરતા પહેલા, તમારે તમારા ટ્રેનરને તમારી શારીરિક સ્થિતિ વિશે જણાવવું જોઈએ.
ટ્રેનરની દેખરેખ હેઠળ કરવા: આ ઉપરાંત, આ અથવા કોઈપણ જટિલ યોગની પ્રેક્ટિસ શરૂ કરતા પહેલા, તે પ્રશિક્ષિત ટ્રેનર પાસેથી શીખવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તકેદારીના રૂપમાં જો યોગના આસનો પ્રારંભિક તબક્કામાં પ્રશિક્ષિત ટ્રેનરની દેખરેખ હેઠળ કરવામાં આવે તો ઘણી સમસ્યાઓ અને અકસ્માતોથી બચી શકાય છે.
યોગની સાથે ડોકટરની પણ જરુરી: આ સિવાય એ જાણવું પણ જરૂરી છે કે, આ આસનો થાઈરોઈડના મેનેજમેન્ટમાં જ ફાયદો આપે છે, એટલે કે તેનાથી થતી સમસ્યાઓને ઓછી કરવામાં મદદ કરે છે. માત્ર થાઈરોઈડ જ નહીં, કોઈપણ રોગના નિદાન માટે તેની યોગ્ય સારવાર ખૂબ જ જરૂરી છે. એટલા માટે યોગની સાથે ડોકટરો દ્વારા સૂચવવામાં આવેલી દવાઓ, સાવચેતીઓ, આહાર અને જીવનશૈલી અપનાવવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
આ પણ વાંચો:
